Klinika Obstetrike-Gjinekolgjike "Fleming"

15/07/2025

Astma gjatë shtatzënisë
Astma është sëmundje inflamatore e rrugëve ajrore e karakterizuar nga rritje e përgjigjes së pemës trakeobronkiale ndaj stimujve të shumtë. Është gjendje kronike që mund të prekë zakonisht shtatzëninë. Sëmundja është episodike, karakterizohet nga përkeqësime të ndërmjetësuara nga periudha asimptomatike. Shumica e atakeve janë kohëshkurtra, nga disa minuta deri në orë. Hasshmeria e astmes ne popullaten e gjere eshte 4-5%, ndersa gjate shtatzanise 1-4 %, me mortalitet 2 persona ne 100,000.
Mekanizmat fizpatologjik
Shtatzënia prek dukshëm fiziologjinë respiratore: me ulje te kapacitetit residual funksional dhe volumit rezidual. Në të njëjtën kohe përçueshmëria e ajrit dhe rezistenca pulmonare ulet, si rezultat i veprimit të progresteronit. Në shtatzëni zhvillohet një gjendje alkaloze respiratore kronike, me ulje të presionit pjesshëm të dioksidit të karbonit ( pCO2 ), ulje të bicarbonateve dhe rritje të pH.
Asthma karakterizohet me inflamacion të rrugëve ajrore të karakterizuar nga grumbullim i eozinofileve, limfociteve, qeliza mastocitare, makrofag, qeliza dentritike dhe miofibroblasteve.Të gjitha këto sjellin ulje te diametrit te te rrugeve ajrore nga kontraksioni i muskulaturës së lëmuar, kongjestioni vazal, edema e mureve bronkiale dhe trashje te sekrecioneve.
Klinikisht gruaja shtatzënë do të paraqesë:
• Kolle
• Shkurtim te frymëmarrjes
• Ngushtim në kraharor
• Frymëmarrje me zhurme
• Zgjim gjate natës
• Episode rekurente te komplekseve simptomatik
• Acarime shpesh pa stimuj specifik
• Histori familjare ose personale për sëmundje të tjera atopike
Faktorët etiologjik
Astma vjen si rezultat i ndërveprimit të predispozitës gjenetike dhe stimulit ambiental. Mekanizmi baze i mbindjeshmërisë bronkiale nuk është i njohur, por njihen faktorët që stimulojnë astmën:
• Alergjen, sikur polenet, pluhuri i shtëpisë, furrtaret, akarienet, insektet (bleta, grere), myku i ushqimeve
• Irrituesit: duhani, tymi i druve, ndotja e ajrit, aromat e forta, pluhuri, dhe lendet kimike
• Gjendje mjekësore: infeksione virale të aparatit të sipërm të frymëmarrjes, sinuzitet, refluksi esophageal dhe askaridoza.
• Medikamente të ndryshëm: aspirina, antiinflamatoret josteroid, betabllokuesit, lendet e kontrastit dhe sulfitet
• Ajri i ftohtë
• Menstruacionet
• Stres emocional
Ekzaminimet e gjakut
• Gjak komplet: duke pare ndyshimet nga inflamacione jospecifik, anemi, trombocitopeni, leukocitet
• Vlera e gazeve ne gjakun arterial: gjate shtatezanise normale vlerat jane pH = 7.4-7.45, pO2 = 95-105 mm Hg, pCO2 = 28-32 mm Hg, dhe bicarbonate = 18-31 mEq/L.
Ne rastet e astmes mund te kemi rritje te PaCO2, dhe renie te in PaO2.
• kulture (mbjellje ) e gjakut ne raste te pneumonive shoqeruese
• Radiografi e kraharorit
Mund te behet ne rast të çrregullimeve shoqëruese sikur pneumonia, sëmundje obstruktive kronike dhe nëse gruaja vesh mbrojtësen, sasia rrezatimit nen të cilin ekspozohet fetusi është 0.00005 rad.
• Testet e funksionit Pulmonar
Ne rast se shihet ulje e volumit aspirues, ulje e kapacitetit vital dhe ulje të fluksit ekspirator
Medikamentet
Shumica e preparateve antiastmaike munden të përdoren gjate shtatzënisë dhe ushqyerjes me gji.
Për trajtimin mbajtës të pacientëve:
