https://www.facebook.com/106971515303844/

اسانه فارمکولوژي, Qal`Eh-Ye Moqamkhan, Nangarhar (2025)

06/09/2025

یوه ملګري رانه مسیج کې پوښتلي ول ،چې د پرېګابالینو غېرقانوني کارونه د ځان وژنې احتمال لرلی شي ،کنه ؟!
غوښتل مې چې دا موضوع په یوه ودیویي بڼه شریکه کړم ،خو خېر په لیکلي بڼه به یې لوستونکو ته پرېږدم .

هو!!
پرېګابالین (Pregabalin) که په ناسم ډول او یا د اعتیاد په بڼه وکارول شي، د ځان وژنې د خطر سره تړاو پیدا کولای شي.

عمومیات:
پرېګابالین په CNS (مرکزي عصبي سیستم) باندې اغېز کوي او په اوږدمهاله یا لوړ ډوز کارولو سره کېدای شي خپګان، اضطراب یا احساساتي بې‌ثباتي زیاته کړي.

د FDA او نورو څېړنو له مخې، هغه درمل چې د نیورولوژیکي درد او اپیلپسي یا مېرګیو لپاره کارول کېږي (لکه پرېګابالین او ګاباپېنتین)د ځان وژنې فکرونو او هڅو راپورونه لري !

که څوک پرېګابالین ناڅاپه پرېږدي، شدید خپګان، بې‌خوبي، اضطراب، او ان د ځان وژنې فکرونه هم پیدا کولای شي.

د ناوړه استعمال په بڼه کې یې سرخوږی،نشه او د ادراکي ګډوډیو ترڅنګ د رواني بحران امکان ډېرېږي ،نو په ټوله کې د پرېګابالین اعتیاد د مستقیمو اغېزو (خپګان، ځان وژنې فکرونه) او هم د پرېښودو پر مهال د شدیدو رواني ستونزو له لارې د ځان وژنې خطر لوړوي.

په یوه سروې کې ویل شوي ،چې شاوخوا ۳۲.۶٪ ناروغان چې پرېګابالین یې ناوړه استعمالول ،دځان وژنې فکرونه لرل.دا خطر یې د درملو د لوړ دوز او د استعمال د اوږدمهاله مودې سره زیات شوی و،همدارنګه، د ټرامادول سره یوځای استعمال یې بیا دغه خطر نور هم لوړوي.

د یوې بلې عامې مقالي په وینا پرېګابالین په بریتانیا کې ډېر زیات مرګوني ښودل شوي دي ،مثلا په ۲۰۱۲ کې یوازې ۹ مرګونه ثبت شوي وو، خو په ۲۰۲۲ کې دې شمیر له ۷۷۹ اوښتی و.
بیاهم تکراروم ،چې :
پرېګابالین مستقیم یا غیر مستقیم د ځان وژنې خطر زیاتولی شي ،لاملونه یې اعتیاد ،رواني ناخوالې اوناڅاپي پرېښودنه ښودل شوي دي.
دا خبرې تاسو ته د حقیقي کلینیکي پېښو، څېړنو او رسمي ادارو د معلوماتو پر بنیاد ولیکل شوې ،له همدې امله، د درملنې پر مهال یې اړینه ده چې تاسو یا ستاسو هر ملګری چې دا درمل اخلي لاندې ټکي په پام کې ونیسي:

— دشخص رواني حالت او خپګان نښو ته پام وکړي.
— ددې درملو پرېښودلو پلان باید ډېر ورو (تدریجي) او د ډاکټر په لارښوونه وي.
— د ځان وژنې دهر راز فکرونو په صورت کې باید بېړنیو طبي همکاریو ته لاسرسی پیداشي!!
#ډاکټر صفيع الله غريب يار

28/08/2025

‚ Drugs
• پيژندنه: Mycobacteria یو Aerobic bacilli دی، د Rod شکل لری او په ډیر ځنډ یعنی په هر 18-24 ساعته کی یوځل ویش کوی. Mycolic acids اوږ ځنځیر لرونکی Beta-hydroxylate fatty acids دی.
د Mycobacteria حجروی دیوال په زیاته اندازه Lipids لری چی په Gram stain سره په ښه ډول نه تلوین کیږی خو کله چی تلوین سی بیا په اسانی سره د تیزابی موادو په وسیله نه بی رنګه کیږی نو په همدی خاطر د Acid fast bacilli په نوم یادیږی
د Mycobacteria انتان په ځنډ سره تکثر کوی د وجود په هره برخه کی Granulomatous lesions رامنځته کوی چی د انساجو د تخریب لامل کرځی.
توبرکلوز(TB) د Mycobacterium tuberculosis په وسیله رامنځته کیږی. د نړی د نفوس څلرمه برخه نفوس په TB اخته سوی دی د TB د میاشتی تر کلنو تداوی ته ضرورت لری. Latent tuberculosis infection(LTBI) داسی حالت چی ناروغ په Mycobacterium tuberculosis اخته وی خو کوم اعراض او علایم نلری د LTBI د تداوی لپاره یوازی Isoniazid(INH) د ۹ میاشتو لپاره یا په هفته کی یو ځل د ۱۲ هفتو لپاره ناروغ ته په لوړ ډوز INH او rifapentine ورکول کیږی او د فعاله TB لپاره مختلفی دواوی ناروغ ته د ۶ میاشتی ورکول کیږی خو د Multidrug-resistant TB(MDR-TB) لپاره تر ۲ کاله ناروغ ته دوا ورکول کیږی

د TB ناروغ ته کوم ډول درمل او د څومره وخت لپاره ورکول کیږی؟!!!
• د TB لپاره First-line درمل
• Isoniazid
• Rifampin
• Ethambutol
• Pyrazinamide
څخه عبارت دی چی لومړی ۲ میاشتی ټول پورته درمل ناروغ ته ورکول کیږی او وروسته د ۴ میاشتو لپاره یوازی Isoniazid او Rifampin ورکول کیږی

• د MDR-TB د تداوی لپاره چی د Isoniazid او Rifampin سره Resistant وی ناروغ ته
• Aminoglycoside or capreomycin
• Fluroquinolone
• Any first-line drug that remain active
• One or more of the following
» Cycloserine
» Ethionamide
» P-aminosalicylic acid
ورکول کیږی.
د Clofazimine او Linezolid په تجربوی توګه د Extensively drug-resistance TB(XDR-TB) د تداوی لپاره ناروغ ته ورکول کیږی

