25/10/2025
زکام يا سرماخوردگی(Common cold)
سرماخوردگی ( common cold) که به نامهای نازوفارنژیت (nasopharyngitis)، رینوفارنژیت (rhinopharyngitis) و زکام حاد (acute coryza) نیز شناخته میشود، بیماری ویروسی معمول طرق تنفسی علوی است که عمدتاً بینی و بلعوم را مصاب میسازد. سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه، سردرد آغاز میشود و با علائمی چون سرفه، گلودرد، آبریزش بینی و تب ادامه مییابد و معمولاً هفت تا ده روز بعد برطرف میشود و برخی علائم ممکن است تا سه هفته طول بکشد..
عامل بیماری سرماخوردگی:
برخلاف برداشتی که از نام این بیماری میشود سرما عامل اصلی ایجاد این بیماری نیست، بلکه میتوان از آن به عنوان عاملی برای فراهم کردن بستر این بیماری نام برد. .
عامل ایجاد کننده ی بیماری سرماخوردگی را نمی توان یک نوع خاص از ویروسها نام برد. با این حال اینگونه میتوان گفت که بیماری سرماخوردگی را گروه عظیمی از ویروسها (بیش از 200 نوع) از دسته رینوویروسها و کوروناویروسها میتوانند ایجاد کنند که هرساله به تعدادشان افزوده میشود.
در علوم ژنتیکی از ویروس سرماخوردگی به عنوان هوشمندترین نوع ویروس ها یاد میشود یکی از دلایل این شهرت این است که این ویروس ها یک پوشش محافظ بر روی بدنه شان دارند که به آن کپسول نیز گفته میشود که باعث ایجاد مقاومت در ویروس می شود و علاوه بر این تغییر کوچکی در کپسول این ویروس ها ایجاد نوع جدیدی از ویروس را میکند. پس به همین علت واکسن واحدی برای سرماخوردگی وجود ندارد تنها سالانه واکسن فراگیرترین نوع ویروس تولید میشود
شیوه انتقال بیماری:
ویروس سرماخوردگی را میتوان با سهل انگاری براحتی از راههای :
سرفه .
عطسه .
تماس دست آلوده با مخاط دهان چشم و یا بینی .
ایجاد تماسهای دهانی .
و استفاده از لیوان قاشق و یا دیگر مواردی که با ترشحات مخاطی دهان بینی و یا چشم فرد بیمار در تماس بوده است .
انتقال داد.
دوره های پیشرفت بیماری:
کل مدت بیماری سرماخوردگی از یک تا دو هفته بصورت معمول می باشد.
در روزهای 2 و یا 3 پس از ورود ویروس به بدن انسان علائم بیماری نمایان می شود.
و زمان شدت این بیماری در روزهای 2 تا 4 پس از بروز علائم میباشد
اعراض و علائم سرماخوردگی:
• از بارزترین علائم میتوان به عطسه اشاره کرد
• گرفتگی و آبریزش بینی بصورت مایع شفاف رنگ
• سرخی چشم و آبریزش چشم
• درد در ناحیه گوش و گلو
• سرفه های خفیف و سرفه های شدیدتر در شب هنگام
• سوزش و خارش بینی و از بین رفتن حس بویایی و چشایی و بندش بینی
• تب کم در مواردی کم و گاهی ۳۸-۳۹ درجه سانتیگرید
• ایجاد مشکلات تغذیه در کودکان و بیقراری آنها
• سردرد نیز در برخی افراد
• کسلی و خستگی و فرسودگی و بی حالی و درد عضلات
از علائم معمول و اصلی سرماخوردگی می باشد.