Agonistet beta 2 adrenergjike mbeten kryesor në trajtimin e formave të lehta dhe acarimeve të here pas hershme, duke u bazuar ne fraksionin NO se nxjerre (Fe NO) dhe ne reduktimin e simptomave te astmës.
Agonist beta 2 adrenoreceptor ( salmeterol ) mund të përdoret për formën e astmës nocturne, për shkak të kohëzgjatjes se efektit deri ne 12 ore Methixantine janë përbërje molekulare që veprojnë si stimulues kardiak, diuretik dhe relaksues të muskulaturës se lëmuar, mbeten kryesor ne trajtimin e acarimeve dhe ne mbajtjen e formave të lehta.
Për format e mesme persistente mund te shtohet edhe inhalator me antiinflamator ose kortikosteroide.
Ne format e renda perdoren kortikosteroid oral dhe beta agonist.
Kortikosteroidet mund të përdoren në format akute dhe ne pacientet ambulator. Janë relativisht të sigurt në shtatzëni, ne format intravenoze, intra,muskulare dhe orale. Ndërsa inflalatoret përdorën për terapi mbajtëse. Megjithëse kohet e fundit, eshte pare nje rrisk relativ ne shperthimin e crregullimeve metabolike dhe endokrine te shkaktuara nga perdorimi i tyre.
Sulfat magnezi është një tjetër preparat i pademshem, që mund të përdoret gjate shtatzënisë, duke bere relaksimin e muskulatures se lemuar te rrugeve ajrore.
Inhibitoret Leukotrien : veprojne duke bllokuar leukotrinet te cilet shkaktojne enjtje dhe spazma te rrugeve ajrore .Jane te perdorshem ne shtatezani, po eshte pare qe nuk kane efekt pas perdorimit kortikosteroideve. Epinefrina nuk duhet perdorur gjate shtatezanise, pasi jep malformacione kongenitale, takikardi fetale, dhe vazokontriksion te qarkullimit utero- placentar.
Trajtimi i urgjences
Format e renda të astmës kërkojnë kujdes të veçantë pasi ataket astmatike japin gjendje hipoksie çka është me pasoja tek fetusi. Pacientia duhet te vihet ne monitorim kardiak dhe pulse oximeter.
Vendosen ne intubim mekanik rastet kur persiston hypoxia, thellohet retensioni i dioksidit te karbonit, kur ka humbje të koshiences dhe gjendje hemodinamike jo të qëndrueshme.
Mjekimi kryesor:
- beta 2 agonistet në formën inhalator ose subkutan, të dhëne në 3 doza në 60-90 minuta. Beta bllokuesit adrenergjik nuk duhen dhëne për shkak të efektit spastik ne bronke.
-përdorimi i steroideve sistemik shkurton kohen e qëndrimit spitalor.
- oksigjen shtesë (maskë) për te mbajtur saturimin e O2 mbi 95%
- likide intravenoz
- monitorimi fetal ne rastet e renda, pas javës së 20 të shtatzënisë.
- sedative dhe trankuilizante nuk duhet të përdoren për shkak te efektit te tyre deprimues në frymëmarrje.
- antihistaminiket nuk kane efekt ne trajtimin e astmës.
- Mukolitiket. rrisin bronkospazmen, prandaj duhen shmangur.
Ataket astmatik kane efekte negative mbi shtatzëninë. Kontrolli i keq i shtatzënisë lidhet me lindje para kohe, peshe fetale të vogël, vdekje fetale në miter, hypertension gjate shtatzënisë.
Është e rëndësishme për gratë shtatzënë kujdesi që duhet të kenë: te mos pihet duhan, te evitohen të gjitha produktet që acarojnë astmën, të shmanget i ftohti.
Në rast se vuajnë nga refluksi gastro intenstinal të bëhet kujdes ne mënyrën e ngrenies ne porcione te vogla e te shpeshta, të evitohet shtrirja menjëherë pas ngrënies Ne rast se gruaja ka nisur vaksinat para shtatzënisë, ajo mundet ti vazhdoj me kujdes. Nuk lejohet që të nis vaksinimin pasi ka mbetur shtatzënë. Vaksina gripit mund të bëhet por pas tremestrit të dytë.