۱—د Isoniazide
• د تاثیر میکانیزم: Isoniazide يو غیر فعاله (Prodrug) درمل دی چی د تطبیق وروسته د bacterial catalase-peroxidase (encoded by KatG) په وسیله فعاله شکل ته اوړی او وروسته د mycolic acid جوړیدل چی د حجروی دیوال یوه برخه ده نهی کوی او په تعقیب یی حجروی دیوال نه جوړیږی.
دا درمل د Hepatocyte په وسیله په میتابولیزم رسیږی او ددی میتابولیزم په نتیجه کی یوشمیر داسی مواد هم لاسته راځی چی Hepatotoxic دی

—کلینکی استعمال
• د rifampin, pyrazinamide, او ethambutol سره يوځای د TB د تداوی لپاره کارول کیږی
• د Latent TB د تداوی لپاره په یوازی توګه استعمالیږی
• یوازینی درمل چی په یوازی ډول د TB د وقایی لپاره کارول کیږی

—جانبی عوارض
• د Hepatotoxicity رامنځته کوی
• د Anion gap metabolic acidosis سبب کیږی
• د Drug-induced lupus erythematosus رامنځته کوی
• په لوړ ډوز benzodiazepine-refractory seizures لامل کیږی
• د Cytochrome P-450 انزایم نهی کوی
• د vitamin B6 deficiency لامل کیږی نو ناروغ ته یوځای vitamin B6 هم باید ورکړل سی د vitamin B6 په کمښت کی ناروغ لاندی ستونزو سره من کیږی
• Peripheral neuropathy due to S-adenosylmethionine accumulation
• Sideroblastic anemia

—د Resistance رامنځته کیدو میکانیزم
• د Mutation له امله دcatalase-peroxidase انزایم کمیدل چی په تعقیب یی INH فعاله ډول ته نه اوړی
• د InhA انزایم زیاتوالی

۲_ د Rifamycin
• Oral or IV rifampin (rifampicin)
• Oral rifabutin
— د تاثیر میکانیزم
• د bacterial DNA-dependent RNA-polymerase نهی کوی او د transcription (mRNA synthesis) مخنیوی کوی چی په تعقیب یی پروټین نه جوړیږی او د بکتریا د لمنځه تلو (Bactericidal) سبب کیږی

—کلینکی استعمال
• د TB په تداوی کی د isoniazid, pyrazinamide, او ethambutol سره یوځای استعمالول
• د Leprosy په تداوی کی
• د Meningococcal د وقایی لپاره
• د هغه خلکو د وقایی لپاره چی د داسی ماشومانو سره تماس لری چی په H. influenzae type b اخته وی

—جانبی عوارض
• د Hepatotoxity لامل کیدل
• د Cytochrome P450 (CYP3A4, CYP2C9) تحریکول
• د وجود د افرازاتو د نارنجی رنګه کیدل

—د Resistance رامنځته کیدو میکانیزم
• د RNA polymerase mutations

د Rifampin لپاره شپږ R یاد لری
•The 6Rs of Rifampin:
» Red or orange urine
» RNA polymerase
» Repression
» Ramping up of cytochrome P450 activity
» Rapid Resistance development if used alone.

۳- د Pyrazinamide
—د تاثیر میکانیزم
• میکانیزم یی تر اوسه مکمل ندی پیژندل سوی
• د Prodrug څخه فعاله ډول pyrazinoic acid ته اوړی
• په تیزابی محیط لکه acidic phagolysosomes کی ښه تاثیر لری
• د Bactericidal دی

—کلینکی استعمال
• د TB په تداوی کی کارول کیږی

—جانبی عوارض
• Hyperuricemia
• Hepatotoxicity

۴_ د Ethambutol
—د تاثیر میکانیزم
• د arabinosyltransferase نهی کوی وروسته carbohydrate polymerization نه ترسره کیږی چی په تعقیب یی حجروی دیوال نه جوړیږی او bacteriostatic دی

—کلینکی استعمال
• د TB په تداوی کی د isoniazid, rifampin, او pyrazinamide سره یوځای
• د M. avium-intracellulare په تداوی کی azithromycin یا clarithromycin سره یوځای او Ciprofloxacin یا rifabutin هم پر اضافه کولای سو

—جانبی عوارض
• د Optic neuropathy لامل کیږی چی د ناروغ دید(لیدل) کمیږی او red-green color blindness باعث کیږی البته په irreversible ډول

EYEthambutol:
Ethambutol causes optic neuropathy.

د TB د تداوی لپاره Second-line درمل
۱- د Streptomycin
• د رایبوزم د 30s برخی سره یوځای او وظیفه یی خرابوی
• د TB په تداوی کی Second-line درمل دی
۲- د Para-aminosalicyclic acid
• د Folic acid کوړیدل نهی کوی
• د MDR-TB درملو د مهمی برخی څخه دی
۳- د Capreomycin
• د Aminoglycosides په څیر د پروټین جوړیده نهی کوی
• دا درمل د Ototoxicity او Nephrotoxicity لامل کیږی نو د MDR-TB لپاره Reserved درمل دی
۴- د Cycloserine
• د بکتریا د حجروی دیوال D-alanine خرابوی چی په نتیجه کی حجروی دیوال نه جوړیږی
• د وجود په مایعاتو کی او CSF کی په ښه ډول خپریږی
• جانبی عوارض یی Lethargy, Difficult concentrating, anxiety او د Suicidal tendency څخه عبارت دی
۵- د Ethionamide
• د Isoniazid انلوګ دی چی د Mycolic acid جوړیده خرابوی په میکانیزم کی د Isoniazid څخه توپیر لری خو په Resistance کی یو له بل سره ورته والی لری
• د جانبی عوارضو لکه Nausea, vomiting او hepatotoxicuty له امله یی استعمال محدود سوی
۶- د Bedaquiline
• د ATP جوړیده نهی کوی او د MDR-TB په تداوی کی کارول کیږی
• د QT prolongation لامل کیږی نو ECG باید ناروغ ته وخت په وخت وسی ددی ترڅنګ د کبد د انزایمونو د لوړوالی لامل هم کیږی نو د کبد وظیفوی ټیسټ هم باید د تداوی په وخت کی ناروغ ته وسی
• دا درمل د CYP3A4 په وسیله په میتابولیزم رسیږی نو د داسی نورو درملو لکه Rifampin چی په قوی ډول CYP3A4 تحریکوی، یوځای باید استعمال نسی
۷- د Macrolides
• مخکی په تفصیل مطالعه سوی
۸- د Fluoroquinolones
• مخکی په تفصیل مطالعه سوی

