
21/08/2025
دیدگاه فروید درباره رفتار انسان
زیگموند فروید، بنیانگذار روانکاوی، معتقد بود که هیچ فکر، احساس یا رفتاری در انسان بهصورت تصادفی رخ نمیدهد؛ حتی کوچکترین حرکات یا لغزشهای زبانی نیز معنای پنهانی دارند. این اصل در روانکاوی به نام «تعیینگرایی روانی» شناخته میشود.
بر اساس این دیدگاه، هر رفتار یا گفتار انسان ریشه در انگیزههای ناهشیار دارد. این انگیزهها معمولاً به غرایز بنیادی مانند غریزه زندگی و غریزه مرگ، و همچنین تجربههای اولیه دوران کودکی بازمیگردند.
نقش اضطراب در رفتار
در نظریه فروید، اضطراب یک سیگنال هشدار است که به «خود» (Ego) اعلام میکند خطری از سوی «نهاد» (Id)، «فراخود» (Superego) یا واقعیت بیرونی وجود دارد. انسان برای کاهش این اضطراب به رفتارهایی متوسل میشود که همیشه منطقی یا سالم نیستند.
نمونههایی از این رفتارها عبارتاند از:
- پرخوری، مصرف مواد یا رفتارهای پرخطر برای سرکوب احساس ترس یا ناراحتی
- انکار واقعیت یا توجیه رفتار برای جلوگیری از احساس گناه یا شرم
مکانیزمهای دفاعی
فروید و آنا فروید توضیح دادند که مکانیزمهای دفاعی ابزارهایی ناخودآگاه هستند که انسان برای کاهش اضطراب از آنها استفاده میکند. نمونههایی از این مکانیزمها عبارتاند از:
- سرکوب (Repression): کنار زدن خاطره دردناک از سطح آگاهی
- فرافکنی (Projection): نسبت دادن احساسات خود به دیگران
- جابجایی (Displacement): تخلیه خشم بر روی هدفی امنتر
حتی رفتارهای ناسالم نیز معمولاً تلاشی ناهشیار برای محافظت از خود در برابر اضطراب یا تنش روانی هستند.
نتیجهگیری
از نظر فروید، هیچ رفتاری بیعلت یا تصادفی نیست. پشت هر عمل، نیازی روانی یا تلاشی برای کاهش تنش و اضطراب نهفته است—even اگر آن رفتار از دید جامعه ناسالم باشد. درک این علتها میتواند به درمان و تغییر رفتار کمک کند؛ زیرا با آوردن انگیزههای ناهشیار به سطح هشیاری، فرد توانایی بیشتری برای انتخاب واکنشهای سالم پیدا میکند.
منبع
فروید، زیگموند. تفسیر رویا. ترجمه محمدعلی اسلامی ندوشن، ۱۳۷۰.
#روانشناسی #رواندرمان #رواندرمانی #اكسبلور #خودآگاهی #روانشناس