12/06/2025

SPCO
Sindromi i vezores polikistike
Sindromi i vezores mikropolicistike eshte nje crregullim hormonali i shpeshte tek grate ne moshe ripordhuese. Vezoret e ketyre grave permbajne ciste te vegjel dhe te shumte te vendosur ne shtresen e jashtme te vezores. Shkaku i sakte i ketij ndryshimi mbetet i panjohur,por diagnoza e hershme dhe mjekimi i rregullt do te pasohet me ulje te komplikacioneve afat gjata sikur jane diabeti tip 2 apo semundje te zemres.
Simptomat
Shenjat mund te nisin qe ne periudhen e ardhjes se ciklit te pare ( menarche ),por mund te zhvillohen edhe me vone si rezultat e shtimit ne peshe .Shenjat mund te jene te ndryshme ne persona te ndryshem :
Anomali te mentruacioneve : eshte shenja me e shpeshte dhe mund te jete ardhje e ciklit menstrual ne intervale mbi 35 dite, me pak se 8 cikle menstrual ne vit, mosardhje e ciklit per deri 4 muaj rrjesht, ndryshime ne sasine e gjakut : here ne sasi te paket dhe here me shumice.
shtimi i androgjeneve : do te japi shtim te qimeve ne fytyre dhe ne trup (hirsutizem) akne, renie te flokeve ne ball te ngjashme me meshkujt (alopeci androgjenike ).megjithate keto shjenja kane dhe vartesi etnike psh grate aziatike nuk i japin keto ndryshime.
Vezore polykistike : vezorja paraqitet me permasa te shtuara dhe permban shume kiste te vegjel te vendosur ne siperfaqene e jashtme te saj.
Per te quajtur sindrom pervec ndyshime ekografike duhet njekohesiht edhe ndryshime ne menyren e ardhjes se ciklit dhe shenjat e shtimit homonve androgjenik.
Shkaqet
Nuk njihen shkaqe te sakte por ka disa faktore qe mund te luajne rol nxites sikur jane :
Shtimi i sasise se insulines : Insulina eshte hormon qe prodhohet ne pankreas dhe ben te mundur perdorimin e sheqerit si burim energjitik primar. Nese gruaja ka rezistence insulinike, demtohet aftesia per te perdorur insulinen, ndaj dhe pankreasi do te prodhoje me shume insulin cka do te pasohet me nxitjen e prodhimit te androgjeneve ne vezore.
Inflamacione te shkalles ulet : Normalisht per te luftuar infeksionet e ndryshme trupi i njeriut prodhon rruaza te bardha si nje pergjigje inflamatore . Ne te njetjen kohe nen ndikimin e disa ushqimeve ne oragnizem nis perseri pergjigje inflamatore, dhe si rezultat prodhohen substanca te cilat sjellin rritje te rezistences insulinike,dhe grumbulim te kolesterolit ne vazate gjakut (atherosklerozis) .Te gjitha keto ndryshime ndikojne ne zhvillim e SPCO.
Trashegimia : ka me shume gjasa qe vajza e nenes me SPCO te kete po te njejtin problem te lidhur ndoshta me ndonje mutacion genetik.
Zhvillim fetal jonormal : eshte pare qe ekspozimi ndaj homoneve mashkullore gjate jetes brendamitrore pengon shprehjen normale gjenike, cka do te shkaktoje nje model mashkullor ne shperndarjen e dhjamit ne bark, rritje te rezistences insulinike, dhe inflamacion ne grade ne ulet.Te gjitha keto jane faktore favorizues ne zhvillimin e SPCO.
Komplikacionet : sindromi i ovarit policistik mund te pasohet me disa nga keto gjendje (sidomos nese eshte i pranishem edhe obeziteti )
- Diabet Tipi 2
- Rritje te tensionit te gjakut
- Crregullime te kolesterolit dhe yndyrnave me rritje te triglicerideve, ose ulje te HDL
- Rritje proteines C-reaktive
- Sindrom metabolik qe rritin rriskun per semundje kardiovaskulare.
- Dhjamosje jo alkolike te melcise,
- Apnea te gjumit
- Hemoragji jonormal uterine
- Kancer te shtreses se brendshme te mitres (endometrial), te shkaktuar nga ekspozimi i vazhdueshem ndaj niveleve te larta te estrogjenit.
- Komplikacione gjate shtatezanisi sikur mund te jene : Diabet i barres, rritje te tensionit
Diagnoza vihet duke u bazuar mbi te gjitha shenjat dhe simpomat dhe duke perjashtuar shkaqet e tjera te mundshme.Observohen menyra e ardhjes se ciklit menstrual, ndryshimet ne peshe, ndryshimet ne tensionin arterial .
Ekzaminimi pelvik : kerkohen prani te vatrave inflamatore, masa, ose anomali te tjera.
Testet e gjakut : behen dozimet homononale femerore si dhe ato androgjenike, yndyrnat, testi i tolerances se glukozes,
Ekografi plevike : per te pare strukturene vezores, pranine e folikujve ,numrin e tyre, permasat dhe menyren e shprendarjes se tyre.
Trajtimi do te jete ne varesi te problemeve te shfaqura sikur : infertiliteti, hirsutizmi, acne, dhe obeziteti

Rregulimi i ciklit menstrual:

- mund te realizohet nepermjet pilulave te kombinuara estro-progestative , te cilat bejne te mundur uljen e sasise se androgjeneve, ulin rrezikun per ndryshimet malinje te vesheses se brendshme te mitres dhe rregullojne hemorragjite jo normale.
- per te regulluar ciklin menstrual (nese nuk kerkohet shtatezani ) mund te perdoren dhe progesterone apo derivate te tij per 10 deri 14 dite por keto nuk kane ndikim mbi nivelet e androgjeneve.
- Metformin medikament qe perdoret per mjekimin e diabetti tip 2, duke ulur vlerat e insulines permireson ovulacionin dhe sjell rregullim te ciklit menstrual. Ne te njejten kohe ajo ngadaleson perparimin e diabetet tip2, dhe ndihmnn ne renien ne peshe.

Per te nxitur ovulacionin : mund te perdoren clomid i vetem, clomid me metformin, apo gontatropina FSH dhe LH )
Per te rregulluar rritjen e qimeve : mund te perdoren kontraceptiv oral te shoqeruar ose jo me spironolakton. Per perdorim local ne fytyre mund te perdoret kremm Eflornithine
Nderhyrje kirurgjikale me laparoskopi behet djegja e gjithe folikujve ne siperfaqen e vezores, per te nxitur ovulacionin.
Menyra e jeteses :
Te mbahet nen kontroll pesha trupore : duke shtuar aktivitetin fizik dhe duke permiresuar menyren e ushqyerjes duke ulur yndyrnat, te merren karbohidrate komplexe ( drithera, makarona me miell te plote, bulgur, oriz te erret, fasule ) :te kufizohet perdorimi i lengjeve te frutave, embelsirave, akullore, byrek, petulla )