References
1_ Lippincott Illustrated Review Pharamcology Seventh Edition 2019,
Pages 413,414,415,416,417,418,419
2_ First aid for USMLE STEP 1 2020
Pages 196,197
3_ BRS Pharmacology 4ed pages 276,277,278
3_ USMLE STEP 1 lecture note pharamcology 2019 pages 186
4_ Amboss Knowleadge App
5_ lecturio videos

(پورته معلومات د ثواب او ښیګڼی په خاطر تر نورو ورسوی، شیر، لدې ځایه یی کافی...)

27/08/2025

• سیپرو فلوګزاسین یو ډول انټي بایوټیک دی چې په قوينولون خاندان پورې اړه لرې چې د مختلفو بکتریايي انفیکشنونو د درملنې لپاره کارول کیږي. خو په ځینو ځانګړو حالتونو کې باید دا دوا ونه کارول شي یا یې استعمال ته ډېر احتیاط وشي. لاندې هغه حالتونه دي چې پکې سیپرو فلوګزاسین استعمال باید مخنیوی وشي یا د ډاکټر په مشوره وشي:

★۱. حساسیت (Allergy):
که چیرته ناروغ ته د فلووروکوینولون انټي بایوټیکونو (لکه لیفوفلوګزاسین، مکسيفلوګزاسین) سره حساسیت یا الرژي وي، نو د سیپرو فلوګزاسین استعمال باید ونه شي.

★۲. ماشومان او ځوانان:
سیپرو فلوګزاسین د ماشومانو د هډوکو او بندونو د ودې لپاره خطر لري، نو په ماشومانو کې یې استعمال باید محدود وي، پرته له دې چې د ډاکټر لخوا په ځانګړي حالت کې توصیه شي.

★۳. حاملګي او شیدې ورکول (Pregnancy and Breastfeeding):
سیپرو فلوګزاسین د حاملګۍ پر مهال د جنین لپاره خطرناک کیدای شي. د شیدې ورکولو پر وخت، دا دوا د ماشوم لپاره زیان رسونکي اثرات لرلی شي.

★۴. د بندونو او هډوکو ستونزې:
که ناروغ د بندونو، تاندونونو (tendons) یا هډوکو ناروغي ولري، لکه د تاندونونو التهاب (Tendinitis) یا پاریدنه (Rupture)، نو دې دواء ته باید ډېر احتیاط وشي.

★۵. د عصبي سیسټم ستونزې:
سیپرو فلوګزاسین د عصبي سیستم په ځینو ناروغانو کې لکه د مرۍ التهاب (Epilepsy)، دورې (Seizures) یا نورو اعصابي ناروغیو کې ستونزې زیاتې کولی شي.

★۶. د زړه ستونزې:
که ناروغ د زړه د ریتم ستونزې (مثل QT interval prolongation) ولري، نو دا دوا باید په احتیاط سره وکارول شي.

★۷. د پښتورګو یا ځیګر ناروغي:
په هغو ناروغانو کې چې د پښتورګو یا ځیګر جدي ستونزې لري، د دواء اندازه باید د ډاکټر لخوا تنظیم شي.

★۸. د نورو درملو سره تداخل (Drug Interactions):
سیپرو فلوګزاسین د ځینو درملو سره ناوړه تداخل کولی شي، لکه:
✘انټي اسیدونه (Antacids)
✘د وینې فشار درمل (Theophylline یا Warfarin)
✘سټرایډونه (Steroids)

★۹. میاسټینیا ګراویس (Myasthenia Gravis):
سیپرو فلوګزاسین کولی شي د دې ناروغۍ علامې خرابې کړي، نو استعمال یې باید ډډه وشي.

#مهم یادونه:
د هر ناروغ لپاره باید د درملو د استعمال پریکړه د ناروغ د طبي حالت، تاریخچې، او اړوند خطرونو په نظر کې نیولو سره وشي.

#دوهمه برخه
سیپرو فلوګزاسین په لاندی حالتونو کی انتخابي درمل دي

سیپرو فلوګزاسین (Ciprofloxacin) په ځانګړو حالاتو کې د انتخابي درمل په توګه کارول کېږي، یعنې دا لومړۍ کرښه درملنه وي که د انفیکشن بکتریا د دې درمل لپاره حساس وي. لاندې هغه حالتونه دي چې پکې سیپرو انتخابي درمل ګڼل کېږي:

۱. د ادرار د لارې انفیکشنونه (UTI):
که چیرې عام انټي بایوټیکونه لکه ټریمیتوپریم/سلفامیتوکسازول یا نایټروفورینټاین اغېزناک نه وي، سیپرو انتخابي درمل کېدی شي.
د جدي ادراري لارې انفیکشن (لکه پییلونفریټس) لپاره هم سیپرو یو انتخاب دی.

۲. د مثانې یا پښتورګو په مزمنه انتانونو کې:
که د ناروغ بکتریا د فلووروکوینولونونو لپاره حساس وي.

۳. د انترکس (Anthrax):
د پوستکي، تنفسي یا د هاضمې لارې انترکس لپاره سیپرو د لومړۍ کرښې درملنه ده.

۴. د کولمو د بکتریايي ناروغیو لپاره:
لکه د سفر د اسهال (Traveler's diarrhea) یا د کولمو شدید التهاب (Shigellosis).
سیپرو هغه وخت انتخابي وي که ناروغ ته د نورو درملو تحمل کم وي یا بکتریا ورته حساس وي.

۵. د پروسټاټایټ (Prostatitis):
د حاد یا مزمن پروسټاټایټ لپاره، سیپرو د بکتریايي انفیکشنونو په درملنه کې د انتخابي درمل په توګه کارول کېږي.

۶. د زخمونو یا د نرم نسجونو پیچلې ناروغۍ:
که بکتریا د دې درمل لپاره حساسه وي، نو دا د انتخاب په توګه کارول کېږي.