متداولترین علائم سرماخوردگی شامل سرفه، آبریزش بینی، گرفتگی بینی و گلودرد است و علائم دیگر شامل درد عضلات، خستگی، سردرد، و بیاشتهایی. گلودرد تقریباً در ۴۰٪ افراد و سرفه تقریباً در ۵۰٪ افراد بروز میکند، سرفههای ناشی از سرماخوردگی معمولاً خشک و پشت سر هم هستند. نیمی از موارد درد عضلانی رخ میدهد. تب در بزرگسالان غیرمعمول، اما در نوزادان و کودکان رایج است و ممکن است تب خفیفی تا ۳۸-۳۹ درجه مشاهده شود.
سرماخوردگی معمولاً با خستگی، احساس سرما، عطسه و سردرد آغاز میشود و تا دو روز پس از آن ادامه دارد و با علائم دیگر از جمله آبریزش بینی و سرفه دنبال میشود. این علائم ۱۶ ساعت پس از در معرض ویروس قرار گرفتن آغاز میشوند و معمولاً دو تا چهار روز پس از آغاز بیماری به بیشترین حد خود میرسند.علائم معمولاً ظرف هفت تا ده روز بعد برطرف میشوند، اما بعضی علائم مانند سرفه خشک ممکن است تا سه هفته باقی بمانند.در کودکان، سرفه در ۳۵ تا ۴۰ درصد موارد تا بیش از ده روز و در ۱۰٪ از موارد تا بیش از ۲۵ روز ادامه مییابد
خطرات و عوارض ناشی از سرماخوردگی:
در اکثر موارد، سرماخوردگی جدی نیست – فقط ناخوشایند است. اما برخی از افراد ممکن است عوارض شدید داشته باشند. این احتمال بیشتر در کودکان، سالمندان و افراد مبتلا به دیگر بیماریهای طولانی مدت است که میتوانند سیستم ایمنی بدن را تضعیف کنند.
با این حال خطر ابتلا به عوارض شدید سرماخوردگی در برخی افراد بیشتر است:
بزرگسالان بالای ۶۰ سال
کودکان و خردسالان
زنان حامله
افراد مبتلا به بیماریهای قلبی و عروقی
کسانی که مشکلات سینهای مانند آسم و برونشیت دارند.
افراد مبتلا به بیماریهای کلیوی
افراد مبتلا به دیابت
کسانی که آستروئید مصرف میکنند.
افرادی که تحت درمان سرطان هستند.
کسانی که بیماریهای طولانی مدتی دارند که سیستم ایمنی را تضعیف میکند
سرماخوردگی عموماً خفیف است و به خودیخود برطرف شده و اکثر علائم آن ظرف یک هفته بهبود مییابد. عوارض جدیتر، در صورت بروز، در میان افرادی است که بسیار پیر یا بسیار جوان هستند، یا دچار ضعف معافیتی هستند. انتانات باکتریال ثانویه ممکن است رخ دهد .
اختلاطات مرض:
سینوزیت Sinusitis
برانشیت مزمن Chronin Bronchitis
التهاب گوش متوسطAcute otitis media
تشدید اعراض و علایم امراض مترافق مانند استما
درمان مرض:
به علت ایجاد سرماخوردگی توسط ویروسها این بیماری بوسیله ی آنتی بیوتیک ها قابل درمان نمی باشد.
به همین علت بیماری سرماخوردگی می باید دوره ی خود را بگذراند.
در این مواقع ما برای درمان سعی در دفع هرچه سریعتر ویروسها و همچنین کم کردن علائم بیماری کوشش میکنیم.
۱- استراحت
۲-گرفتن مایعات کافی
۳- ادویه ضد درد و تب
۴-ادویه ضد حساسیت
۵- ادویه decongestant
1. استفاده از داروهایی مانند آسپرین و استامینوفن برای پایین آوردن درجه تب و کم کردن دردهای مفصلی و عضلانی.
2. استفاده از داروهایی ضد الرژی مانند آنتی هیستامین دیفن هیدرامین و لوراتادین برای کم کردن علائم مشابه حساسیت، سرفه بسیار کمک میکند.
3. بعضا استفاده از داروهایی ضد ویروس نیز مفید است.
