16/09/2025
በምስሉ እንደሚታየው 35 ዓመቱ የሆነ ታካሚ 6 ወር የቆዬ የግራ ታፋው ላይ እባጭ በቀዶ ህክምና በስኬት ተወግዶለት( biopsy result Low grade sarcoma ) ያሳየ ሲሆን IHC ውጤት በመጠባበቅ ላይ ይገኛል
የእጅና እግር የስጋ ካንሰር (Extremity Soft Tissue Sarcoma)፡ ቁልፍ እውነታዎች እና እይታ
ሶፍት ቲሹ ሳርኮማ (STS) በጡንቻዎች፣ የሰውነት ስብ፣ ነርቮች፣ ጅማቶች፣መገጣጠሚያዎች እና የደም ሥሮች ውስጥ የሚነሳ ብዙ ያልተለመደ ካንሰር ነው። እንደ አሜሪካ ሳርኮማ ድርጅት 40-60% የሚሆኑት ሶፍት ቲሹ ሳርኮማዎች በእጆች/እግሮች ላይ ይገኛሉ።
📊 ዓለማቀፍ እና ያልተመጣጠኑ ሁኔታዎች
· የማጋጠም መጠን (Incidence)፡ ዓለም አቀፍ ደረጃ የህመምተኞች ብዛት ከ 54,630 (1990) ወደ 96,200 (2021) ጨምሯል፣ ነገር ግን በዕድሜ ልክ የተመደበ የማጋጠም መጠን (ASIR) ወደ 0.05 ከ100,000 ቀንሷል።
· የሞት መጠን (Mortality)፡ ዓለም አቀፍ ደረጃ የሞት መጠን ቀንሷል፣ ነገር ግን ከመቶ ዝቅተኛ የሆኑ የማህበራዊ-ኢኮኖሚ መረጃ (SDI) ክልሎች ውስጥ የመብዛት እና የህክምና ተደራሽነት ችግሮች የሞት ምጣኔውን ከፍ ያደርጉታል።
በታዳጊ አገሮች (ለምሳሌ በአፍሪካ/እስያ ክፍሎች) ውስጥ የASIR መጠን ዝቅተኛ (1.25 በ100,000) ቢሆንም፣ ይህ በከፊል በትክክል ባልታወቁ ሳርኮማዎች ምክንያት ነው፤ የሞት መጠን ግን ከፍተኛ ሆኖ ይገኛል።
· የ2033 ትንበያ፡ የህመምተኞች ብዛት በ 2033 (~95,600 በዓለም አቀፍ ደረጃ) ሊጨምር ይችላል፣ እና ከፍተኛው ጫና በእድሜ እየገፉ ያሉ ህዝቦች እና ከፍተኛ SDI ክልሎች ውስጥ ይታያል።
📌 የሳርኮማ ዓይነቶች በጥቂቱ
1. ሊፖሳርኮማ (Liposarcoma)፡ በስብ ህዋሳት ውስጥ ይገኛል፣ ብዙውን ጊዜ በዳሌና በክንድ ላይ ይወጣሉ።
2. ሊዮሚዮሳርኮማ (Leiomyosarcoma)፡ በስስ ጡንቻ ህዋሳት ውስጥ ይገኛል።
3. ሲኖቪያል ሳርኮማ (Synovial Sarcoma)፡ በመገጣጠሚያዎች አቅራቢያ ይገኛል።
4. ያልተለየ ፕሊሞርፊክ ሳርኮማ (Undifferentiated Pleomorphic Sarcoma - UPS)፡ የመሰራጨት አቅሙ የከፋፀባይ አለው፤ በእግር ላይ ይታያል።
5. የክፉ አይነት ፔሪፌራል ነርቭ ሽፍን እጢዎች (Malignant Peripheral Nerve Sheath Tumor)፡ በክንድ/እግር ነርቮች ላይ ይገኛል።
⚠️ ምልክቶች፡ ምን ማየት አለብን?