۷. د هډوکو او بندونو انتانونه:
د اوسټومیولایټس (Osteomyelitis) لپاره، که د کلچر پایلې د بکتریا حساسیت تایید کړي.

۸. د سینه بغل (Pneumonia):
په ځانګړو حالاتو کې، لکه د ګروم نیګیټیف بکتریا له امله رامنځته شوی سینه بغل

۹. د پیسېډوموناس انفیکشن:
د پیسېډوموناس ایرګینوسا (Pseudomonas aeruginosa) پر ضد، په ځانګړې توګه په ادراري یا تنفسي سیستم کې.
۱۰ -د سترګو انتانات
۱۱ - ټايپيډ تبه يا محرقه
۱۲ سوزاک

#مهمې یادونې:

1. حساسیت: سیپرو هغه وخت انتخابي درمل دی کله چې د ناروغۍ کلچر او حساسیت ازموینې یې تایید کړي.

2. درملو مقاومت: د سیپرو بې ځایه یا بې ضرورته کارول د درملو د مقاومت (Antibiotic resistance) لامل ګرځي، نو یوازې په اړتیا کې باید وکارول شي.

3. ډاکټر مشوره: د دې درمل د کارولو لپاره د ډاکټر سپارښتنه اړینه ده، ځکه ځینې ناروغۍ کې لومړني درمل بل انتخاب دی.

#دسیپرو سره باید کوم خوراک ونشي

د سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) درملو سره ځینې خواړه او څښاکونه باید ونه کارول شي، ځکه چې دا کولی شي د درملو اغېزمنتیا کم کړي یا د ناوړه اغېزو لامل شي. لاندې لارښوونې په پام کې ونیسئ:

1. کلسیم لرونکي خواړه:
د شیدو محصولات لکه شیدې، مستې، یا پنیر باید د سیپرو اخیستلو پر مهال ونه خوړل شي. کلسیم کولی شي د درملو جذب کم کړي.

2. کافین لرونکي څښاکونه:
قهوه، چای، یا انرژي مشروبات په زیات مقدار کې کارول د سیپرو سره د زړه ټکان او اضطراب زیاتولی شي.

3. انتي اسیدونه یا د اوسپنې سپلیمنټونه:
انتي اسیدونه (چې المونیم یا مګنیزیم ولري) یا اوسپنې قرصونه باید لږ تر لږه دوه ساعته مخکې یا وروسته وخوړل شي.

4. الکول:
د الکولو څښاک د سیپرو سره د ناوړه اغېزو خطر زیاتوي، لکه سر درد، ستړیا، او سر څرخي.

5. زیات مالګین خواړه:
د مالګې زیات کارول ممکن د بدن لپاره اوبه ساتنه زیاته کړي، چې دا د سیپرو لپاره ستونزې جوړولی شي.

★د سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) دوز د ناروغۍ ډول، د عمر، وزن، او روغتیايي وضعیت پر بنسټ توپیر کوي. لاندې عام سپارښتنې دي:

د بالغو لپاره عام دوزونه

👈1. د تنفسي سیسټم انتانات:
500 mg هر 12 ساعتونه د 7-14 ورځو لپاره.

👈2. د پیشاب لارو انتانات (UTI):
250-500 mg هر 12 ساعتونه د 3-7 ورځو لپاره.

👈4. د هډوکو او بندونو انتان:
500-750 mg هر 12 ساعتونه د 4-6 اونیو لپاره.

★د ماشومانو لپاره دوز
د ماشومانو لپاره دوز د وزن له مخې محاسبه کېږي او د ډاکټر له مشورې پرته باید ورنه ګټه وا نخستل شي.

د یادولو وړ ټکي
دادوا باید د ډاکټر په مشوره وکارول شي.
له شیدو، د کلسیم لرونکو خوړو یا انټي اسیدونو سره دوا مه خورئ ځکه چې د دوا اغېزه کموي.

★د اوبو زیات استعمال وکړئ.
که مشخص وضعیت یا ناروغي په پام کې لرئ، مهرباني وکړئ د دقیقې مشورې لپاره ډاکټر ته مراجعه وکړئ.

•د سیپروفلوکساسین (Ciprofloxacin) جانبي عوارض ممکن په ځینو کسانو کې څرګند شي، چې شدت یې د فرد روغتیايي حالت او د دوا د استعمال ډول پورې اړه لري. لاندې عام او جدي جانبي عوارض دي:

#عام جانبي عوارض:

👈1. د معدې ستونزې:
•متیازه (Nausea)
•کانګې (Vomiting)
•نس ناستی (Diarrhea)
•د معدې درد

👈2. د سر ستونزې:
•سر درد (Headache)
•سر ګنګسوالی (Dizziness)

👈3. پوستکي ستونزې:
•د خارش احساس (Itching)
•د پوستکي سوروالی یا حساسیت د لمر پر وړاندې

👈4. د اشتها کموالی:
•د خوراک د خوښۍ کمښت

جدي جانبي عوارض (کم پیښیږي خو خطرناک دي):

1. د عصبي سیستم ستونزې:
★تشویش (Anxiety)
★بې خوبۍ (Insomnia)
★د مغزو مغلق کیدل (Confusion)
★د تشنج خطر

2. د تاندونونو زیان:
★د Achilles tendon شلیدل یا درد
★د عضلاتو کمزورتیا او درد

3. د زړه ستونزې:
★د زړه ضربان ګډوډیدل (Arrhythmia)
★د QT interval اوږدېدل

4. د ځيګر او پښتورګو ستونزې:
★د ځيګر د انزایمونو لوړیدل
★د پښتورګو فعالیت خرابیدل

5. د الرجي عکس العملونه:
★د بدن پړسوب (Swelling)
★تنفس کې ستونزه (Shortness of breath)
★شدید خارښ او ریشتیا (Rash)

#یادونه:

★که په سیپروفلوکساسین باندې حساسیت لرئ، باید له کارولو یې ډډه وشي.

★د جدي عوارضو په صورت کې، لکه د تاندون درد، ساه بندي، یا شدید نس ناستی، ژر تر ژره ډاکټر ته مراجعه وکړئ.

★دوا د ډاکټر په مشوره وکاروئ او مهرباني وکړئ د زیاتې مودې لپاره یې مه استعمالوئ..