10/12/2024

Polipet e Mitres
Polipet uterine jane rritje me origjin nga muri i brendshem te mitres me zhvillim ne kavitetin e saj. Mbirritja e qelizave qe veshin mitres (endometrit ) cojne ne formimin e polipeve. Jane zakonisht beninje (jokanceroze ) rralle mund te ndodhin te jene kanceroz apo te kthehen ne te tille (polip prekanceroz ). Permasat variojne nga pak milimetra ne disa centimetra. Mund te jene te lidhur me nje baze te gjere ose te jene me nje kercell te holle. Mund te jene nje i vetem ose disa. Ato mund te rrine ne kavitetin e brendshem te mitres ose mund te dalin ne qafen e mitres apo deri ne vagine. Me shpesh hasen ne grate ne periudhen e peri dhe menopauz dhe me rralle ne grate me te reja.
Simptomat
• Hemoragji menstruale te crregullt — ne formen e periodave frekuente, ne kohe te ndryshme te paparashikueshme, ne kohezgjatje te ndryshme dhe ne volum te ndryshem.
• Hemoragji midis menstruacioneve
• Mentruacione me sasi te shtuar gjaku
• Hemoragji vaginale pas menopauzes.
• infertilitet ne moshat e reja
• Hemoragji ne sasi te paket (spotting ) ne periudhen midis menstruacioneve.
Shkaqet
Shkaku i sakte i formimit te tyre nuk njihet, por duket se jane faktoret hormonal ato qe ndikojne me shume. Polipet uterin jane estrogjen-sensitive, dmth ato i pergjigjen efektit te estrogjnenit ne te njejten menyre sikur veshja e brendshme e mitres: duke u rritur nen efektin e tij.
Faktoret Riskant:
• Mosha peri ose post menopauze
• hypertension
• Obeziteti
• Tamoxifen, si terapi per kancerin e gjirit
Komplikacionet
Polipet mund te shoqerohen me infertilitet, rrisin rriskun per abort spontan sidomos ne raste te fertilizimit in virto. Komplikacione te tjera kane te bejne me sasine e gjakut te humbur gjate ciklit, favorizim te infeksioneve, dhimbje dhe prishje te aktivitetit fizik
Diagnoza
• Ekografi Transvaginal. e thjeshte apo si histerosonografi ( duke injektuar uje fiziologjik me ane te nje kateteri te holle dhe kryrjen e ekografise transvaginale
• Histeroskopia. Eshte egzaminimi standart: me ane te nje teleskopi te holle, flexible, behet vizualizimi i kavitetit te brendshem te mitres, dhe me pas behet heqja e tyre.
• kyretazh. nepermjet nje intrumenti te holle metalik me nje fund metalik te mprehte behet gerryrja e kavitetit te brendshem te mitres dhe materiali i mbledhur cohet ne laborator per egzaminim histopatologjik.
Shumica e polipeve uterin jane jokanceroz, por mund te ndodh qe te kete ndryshime prekanceroze (hiperplazi endometri) ose te jene shfaqje e pare e nje kanceri te endometrit (carcinoma e endometrit ) Ne cdo rast, eshte e detyrueshme qe materiali i hequr te cohet per egzaminim histopatologjik (biopsi )
Trajtimi
• Vezhgimi: polipe te vogla pa simptoma mund te bien vete dhe nuk kane nevoje per mjekim
• Medikamente: sikur jane progestativet dhe agonist GNRH mund te ndihmojne ne renien e tyre ose te pakten te lehtesojne simtomat, por efekti i tyre eshte afatshkurter (persa kohe qe perdoren) simptomat rikthehen menjere me ndalimin e mjekimit.
• Kyretazhi: nepermjet kyretes ( instrument i holle i gjate e metalik ) qe gerryen siperfaqene brendshme te mitres dhe heq polipin.
• Heqja kirurgjikale. gjate kryrjes se histeroskopise behet identifikimi dhe heqja e polipeve.
• Rralle mund te ndodh rikthimi i polipeve cka kerkon ritrajtim te tyre.

12/09/2024

14/08/2024

Sindromi i vezores polikistike
Sindromi i vezores mikropolicistike eshte nje crregullim metabolik ose hormonal i shpeshte tek grate ne moshe ripordhuese. Vezoret e ketyre grave permbajne ciste te vegjel dhe te shumte te vendosur ne shtresen e jashtme te vezores. Shkaku i sakte i ketij ndryshimi mbetet i panjohur,por diagnoza e hershme dhe mjekimi i rregullt do te pasohet me ulje te komplikacioneve afat gjata sikur jane diabeti tip 2 apo semundje te zemres.
Simptomat
Shenjat mund te nisin qe ne periudhen e ardhjes se ciklit te pare (menarche),por mund te zhvillohen edhe me vone si rezultat e shtimit ne peshe. Shenjat mund te jene te ndryshme ne persona te ndryshem :
Anomali te mentruacioneve : eshte shenja me e shpeshte dhe mund te jete ardhje e ciklit menstrual ne intervale mbi 35 dite, me pak se 8 cikle menstrual ne vit, mosardhje e ciklit per deri 4 muaj rrjesht, ndryshime ne sasine e gjakut : here ne sasi te paket dhe here me shumice.
Shtimi i androgjeneve : do te japi shtim te qimeve ne fytyre dhe ne trup (hirsutizem) akne, renie te flokeve ne ball te ngjashme me meshkujt (alopeci androgjenike). Megjithate keto shjenja kane dhe vartesi etnike psh grate aziatike nuk i japin keto ndryshime.
Vezore polikistike : vezorja paraqitet me permasa te shtuara dhe permban shume kiste te vegjel te vendosur ne siperfaqene e jashtme te saj.
Per te quajtur sindrom pervec ndyshime ekografike duhet njekohesiht edhe ndryshime ne menyren e ardhjes se ciklit dhe shenjat e shtimit homonve androgjenik.
Shkaqet
Nuk njihen shkaqe te sakte por ka disa faktore qe mund te luajne rol nxites sikur jane :