· እብጠት (Lump or swelling)፡ ከ5 ሴንቲ ሜትር በላይ፣ እየጨመረ የሚሄድ፣ ወይም ጥልቅ ቦታ ያለው።
· ህመም (Pain)፡ በነርቮች ወይም ጡንቻዎች ላይ ጫና በሚፈጥር ጊዜ።
· የተገደበ እንቅስቃሴ (Limited mobility)፡ በመገጣጠሚያዎች አቅራቢያ ሲከሰት።
ማስታወሻ፡ 23% የሚሆኑት ታካሚዎች መጀመሪያ ላይ በትክክል ሳይታዎቁ ይቀራሉ፣ ይህም ህክምና እንዲዘገይ ያደርጋል።
🔬 ለህመሙ የሚያጋልጡ ነገሮች (Risk Factors)
· የዘር አይነት በሽታዎች (Genetic syndromes)፡ ለምሳሌ ሊ-ፍራውመኒ፣ ኒውሮፋይብሮማቶሲስ።
· የጨረር ህክምና (Radiation therapy)፡ 5-10% የሚሆኑት የSTS ህመሞች ይህን ያጋጥማቸዋል።
· ስር የሰደደ እብጠት (Chronic lymphedema)፡ ለምሳሌ ሊምፋንጂዮሳርኮማ።
· ኬሚካሎች (Chemicals)፡ ለምሳሌ ቪኒል ክሎራይድ፣ አርሴኒክ (ደካማ ግንኙነት አለ)።
🌍 በታዳጊ አገሮች ውስጥ ያሉ ተግዳሮቶች
· የዘገየ ልዬታ (Diagnostic Delays)፡ የተጨባጭ ምርመራ መሳሪያዎች (እንደ MRI/biopsy) እና ልዩ ስፔሻሊስቶች አለመኖራቸው ምክንያት ያልተጠበቁ የእባጭ ማውጣት (unplanned excisions) እና እግር/እጅ ክፍሎችን መቁረጥ (amputations) ከፍተኛ ሆኖ ይገኛል።
· የህይወት ቆይታ ልዩነቶች (Survival Gaps)፡ በታዳጊ አገሮች ውስጥ ያለው አማካይ የህይወት ቆይታ 30 ወር ሲሆን በከፍተኛ ገቢ አገሮች ደግሞ ከ60 ወር በላይ ነው።
· የግብዓት ልዩነቶች (Resource Gaps)፡ ዝቅተኛ SDI ክልሎች ውስጥ የሳርኮማ ማከሚያ ማዕከላት እጥረት ይታያል፣ ይህም የሕክምና ውጤትን ይቀንሳል።
🛡ምን ማድረግ እንችላለን?
· ዕውቀት (Awareness)፡ ስለ አደገኛ ምልክቶች (እየጨመረ የሚሄድ እብጠት >5 ሴ.ሜ.፣ ህመም) ያስተዋውቁ።
· ልዩ የሳርኮማ ማከሚያ ማዕከላትን ማቋቋም ፡ በተጨባጭ ምርመራ (MRI/ባዮፕሲ) እንዲጠኑ ያበረታቱ።
· ዓለም አቀፍ ድጋፍ (Global Advocacy)፡ በተለይ በተደበቁ ክልሎች ውስጥ የስነ-ደዌ መሰረተ-ልማት እንዲሻሻል ድጋፍ ማድረግ።
📢 ግንዛቤ መፍጠር አስፈላጊ ነው!
· ጁላይ የሳርኮማ ግንዛቤ ወር (Sarcoma Awareness Month) ነው።
· የታካሚዎችን ታሪኮች ያካፍሉ የመዘግዬት ዕድልን ለመቀነስ ይረዳል (ለምሳሌ 13% የሚሆኑት ታካሚዎች ልዩ የህክምና እስፔሻሊስት አያገኙም)።
· ድጋፍ ያድርጉ፡ ለSarcoma Foundation ወይም Sarcoma Alliance መመስረት ድጋፍ ያድርጉ።
💡 የጥሪ መልዕክት!
· ሰውነትዎን ይወቁ፡ ከ5 ሴ.ሜ. በላይ የሆነ እየጨመረ የሚሄድ እብጠት ካለ ለዶክተር ይንገሩ።
· የህክምና እኩልነትን ይጠይቁ፡ በዝቅተኛ ገቢ አገሮች ውስጥ የሳርኮማ ህክምና እንዲሻሻል ይደግፉ።
· ይህን ልጥፍ ያካፍሉ
ዶ/ር ካሳሁን ምትኩ
ጠቅላላ ቀዶ ህክምና ስፔሻሊስት @ ዓለም ሆስፒታል
Telegram -
ዓለም ሆስፒታል፤ ቡታጅራ!
Telegram፦ http://t.me/alemhospital
Tiktok፦ https://www.tiktok.com/
YouTube፦ https://www.youtube.com/channel/UCGQt-pLjgSKUf56oegKs5YA
Website፦ https://alemhospital.com
📍 ቡታጅራ፣ ከቴሌ ጐን
☎️0461450335/0977010203/0997332243