Ciprofloxacin
دمیکروب ضد درمل دی چی په لاندی ناروغیو کی کارول کیژی
1 Renel infectionدپحتورگو ناروغی ‏
2 Respirotary track infection تنفسی سیستم ناروغی چی سبب یی ګرام منفي بکتریاوی یی
3 Meningitis دعصبی پردی التهاب
4 Otitis media دغوگ دمنزنی برحی التهاب
5 Bones and joints infectionدهدوکو اوبندونو ناروغی
6 Typhiod محرقه

Adverse effectsناوره اغیزی ‏
1 Nauseaزره بدوالی ‏
2 Diarrhoeaاسهال ‏
3 Rash ‎دانی
4 Tendon Raptureدپلو شکیدل ‏

Pregnancy category ( C )

Dosage
Adulte 250mg_750mg/Bid 2time
Children 20mg/kg

26/08/2025

#دکينولون انټي بيو ټيکونو مشتقات . #پينځلسم درس ( )
کينولون انټي بيو ټيک دبراډ سپيکټرم ( Brod Spectrum ) انټي بيو ټيکونو څخه دې .چې په ګرام منفي او ګرام مثبت بکترياوو باندي اغيز کوي .
دکينولون مشتقات دخولې( Oral ) استعمال سره ښه جذبيږې . که چيرې د Sucaralfate . انټې اسيدونو .اوسپني .کلسيم يا جست سره يو وخت کې استعمال شې جذب يي کميږې . دبدن ټولو انساجو او معاياتو ته ښه توزيع کيږي . هډوکي . تشي متيازي .( پرته د Moxofloxacin او Trovafloxacin ) پښتورګي . پروسټات او سږو کي دويني په پرتله لوړه کچه منځته راوړي . CSF ته ښه توزيع کيږي د CNS په انتاناتو کې هم کارول کيداي شې . دکينولون زياتره مشتقات په خپل اصلې شکل دتشو متيازو سره خاريجيږي . Moxifloxacin او Trovafloxacin په ځيګر کې استقلاب باندي رسيږې او دصفراح سره اطراح کيږې . دکينولون مشتقات په څلورو نسلونو باندي ويشل شوي .
* - لمړی نسل . Norfloxacin
دع* - دوهم نسل . Ofloxacin . Ciprofloxacin
* - دريم نسل Levofloxacin . Gatifloxacin . sparofloxacin .
* - څلورم نسل . Gemofloxacin . moxifloxacin . v Traxafloxacin .
#نکتي
د کينولونونو په ګروپ کې سيپروفلوکساسين ډير پراخ فعاليت لرې ، د منفي ګرام او مثبت ګرام پتوجنونوپرضد اغيزناک دي ، په ميرګې باندی اخته ناروغانو ته بايد کينولونونه په احطياط سره تجويز شې . ځکه چې د ميرګې دزيات والي سبب ګرزې .
#داغيزي کړنه ( Mode of Action )
زياتره باکتريايي حجري د
( Topoisomerase( DNA Gyrase )
او 4 Topoisomerase په نوم انزايمونه لرې چې دباکتر يا يي حجرو په وده کې ونډه لرې . دکينولون مشتقات نوموړي انزايمونه نهې کوي او باکتريايي حجري وژني .
#دکينولون پر وړاندی مقاومت .
دکينولون مشتقاتو پروړاندی مقاومت په لاندي ميخنيکونو منځ ته راځې .
1 - Topoisomerase DNA gyrase او Topoisomerase انزايمونو کې ميو تيشن
2- په باکتريايي حجره کې ددرمل دغونډيدو کموالې . ( که باکتريايي حجرو ته ددرملو ننوتل کم شې يا وتل يي زيات شې .)
3- د باکتريايي حجرې پواسطه د Acetyltransferase انزايم توليد نوموړی انزايم دکينولون مشتقاتو اغيزمنتوب له مځه وړی .
#کلنيکي کارونه . Indecation
۱ - دبولې لارو انتاناتو UTI په درملنه کې Ceprofloxacin او Moxifloxacin ښه اغيزمن دي .
۲ - دتنفسي لارو انتاناتو کې RTI په درملنه کې Moxifloxacin او Livofloxacin ښه اغيز من دي .
۳- دمعدي او کلمو په انتاناتو کې Ceprofloxacin ښه اغيزه کوي .
همدا رنګه کينولون په لاندي امراضو کې هم کارول کيږې .
1 - Pneumonia سينه بغل
2 - Abdominal infection دګيډي انتانات
3 - Prostatis دپروسټاټ التهاب
4 - Cycitis دمثاني التهاب
5- Bronchitis دبرانکسونو التهاب
6- Sinusitis دسينوسونو التهاب
7 - Dairrhoea. نس ناستي
8 - Skin infiction .دپوستکي امراض.
#دکينولون ناوړه اغيزي .
۱- په هضمي سيستم کي زړه بد والې . کانګي او نس ناستې منځ ته راوړي .
۲ - په مرکزي عصبي سيستم کې سردردي .سرچر خې منځ ته راوړي .
۳ - Phototoxicity
5 - د 18 کلنۍ څخه ښکته عمر ماشومانو کې دغضروف تخريب يا Arthropathy منځ ته راوړي .
۶ - او Moxifloxacin او دکينولون نور مشتقات دقلبي بي نظميو يا اريتميا لپاره زمينه برابروي .
#احتيات او مضاد استطباب ( Contra indecation )
د کينولون مشتقات بايد په حاملګۍ کي ونه کارول شې .
او له اتلس کلنۍ څخه په ښکته عمر ماشومانو کې دی نه کارول کيږې. ځکه چې د غضروفو تخريب يا Arthropathy منځ ته رازی
#خپل منځې اړيکې يا DI .
Ceprofloxacin
دWrafarin . Theophyllin . Sildenafil او Cyclosporine ميتابوليزم نهې کوي .دويني په سيروم کې دنوموړو درملو سويه لوړه وي او اړ خيزی اغيزي يي زياتوي .
#دوز او مستحضرات .Dosage
.
په کاهلانو کې معمول اورال دوز يي 400 mg دی هر دولس ساعته وروسته .400 mg ټابليټونه يي موندل کيږې .
.
په کاهلانو کې معمولې اورال دوز يي 250 mg . 705 mg دی هر دولس ساعته وروسته . او له 18 کلنۍ څخه ښکته عمر ماشومانو کې دوز يي 20mg /kg دی هر دولس ساعته وروست.
250 mg . 500 mg 750 mg tab
او 125 mg او 250 mg شربتونه او 200 mg ويالونه يي موندل کيږې .
.
په کاهلانو کې معمولې اورال دوز يي 400 - 800 mg دی په دوو کسرې دوزونو سره . 200 او 400 mg ټابيټونه يي موندل کيږې .
.
په کاهلانو کې معمولې اورال دوز يي په ورځ کې 200 - 500 mg دي
250 - 500 -750 mg Tab او 500mg
ويالونه يي موندل کيږې

په کاهلانو کې معمولې اورال دوز يي 400 mg دی 200او 400 mg ټابليټونه يي موندل کيږې .