Shtimi i sasise se insulines : Insulina eshte hormon qe prodhohet ne pankreas dhe ben te mundur perdorimin e sheqerit si burim energjitik primar. Nese gruaja ka rezistence insulinike, demtohet aftesia per te perdorur insulinen, ndaj dhe pankreasi do te prodhoje me shume insulin cka do te pasohet me nxitjen e prodhimit te androgjeneve ne vezore.
Inflamacione te shkalles ulet : Normalisht per te luftuar infeksionet e ndryshme trupi i njeriut prodhon rruaza te bardha si nje pergjigje inflamatore . Ne te njetjen kohe nen ndikimin e disa ushqimeve ne organizem nis perseri pergjigje inflamatore, dhe si rezultat prodhohen substanca te cilat sjellin rritje te rezistences insulinike,dhe grumbulim te kolesterolit ne vazate gjakut (atherosklerozis) .Te gjitha keto ndryshime ndikojne ne zhvillim e SPCO.
Trashegimia : ka me shume gjasa qe vajza e nenes me PCO te kete po te njejtin problem te lidhur ndoshta me ndonje mutacion genetik.
Zhvillim fetal jonormal : eshte pare qe ekspozimi ndaj homoneve mashkullore gjate jetes brendamitrore pengon shprehjen normale gjenike, cka do te shkaktoje nje model mashkullor ne shperndarjen e dhjamit ne bark, rritje te rezistences insulinike, dhe inflamacion ne grade ne ulet.Te gjitha keto jane faktore favorizues ne zhvillimin e PCO.
Komplikacionet : sindromi i ovarit policistik mund te pasohet me disa nga keto gjendje (sidomos nese eshte i pranishem edhe obeziteti )
- Diabet Tipi 2
- Rritje te tensionit te gjakut
- Crregullime te kolesterolit dhe yndyrnave me rritje te triglicerideve, ose ulje te HDL
- Rritje proteines C-reaktive
- Sindrom metabolik qe rritin rriskun per semundje kardiovaskulare.
- Dhjamosje jo alkolike te melcise,
- Apnea te gjumit
- Hemoragji jonormal uterine
- Kancer te shtreses se brendshme te mitres (endometrial), te shkaktuar nga ekspozimi i vazhdueshem ndaj niveleve te larta te estrogjenit.
- Komplikacione gjate shtatezanisi sikur mund te jene : Diabet i barres, rritje te tensionit
Diagnoza vihet duke u bazuar mbi te gjitha shenjat dhe simpomat dhe duke perjashtuar shkaqet e tjera te mundshme.Observohen menyra e ardhjes se ciklit menstrual, ndryshimet ne peshe, ndryshimet ne tensionin arterial .
Ekzaminimi pelvik : kerkohen prani te vatrave inflamatore, masa, ose anomali te tjera.
Testet e gjakut : behen dozimet homononale femerore si dhe ato androgjenike, yndyrnat, testi i tolerances se glukozes,
Ekografi plevike : per te pare strukturene vezores, pranine e folikujve, numrin e tyre, permasat dhe menyren e shprendarjes se tyre.
Trajtimi do te jete ne varesi te problemeve te shfaqura sikur : infertiliteti, hirsutizmi, acne, dhe obeziteti
Rregulimi i ciklit menstrual:
- mund te realizohet nepermjet pilulave te kombinuara estro-progestative , te cilat bejne te mundur uljen e sasise se androgjeneve, ulin rrezikun per ndryshimet malinje te vesheses se brendshme te mitres dhe rregullojne hemorragjite jo normale.
- per te regulluar ciklin menstrual (nese nuk kerkohet shtatezani ) mund te perdoren dhe progesterone apo derivate te tij per 10 deri 14 dite por keto nuk kane ndikim mbi nivelet e androgjeneve.
- Metformin medikament qe perdoret per mjekimin e diabeti tip 2, duke ulur vlerat e insulines permireson ovulacionin dhe sjell rregullim te ciklit menstrual. Ne te njejten kohe ajo ngadaleson perparimin e diabetet tip2, dhe ndihmnn ne renien ne peshe.
Per te nxitur ovulacionin : mund te perdoren clomid i vetem, clomid me metformin, apo gontatropina FSH dhe LH )
Per te rregulluar rritjen e qimeve : mund te perdoren kontraceptiv oral te shoqeruar ose jo me spironolakton. Per perdorim local ne fytyre mund te perdoret krem Eflornithine
Nderhyrje kirurgjikale me laparoskopi behet djegja e gjithe folikujve ne siperfaqen e vezores, per te nxitur ovulacionin.
Menyra e jeteses :
Te mbahet nen kontroll pesha trupore : duke shtuar aktivitetin fizik dhe duke permiresuar menyren e ushqyerjes duke ulur yndyrnat, te merren karbohidrate komplexe ( drithera, makarona me miell te plote, bulgur, oriz te erret, fasule ), te kufizohet perdorimi i lengjeve te frutave, embelsirave, akullore, byrek, petulla.