اما معمولا استفاده نمیگردند
4. استفاده از داروهاییdecongestant مانند پزودوافدرینpseudoephedrine و phynilephrine فنیل افرین oxymetazoline نیز برای التهاب و بندش بینی مفید اند.
6. بخار آب به تنهایی در تسریع بهبود سرماخوردگی بسیار مفید است.
8. استراحت کردن نیز در سرعت بهبودی بی نهایت موثر است.
9. حمام آب گرم نیز (در صورت رعایت نکات بعد از حمام) به بیمار کمک میکند تا زودتر بهبودی کسب کند.
10. بعلاوه بهتر است بیمار شب هنگام بالشتی اضافه زیر سر خود بگذارد تا از گرفتگی بینی او کم شود.
11. در ضمن نکشیدن سیگار نیز برای افراد سیگاری توصیه میشود.
12. ورزش کردن هم به تقویت سیستم معافیتی بدن نیز کمک میکند.(البته این مورد بیشتر به پیشگیری از بیماری کمک میکند.)
تغذیه در هنگام سرماخوردگی:
1. بهتر است در این مواقع مصرف مایعات خود را بالا ببریم.
2. استفاده از ویتامینC به بیمار کمک میکند تا زودتر سلامتش را بدست بیاورد.(در مرکبات بالاخص پرتقال و انواع لیمو)
3. نوشیدن مایعات گرم مانند سوپ و آش برای بیمار بسیار مقوی است.
پیشگیری از سرماخوردگی
رعایت اصول حفظ الصحه
نه تنها سرماخوردگی بلکه برای مبتلا نشدن به هربیماری دیگری لازم است اصول حفظ الصحه را رعایت کنید، مثل داشتن وسایل شخصی حمام، شانه شخصی، گیلاس و قاشق شخصی و غیره، با این کار از پخش شدن بیماری جلوگیری میکنید.
شستن مداوم دستها
یکی از بهترین راهها برای پیشگیری از سرماخوردگی شستن مداوم دستها با آب و صابون یا هرشوینده دیگری میباشد زیرا این ویروس در همه جا پخش میشود و به هرچیزی که دست میزنید ممکن است دستهای شما آلوده شود و دست خود را به دهان یا چشمهای خود بزنید مبتلا خواهید شد.
استفاده از ماسک
همانطور که گفته شد این ویروس در هوا میباشد و ممکن است از طریق دهان شما آلوده شوید پس بهتر است از ماسک استفاده کنید.
دوری از افراده سرماخورده
از افراد سرماخورده دوری کنید, دست ندین, روبوسی نکین و خیلی کنار آنها نمانید, زیرا آنها حامل ویروس هستند و ممکن است به شما انتقال بدهند.
خوردن مواد غذایی مقوی
تا میتونید سبزیجات و میوه تازه مصرف کنید چون سیستم دفاعی شما رو بالا میبرند برای اینکار میتوانید همراه غذا سبزی مصرف کنید و از میوهها استفاده کنید یا هرموقع احساس گرسنگی داشتین میوه بخورین
اگر بتوانید روزی یک لیوان شیر همراه با عسل بخورید عالیست, چون سیستم دفاعی شما در برابر هر بیماری که عامل آن یک میکروب باشد مقاوم میشود.
استراحت کافی همراه با ورزش
خوب لازم است حتماً روزی ۸ ساعت خواب داشته باشین تا بدن شما احساس خستگی نکند و زمان برای بازیابی خودش داشته باشد.
آگه خواب شما کافی نباشد بدن شما ضعیف میشود و حتی ممکنه یه بیماری ساده مثل سرماخوردگی درمان آن یک ماه به طول بیانجامد.
داشتن ورزش ملایم مثل پیاده روی یا دوش میتواند علاوه بر افزایش
سلامتی شما به بهبود سیستم دفاعی شما کمک کند
از وال داکتر نصیر