په کاهلانو کې معمولې اورال دوز يي 200 او 400 mg دي .
100 - 200 mg ټابليټونه موندل کيږې .

په کاهلانو کې معمول اورال دوز يي په ورځ کې 400 mg دي
400 mg tab يي موندل کيږې .
نوټ : هر درمل په بيل بيل ډول تشريح کوو لکه مکروليډ

26/08/2025

د حاملګۍ يا اوميد وارۍ په دوران کې او ددی ترڅنګ ماشوم ته دشيدو ورکولو په وخت کې اړوند درمل په پينځو ګروپونو باندي ويشل شوي دي
#اول A ګروپ
دغه ګروپ درمل په معمو ډول کوم خاص خطر ماشوم ته نه پيښوي . خو بايد د ډاکټررپه مشوره استعمال شې
دوهم B ګروپ
ددي ګروپ درمل ۷۵ فيصده خطر نه لرې مګر ۲۵ فصده خطرناک کيدلي شې . دا ګروپ درمل هم بايد د ډاکټرپه مشوره وکارول شې
#دريم C ګروپ
ددی ګروپ دواياني ۵۰ فصده ګټور خو ۵۰ فصده مضر تمام کيدلي شې
#څلورم D ګروپ
په دی ګروپ کې ۲۵ فصده ګټه وي او ۷۵ فصده مضر تمام کيدلې شې او دا ګروپ درمل هم بايد د ډاکټر په مشوه وکارول شې
#پينځم x ګروپ
ددي ګروپ درمل سل په سلو کې خطر لرې
group
Tab. Becomplex
Tab. Sulphate Ferros
group
Acetaminophen
Acarbos
Pantoprazole
Ranitidin
Cemitidine
Famotidin
Propensid
Pincillin
Trythromycin
Hydrochlortiazid
Amoxicillin
Augmentin
Buspirone
Zafirlukast
Lansoprazole
Kanamycin
Metoclopramid
Metronidazole
Methyldopa
Meperidin
Cefixime
Ceftaxime
Ceftraxon
Cabergolin

group
Pantazocin
Promethazine
Propranolol
Piroxicam
Salbutamol
Acetazolamid
Cold adult
Aciclovir
Albendazole
Alendronate
Vancomycin
Zolpidium
Indomytacin
Ibuprofen
Hydralazin
Aminophelin
Amlodipin
Atenolol
Betamethason
Naloxan
Nifedipin
Omprazole
Codien
Clonazepam
Clarythromycin
Chloramphenicol
Captopril
Clonidin
Ciproflaxacin
group
Asprin
Testestoron
Tetracyclin
Lorazepam
Alprazolam
Amantadin
Midazolam
Memprobamate
Nitrazepam
Oxazepam
Bromazepam
Clordiazepoxide
Naproxin

group
Acetritin
Simvastatin
Fluvastatin
Atrvastatin
Temazepam
Flurazepam
Levonorgesrel
Benzylbenzoat
Msoprastol
Oxytocin
Ergotamin
Medroxyprogetron

26/08/2025

کلینډامایسین

تاریخچه او کشف:
کلینډامایسین د lincosamide ډلې انټي‌بیوټیک دی چې په 1960 لسیزه کې د درمل جوړونې د شرکت Upjohn لخوا معرفي شو. دا درمل د lincomycin څخه ترلاسه شو، چې په لومړي ځل د یوې ځانګړې باکتریا (Streptomyces lincolnensis) څخه جلا شوی و. کلینډامایسین د باکتریا ضد درملو په ډله کې ځانګړی ځای لري، ځکه چې د ځینو خطرناکو انفکشنونو درملنې لپاره کارول کېږي.

کلینډامایسین لاندې انفکشنونو لپاره اغېزمن دی:

د پوستکي او نرم نسجونو انفکشنونه (لکه د ټپونو یا پوستکي پړسوب)

د هډوکو او بندونو انفکشنونه (Osteomyelitis)

د تنفسي لارې انفکشنونه (لکه د سینه بغل یا برونکایټس)

د ښځینه تناسلي سیستم انفکشنونه (Pelvic Inflammatory Disease)

د ستوني او خولې انفکشنونه (لکه د غاښونو او گمونو التهاب)

کیمیاوي فورمول:
د کلینډامایسین کیمیاوي فورمول دی:
C18H33ClN2O5S

جانبي عوارض:
کلینډامایسین ممکن لاندې جانبي عوارض ولري:

د معدې ناراحتي او اسهال

د کولمو التهاب (Pseudomembranous colitis)، چې د Clostridioides difficile له امله رامنځته کېږي

الرژي (پوستکي پړسوب، خارش یا د انژیما نښې)

د جګر انزایمونو لوړوالی

د خوراک ځای کې درد یا سوځېدنه که د جیل یا کریم په بڼه وکارول شي

د کارونې محدودیتونه:

په هغو کسانو کې چې د دې درملو یا ورته نورو انټي‌بیوټیکونو په وړاندې حساسیت لري.

د کولمو د سختو ناروغیو (لکه کرون ناروغي یا کولایټس) لرونکي ناروغان باید په احتیاط سره وکاروي.

د جدي الرژیک عکس‌العمل تاریخچه لرونکي ناروغان لپاره کار نه ورکول کېږي.

د حاملې ښځو او د شیدو ورکولو میندو لپاره باید د ډاکټر د مشورې پرته ونه کارول شي.