02/07/2024

Adenoamioza
Adenomyoza zhvillohet kur indi endometrial ( i cili normalisht vesh mitren nga brenda ) rritet ne shtresen muskulare te mitres. Kjo ndodh me shpesh gjate moshes riprodhuese , ndoshta disa vite pas lindjes se femijes. Shkaku i kesaj semundje mbetet akoma i panjohur ,por e sigurt eshte qe zhduket pas menopauses. Grate qe vuajne nga adenomioza mund te kene dhe ne te njejten kohe dhe endometrioz.
Simptomat
Adenomioza mund te jete e heshtur dhe te mos japi asnje shenje, por me shpesh ajo mund te shkaktoj:
• Hemoragji mentruale ne sasi te shtuar dhe te zgjatur
• Dhimbje ne forme krampesh apo te mprehta si thike gjate menstruacioneve
• Krampe mentruale qe zgjatin gjate gjithe ciklit dhe qe keqesohen me kalimin e viteve
• Hemoragji gjate menstruacioneve
• Dalje te koagulave gjaku gjate cikklit menstrual
Zmadhim te permasave te mitres ne 2 fishim te saj cka mund te japi rritje te pjeses se fundit te barkut dhe mund te ndihet me i dhimbshem
Kur duhet te takoni mjekun?
Nese keni ndonje ose me shume nga shenjat e mesiperme, si hemoragjia e zgjatur ne sasi te shtuar, me dhimbje te forta te cilat ju pengojne aktivitetin e dites.
Shkaqet
Shkaktari mbetet i panjohur, por ka disa teori qe perpiqen ta shpjegojne:
• Rritje indore invaduese. Sipas se cilet adenomioza rezulton nga rritje direkte e qelizave endome triale nga siperfaqja e brendshme e mitres ne shtresen muskulare te saj. Incizioni i bere per lindjen e femijes me intervent mund te sherbej si nxites qe per kete invadim.
• Me origjin qe nga zhvillimi: pra indi endometrial ndodhet qe ne momentin kur mitra fomohet ne fetusin femer
• Inflamacionin i lidhur me lindjet: ndoshta nje inflamacion i shtreses veshese te brendshme te mitres gjate periudhes se lehonise mund te shaktoj nje prishje te saj dhe favorizon kete invadim
• Me origjin nga qelizat burimore, eshte mundesia e fundit qe mendohet se fundmi
Pavaresisht sesi dhe pse adenomioza ndodh, zhvillimi i mepasshem i saj varet nga estrogjenet qarkullues
Faktoret favorizues
• Nderhyrje kirurgjikale te meparshme sikur lindja me S/C, apo heqja e fibromiomave
• Lindjet e femijve
• Mosha e mesme ( kjo ndoshta si rezultat i nje ekspozimi me te gjate ndaj estrogjenit )
Komplikacionet
Dhimbjet dhe hemoragjia qe shoqerojne adenomiozen, mund te pengojne aktivitetin normal ditor, shkuarjen ne shkolle apo pune dhe veshiresojne lidhjet …c ka mund te coj ne gjendje te irrituara, depressive, ankthi, apo zemerimi. Ndaj eshte shume e rendesishme konsultimi me mjekun. pervec kesaj hemoragjite e zgjatura mund te cojne ne anemi dhe problemet shoqeruese te saj.
Perpara se te takoheni me mjekun duhet te shkruani te gjitha shqetesimet qe kini dhe cdo lloj mjekimi qe merreni, ne sasi dhe kohezgjatje
Vendosja e diagnozes
• Shenjat dhe simptomat (anamneza )
• Egzaminimi pelvic: shihet mitra e zmadhuar dhe e dhimshme
• Egzminimi ekografik
• Magnetic resonance (MRI)
Ne disa rast mund te merret biopsy ne shtresen veshese te mitres m thjesht per te perjashtuar ndonje shkak tjeter te hemoragjise, e vetmja menyre per te vertetuar adenomiozen eshte egzaminimi mikroskopik i indeve pas heqjes se mitres.
Trajtimi
Adenomyoza zhduket pas menopauses, ndaj dhe trajtimi do te varet sesa afer kesaj faze ndodhet gruaja. Gjithesesi trajtimi perfshin:
• Preparatet antiinflamator. Per te kontrolluar dhimbjet mentruale dhe per te kufzuar sasine e hemoragjise: ibuprofen (Advil, Motrin IB ), naproxen etj, duke nisur dy tre dite para ardhjes se ciklit dhe ne vazhdim te ciklit.
• Terapia hormonale. perdorimi i kontraceptiveve te kombinuar estro –progestativ ,patche hormonal, unazat vaginale ulin sasin e hemoragjis dhe dhimbjet shoqeruese. Perdorimi i perberesve vetem progestativ apo i DIU me progestatov sikur Mirena, eshte nje tjeter metode trajtimi.
• Hysterectomi. Nese dhimbjet dhe hemoragjia eshte e pakontrollueshme me medikamente rekomnadohet heqja e mitres ndersa heqja e vezoreve nuk eshte e domosdoshme

22/04/2024

Tiroiditi Autoimmun & Thyroiditi postpartum
Rreth 11–15% te grave fertile kane antitrupa tiroidien pozitiv : te tipit peroksidaz tiroid ( TPO-Abs) ose tiroglobulin ( TG-Ab ) te cilit veprojne si markues te tiroiditit autoimun te heshtur. Perqendrimi i tyre mund te ulet gjate shtatezanise.
Pozitiviteti i antitrupave lidhet me rritje te rasteve te deshtimeve, mortalitetit perinatal si dhe lindje parakohe.detres respirator te te porsalindurit, dhe me vone probleme ne perqendrimin e femijes, sjelljen aggressive te tij.Shoqerimi I TPO –Ab poz dhe komplikacioneve, eshte i lidhur me teper me pranine e hipotiroidizmit, prandaj marrja e levotiroksines permireson prognozen e shtatezanise.
Thiroiditi Postpartum eshte shperthimi i disfunksionit tiroid 12 muaj pas shtatezanise ne nje grua qe me pare ka qene eutiroide. Me te rrezikuara jane grate me antitrupa pozitiv ose semundje te tjera te shtatezanise.
Ne formen e tij klasike ky tiroidit karakterizohet nga episode tirotoksikozes te pasuar nga hipotiroidizem tranzitor dhe me pas eutiroidizem.
Faza tirotoksike nuk ka nevoje dhe nuk i pergjigjet terapise me antitiroidien, ndersa grate simptomatike kane nevoje per doza te vogla propranololi.
Trajtimi fazes hipotiroidine me levotiroksine varet nga ashpresia e simptomave, nga fakti nese gruaja eshte ne laktacion, dhe preferencat per te lindur femije tjeter. Trajtimi i hipotiroidizmit postpartum mund te nderpritet pas 6 deri 12 muaj Hipotiroizmi postpartum mund te pasohet me hipotiroidizem permanent, cka kerkon nje ndjeke te pervitshme te vleres se TSH.
Nodusi tiroidien & kanceri Thyroid
Permasat e tiroides rritet gjate shtatezanise, dhe shtatezania konsiderohet si faktor rrisku per nodule e tiroides. Per diagnostikimin e tyre ne shtatezani duhet marre historiku familjar dhe personal i detajuar, duhet bere ekzaminimi i plote klinik, si dhe testet e funksionit tiroid. Ekografia perdoret per te percaktuar karakteristikat dhe ndryshimet e nodusit.Nese eshte e nevojshme, mund te behet dhe marrja e materialit me age ( fine neddle aspiration ) per studim histopatalogjik.
Grate e diagnostikuara me kancer te diferencuar te tiroides gjate shtatezanise kane prognoze te njejte nese nderhyrja kirugjikale kryhet gjate ose pas perfundimit te shtatezanise.Prandaj per format e diferencuara te kancerit te tirorides mundet te shtyhet pas lindjes dhe te monitorohet gjendja me ane te ekografise . Eshte e mundur te behet suprimimi i hormoneve tiroidien me qellimin qe te reduketoht TSH ne 0,1-1,5 mU/l. Nese eshte e domosdoshem, trajtimi kirurgjikal ne shtatezani duhet bere me mire ne tremujtorin e dyte.
Noduset tiroidien gjate shtatezanise zakonisht nuk kerkojne mjekim, pervecse ne rastet me shenja te shtypese nga rritja e shpejte e tyre.
Grate me kancer ne remission, duhet te vazhdojne trajtimin gjate gjithe shtatezanise .Vlerat ideale te TSH duhet te jene nen 0,1 mU/l ne grate me format persistente te semundjes, dhe nder grate me remission te semundjes vlera e synuar e TSH 0.1–0.5 dhe 0.3–1.5 mU/l.
Pacientet me kancer te tiroides kane nevoje per rritje te dozs se levotiroksines, por kjo eshte me e paket sesa ne format e hipotiroidizmit primar.Dozime te funksionit tiroidien gjate shtatezanise duhen bere cdo 4-6 jave deri ne arritjen e qellimit.