26/08/2025

Lincomycin
دغه انتی بیوتیک په باکتریاووباندی Bacteriostatic تاثیرلری.ددی
دواتاثیرات دErythromycin,Ampicillin په شان دی مګردادرمل
دPencillinaze په مقابل کی نسبت اریترومایسین او امپیسیلین ته ډیر
مقاومت لری.
متفرقه انتی بیوتیکونه

★استطبابIndication
Erythromycin Resistance Case
Anthrax نقرص ناروغي
Pneumococcal Infections
Gonococci Infections
Streptococci
Diphteria د ستوني ناروغي ده
Osteomyalitis هډوکو التهاب

★جانبی عوارضEffect Side
Nausea & Vomiting زړه بدوالی او کانګی
Abdominal Pain خیټی دردونه
Colitis
Vertigo سر چرخي
Allergic Reaction حساسیت
Leucopenia سپینو حجراتو کموالی
Jaundice زیړی

★مقدار Dose
دکاهالنولپاره ۵۰۰ملي ګرام دری یا څلورځلی دورځی.
ماشومانوته ۲۰—۳۰ملی ګرام پر کیلو د بدن دری یاڅلورځلی دورځی.

★جوړښت
,۵۰ ،۶۰۰,۳۰۰,.۱۰۰ ملی ګرامه کپسول،شربت اوویال په شکل
تهیه او
پیداکیږی.

25/08/2025

🩸د ناروغانو په دوسيه کې کاريدونکي اختصارات:
🔎 CC: ( Chief complaint) د ناروغ اصلي شکايت
🔎 PI: (Present illness) اوسنۍ ناروغي
🔎 PMH: (Pas history) د ناروغ مخکينۍ تاريخچه
🔎 DH: (Druge history) له درملو څخه د استفادې تاريخچه
🔎 FH: (Family history) کورنۍ تاریخچه
🔎 SH: (Social history) ټولنيزه تاريخچه
🔎 LOC: (Level of consciousness) د هوښياري سطحه
🔎 FC: ( Folly catheter) د مثانې څخه د بولو ايستلو آله
🔎 PTE: ( Pulmonary thrombotic embolism) د سږو ټرمبوټیکه آمبولي
🔎 PTA: (post traumatic amnesia) وروسته له ضربې څخه د هېري {حافظې اختلال}
🔎 HTN (Hypertension) د ويني لوړ فشار
🔎 HLP: (Hyperlipidemia) د ويني د چربي {شحمو} زياتوالی
🔎 DM: (Diabetic mellitus) دیابیت مليټوس
🔎 IHD: ( Ischemic heart disease) د زړه ايسکميکه ناروغي
🔎 Amp: آمپول
🔎 Tab: ګولۍ يا ټابليټ
🔎 Supp: شياف
🔎 Syr: شربت
🔎 Ser: سيروم
🔎 Lotion: لوشن
🔎 Daily: روزانه
🔎 Stat: فقط یو ځلی
🔎 BID: دوه ځلي په ورځ کې
🔎 TDS: دری ځلې په ورځ کې
🔎 QID: څلور ځلې په ورځ کې
🔎 PRN: د اړتيا پر وخت
🔎 DC: قطع
🔎 Hold: د اوس لپاره قطع
🔎 AM: مخکي له ماسپښينه
🔎 PM: بعد له ماسپښينه
🔎 Medication: درمل ورکول
🔎 Diet: غذايي رژيم
🔎 NPO: (Not Per Oral) دخولې لاري نه
🔎 CBR: (Complete Bed rest) مکمل استراحت
🔎 PBR: (Partial bed rest) نسبي استراحت
🔎 OOB: (Out of bed) له تخت څخه د باندي
🔎 CXR: (Chest X-Ray) د سيني ايکسري
🔎 LFT: (Liver function test) د ځيګر وظيفوي آزموينه
🔎 ABG: (Arterial blood Gas) د شرياني ويني ګاز
🔎 DVT: (Deep Vein thrombosis) د ژورو وريدو ترمبوز
🔎 Change dressing: د پانسمان بدلول
🔎 MT: (Multiple trauma) د څو غړو ضربه يا ټراوما
🔎 EEG: الکترو انسفالوګرافي د مغزو ګراف
🔎 ECG: (Electro Cardio Graphy) د زړه برېښنايي ګراف
🔎 IV: ( Intravenous) د وريد دننه زرق
🔎 IM: ( Intramuscular) د پوستکي دننه زرق
🔎 SC: ( Subcutaneous) له پوستکي لاندي زرق
🔎 I&O: (Intake and Output) جذب او دفع
🔎 CP: (chest pain) د سيني درد
🔎 AB: (Abdominal pain) د ګيډي يا نس درد
🔎 Arm pain: د لاس درد
🔎 Facial pain: د بدن درد
🔎 Eye pain: د سترګي درد
🔎 Leg pain: د لينګي درد
🔎 Flank pain: د بغل درد
🔎 Neck Pain: د غاړي درد
🔎 Headache: سر درد
🔎 Fever: تبه
🔎 Agitation: نا ارامي يابي قراري
🔎 Anorexia: بي اشتهايي
🔎 Anuria: د ادرارو بنديدل
🔎 Chills: لړزه
🔎 Diaphoresis: تعريق
🔎 Cyanosis: سيانوز
🔎 Diarrhea: اسهال
🔎 Constipation: قبضيت
🔎 Dizziness: ګيجي
🔎 Edema: تورم يا پاړسوب
🔎 Melena: تور رنګه مدفوع
🔎 Nausea: تهوع
🔎 Vomiting: استفراق
🔎 Pallor: رنګ پريدګي
🔎 Jaundice: زيړی
🔎 Vertigo: سرګيجه
🔎 Apnea: د تنفس ودريدل
🔎 BP: د ويني فشار
🔎 pulse: نبض
🔎 Respiration: تنفس
🔎 Artificial resp: مصنوعي تنفس
🔎 Glucose & Electrolyte fluids: ګلوکوز مايعات او الکترولايت
🔎 Excreted fluids: دفع شوي مايعات
🔎 Observation & treatment: د مراقبت په وخت کې مشاهده او معالجه
🔎 Ward:برخه
🔎 Room: خونه
🔎 Bed: تخت
🔎 Attending physician: معالج ډاکټر
🔎 Date of Admission: د نوم ليکنې نيټه
🔎 Rpo: قبلي دستوراتو ته دوام
🔎 Jvp: جيګويلار وريدي فشار
🔎 Lop: د سترګي دننه فشار
🔎 CP: د مغزو دننه فشار
🔎 Ap: جذب
🔎 Ex: دفع
🔎 Urine: ادرار
🔎 Stool: مدفوع يا مواد غايطه
🔎 LS/if: د مالګي کمبود او شحمو کمبود
🔎 Ht: د سر ټراوما
🔎 Fx: ماتيدنه
🔎 Chf: د زړه مزمنه ناروغي
🔎 Addict: معتاد يا اموخته
🔎 PND: (paroxysmal nocturnal dyspnea) د شپې لخوا د تنفس ناڅاپي تنګېدل.