08/04/2024

Hyperthyroidism
Hyperthyroidizmi ndodh ne 0.1–1.0% te shtatezanive dhe eshte i shoqeruar me perqendrim te ulet te TSH, rritje te vlerave te f T4 ose trijodtironines se lire ne format e klinike te semundjes, ose me vlera normale homonale ne format subklinike. Mund te shkaktohet gjate semundjes Graves, Goiter multinoduj toksik, adenoma toksike, tiroiditis, apo struma o***y. Gjendja me e zakonshme eshte hipertiroidizmi gestacional tranzitor, ne rreth 1 -3 % te shtatezanive si rezultat i stimulimit prej gonatotropines korionike. Rreth 50% e grave me hiperemezis gravidarum shoqerohen me hipertiroidizem tranzitor. Semundja Graves dallon nga forma tranzitore e shtatezanise pasi shoqerohet me goiter, simpoma te syve, rritje te TRAb.
Hipertiroidizmi shoqerohet me kompliakacione sikur : aborte, preeklampsi, disfunksion kardiak, lindje ne peshte te ulet (IUGR), semundje respiratore te te porsalindurit, sepsis, kardiomiopati, retinopati nga prematuriteti, dhe semundje te tiroides tek i porsalinduri.
Trajtimi Hyperthyroidism gjate shtatezanise
Ne grate jo shtatezane, trajtimi i semundjes Graves, perfshin perdorminin e jodit radioaktiv, medikamenteve antitiroidien, dhe ose nderhyrje kirurgjikale.
Perdormini i jodit radiokativ nuk rekomandohet ne grate qe planifikojne shtatezani te afert (te pakten 6 muaj), ndaj ne te tilla raste me te rekomanduar jane perdorimi i antitiroidienve ose nderhyrjes kirurgjikale. Rreth 30% e pacienteve me Graves bejne remission pa trajtimi. Ne grate joshtatezane, antitiroidienet perdoren per rreth 12-18 muaj, dhe ndalohen kur vlera e TSh behet normal. Grate te clita jane trajtuar me pare per hipertiroidizem, duhet te monitorohen gjate shtatezanise per shenja klinike ose biokimike, per TRab, ne mes te shtatezanise. Medikamentet antitiroidine te familjes methimazol si dhe carbimazole shoqerohen me efektet teratogjenike sikur aplazia cutis,atrezi ezofageale dhe choanale.
Propiltiouracili nuk shoqerohet me teratogjenitet, por rrit rrezikun per hepatotoksicitet amtar.
Rekomandimet e koheve te fundit keshillojne perdorimin e :
Propiltiouracilit ne periudhen e prekoncepsionit dhe ne tremujtorin e pare methimazol pas mbarimit te trimestrit te pare.
Pas ndryshimit te produkteve, te pakten 2 jave, duhet bere testimi i funksionit te tiroides, pasuar 4 deri 6 jave deri ne arritjen e gjendjes eutiroidiene. Ne rastet kur nevojitet nje kontroll i shpejte i hipertiroidizmit, mund te behet nderhyrja kirurgjikale dhe kjo ne periudhen e fundit te trimestrit te dyte.
Grate me hipertiroidizem gestacional nuk kane nevoje per trajtim, pasi kjo gjendje eshte tranzitore dhe nuk shoqerohet me demtime fetoamtare. Per nje kohe te shkurter mund te perdoret propranolol, qe eshte beta bllokues, pasi ka aktivitet antitirodien, duke bllokuar transportin e jodit ne tiroide.
Qellimi dhe perjashtimi i trajtimit me antitiroidien.
Te gjithe medikamentet antitiroidien e kalojne placenten,si rrjedhoje mund te kene efekt demtues ne funksionin tiroidien fetal. Kur trajtohet nje grua shtatezane, qellimi eshte te mbaje vleren e fT4, ne kufirin e siperm te references tek grate joshtatezane ose mbi kete kufij ne dozen me te ulet te mundshme te preparatit.
Me nisjen e trajtimit behet matja e funksionit tiroidien cdo 2-4 jave, fillimisht, dhe cdo 4 jave pasi arrihet qellimi. Mbitrajtimi amtar mund te coj goitrogeneze dhe hipotiroidizem fetal. Grate me titer te larte TRAb kane nevoje per trajtim me antitioidien gjate gjithe shtatezanise. Marrja e terapise antitiroidine amtare, pervec rrezikut te hipotiroidizmit fetal, mund te japi edhe hipotiroidizem qendror tranzitor fetal. TRAb amtare mund te kalojne placentren dhe cojne ne hipertiroidizem fetal dhe neonatal.
Ne keto raste eshte e nevojshme mbikqyrja fetale me ekografike serike per te diagnostikuar disfunksionin tiroidien fetal dhe per te monitoruar rritjen fetale.
Levothyroxina dhe antiroidienet nuk duhen perdorur njekohesisht, pervec rasteve te rralla te hipotiroidizmit fetal, pasi te marra se bashku keto medikamente cojne ne rritje relative te vlerave te fT4, cka kerkon rritje te dozes se antitiroidieneve dhe kjo e fundit do te pasohet me zhvillimin e hipotiroidizmit fetal.
Trajtimi i Hyperthyroidizmit ne periudhen Postpartum
Perdorimi i prepararatve antitiroidien gjate laktacionit eshte i mundur, pa dhene demtime ne zhvillimin neonatal. Marrja e tyre duhet bere menjehere pasi jepet gji femijes.