25/08/2025

روزيترومايسين یو نیمه مصنوعي مکروليډ انټي بيو ټيک دي چې له ايريترومايسين څخه اخيستل شوي دي او د باکټرياوو د ودي او نمو مخه نيسي

of Action)
Roxithromycin د bacterial ribosome 50S subunit سره نښلي او د پروتين جوړيدل نهی کړي يا
protein synthesis
دي .
ددي ترڅنګ رو زيترو مايسين باکتريو سټياټيک اغيزلرې .

#فارماکوکینیټیک
جذب (Absorption):
دا درمل د خولې يا اورال له لارې څخه ښه جذب کېږي

Bioavailability: شاوخوا 50%.
اعظمي کچه په وینه کې: 2 ساعته وروسته.

Binding to plasma proteins: نږدې 92–96%.
Metabolism:
په ځیګر کې.
Excretion:
په صفرا کې او لږ څه د پښتورګو له لارې.
Half-life:
10–14 ساعته.
#استعمالونه (Indications)

دادرمل د ډېرو باکتریايي ناروغیو لپاره کارول کېږي، لکه:

1. تنفسي لارې ناروغۍ:

*- Bronchitis
* - Pneumonia
* - Pharyngitis
*- Tonsillitis
* - Sinusitis
2. د غوږ، پزې او ستوني ناروغۍ (ENT infections)
3. د پوستکي او نرم نسج عفونتونه
4. د بولي لارو انتانات (UTI)
5. د جنسي لارو لیږدونکي ناروغۍ
6 د يوستکې انتانات
Chlamydia trachomatis
Ureaplasma urealyticum

#دوز (Dosage)
لویانو ته ۱۵۰ ملې ګرامه له ۱۵ تر ۳۰ دقيقو کې د سهار او بيګاله له ډوډۍ خوړلو مخکې هر ۱۲ ساعته د ورځي ۲ ځلې .
او له ۶ تر ۱۱ کيلو ګرامه وزن لرونکو ماشومانو ته ډړز ۲۵ ملې ګرامه د ورځی ۲ ځلې .
له ۱۲ څخه تر ۲۳ کيلو ګرامه وزن لرونکو ماشومانو ته ۵۰ ملې ګرامه د ورځی ۲ ځلې ..
او ۲۴ څخه تر ۴۰ کيلو ګرامه وزن لرونکو کسانو ته ۱۰۰ ملې ګرامه د ورځی ۲ ځلې او يا د معالج ډاکټر د لار ښونو مطابق .

(Side Effects)

*- معدې ستونزې: nausea, vomiting, diarrhea
* - سر درد، dizziness
* - Rash یا allergic reaction
* -liver enzymes لوړوالی (په ځینو کې)

(منع استعمال)

*-د macrolide antibiotics حساسیت (allergy)
*- شدید liver impairment

د ergot alkaloids سره یو ځای استعمال نه شي کېدای (د vasospasm خطر).
#د درملومتقابلې اغيزي ايرګوټونه . کاربامازپين . وارفارين. ټيوفلين
مکروليډ انټي بيو ټيکونه .
او کينولونونه

23/08/2025

سپيرا مايسين استا تيک باکتريايي انټيو بيو ټيک دی چې په باکټرياک.ې د سنټرپروتين دمنعه کيدو سبب ګرځې .
دا درمل په ۱۹۵۴ کال په شا او خوا کې کشف شول او د مکروليډ په خاندان پورې اړوند درمل دی

۵۰۰او ۱۰۰۰ ملې ګرامه ټابليټونه

#استطباب indecation
*- د تنفسي سیستم انتانات
*_د پوستکي او نرم نسج انتانات
*-د غوږ .ستوني او پزی انتانات
*ټوکسوپلازموزیس (په ځانګړې توګه د امیندوارۍ پر مهال
*_د خولې او غاښونو انتانات
*- مایکروپلازما انتانات
*_دحاملګۍ په وخت کې توکسيپلازموزيس
*_له مننجيټ څخه وقايه
#کیمیاوي فورمول:
C₄₃H₇₄N₂O₁₄

تې ورکونکي او حامله دارې ښځې احتياط
#جانبي عوارض:
*- نس ناستی
*- د معدې د ناآرامۍ احساس
*- حساسیتي غبرګونونه (سوروالی، خارښت)
*- د ځینو کسانو لپاره د زړه غیر منظم ضربان
* په نادره حالتونو کې د ځیګر زهرجن کېدل

#دکارونې محدودیتونه:
*- هغه کسان چې د میکرولایډ انټي‌بیوټیکونو سره حساسیت لري
*- د شدید ځیګر یا پښتورګو ستونزو لرونکي کسان
*-د امیندوارۍ پر مهال یوازې د ډاکټر په سپارښتنه کارول کېږي
*_د بې‌ځایه کارونې څخه ډډه وکړئ ترڅو د بکتریا مقاومت مخنیوی وشي
#ډوز
لويانو ته د ورځي له ۲ تر ۳ ګرامه پورې د ۱۲ څخه تر ۸ سعاتونو په فا صلو کې .
له ۲۰ کيلو زيات وزن لرونکو ته ما شومانو ته د بدن د فې کيلو ګرام وزن په وړاندی ۵۰ ملې ګرامه د ۸ تر ۱۲ سعاتونو په فا صلو کې او يا د معا لج ډاکټر د لار ښوني مطا بقذ
#ددرملو متقابلې اغيزې
مکروليډ انټي بيو ټيکونه

اسانه فارمکولوژي

06/09/2025

28/08/2025

27/08/2025

26/08/2025

26/08/2025

26/08/2025

26/08/2025

25/08/2025

25/08/2025

23/08/2025

Address

Telephone

Website

Alerts

Contact The Practice

Shortcuts

Share

Category