22/09/2025
เรื่องของ "ลมพัดอาโปธาตุให้เป็นฟอง" ที่ตำราการแพทย์แผนไทยบอกว่า "ให้นวดร่วมกับการกินยารักษา" - ขอเตือนเลยว่าให้ระวัง เพราะถึงแม้ว่าตำราจะเขียนเอาไว้ว่านวดได้ ก็ไม่ใช่ทุกอาการที่นวดได้ - นี่คือสิ่งที่แพทย์แผนไทยและหมอนวดต้องรู้เพื่อความปลอดภัยของคนไข้ - ถ้าไม่รู้ก็ควรไปเรียนให้รู้
บทความโดย พท.กมลลาสน์ ชีวสาธน์เวชกุล
แพทย์แผนไทย พท.ว เวชกรรมไทย / พท.ภ เภสัชกรรมไทย
ใครที่เรียนนวดมา แล้วมัวแต่ยึดถือตามตำราที่เรียนมา เห็นตำราเขียนเอาไว้ว่า "นวดได้" หรือครูอาจารย์บอกเอาไว้ว่า "นวดได้" ก็นวดไปตามนั้น โดยที่ตนเองยังไม่มีความเข้าใจในสภาวะอาการของคนไข้เลย - แนะนำว่า ท่านควรศึกษาหาความรู้ทางการแพทย์เพิ่มเติมได้แล้ว
*** วิชาในตำราการแพทย์แผนไทย ไม่ได้มีการปรับปรุงเนื้อหาให้ทันสมัยมานานมากแล้ว เผลอ ๆ จะนานกว่าอายุคนสมัยนี้ซะด้วยซ้ำ ความรู้บางส่วนเป็นความรู้ทางด้านวิทยาศาสตร์สมัยก่อนปี พ.ศ. 2500 ซะอีก
*** ถ้าไม่พัฒนาความรู้ในวิชาชีพ อีกหน่อยจะไม่เหลือวิชาชีพไว้ในรักษาคนไข้ (ไม่นานนักหรอก) เพราะถ้าคุณรักษาคนไข้หรือนวดคนไข้โดยจำท่าทางและขั้นตอนของคนอื่นมาโดยไม่เข้าใจ คุณจะไม่สามารถปรับการรักษาให้เหมาะสมพอดีกับอาการของคนไข้ตรงหน้าได้เลย และคนไข้จะค่อย ๆ เสื่อมศรัทธาจากวิชาชีพนี้ไปทีละน้อย
************************************
"ลมพัดอาโปธาตุให้เป็นฟอง" คือหนึ่งในกองลมที่ตำราเขียนเอาไว้ว่า "ให้นวดพร้อมกับรักษาด้วยยาไปพร้อมกัน" - ลักษณะอาการที่ตำราการแพทย์แผนไทยได้บันทึกเอาไว้คือ
*** ให้บวมทุกสถาน
แต่ประเด็นคือ ภาวะที่ร่างกายมนุษย์เกิดอาการ "บวม" มันเกิดขึ้นได้จากหลายสาเหตุ ไม่ได้มีแค่สาเหตุเดียว ถ้าไม่ตรวจและวินิจฉัยให้ดี ๆ จะรู้ได้ยังไงว่าอาการบวมของคนไข้เกิดจากอะไร
*** และก็จะไม่รู้ด้วยว่า "นวดได้หรือไม่" และ "จะจ่ายยาอะไรให้เหมาะสม"
ลักษณะอาการบวมของร่างกายมนุษย์ หากจะอธิบายตามหลัก "ตรีธาตุ" ก็ต้องบอกว่าเกิดขึ้นได้จากทั้ง 3 ธาตุ แต่ละธาตุมีสาเหตุการเกิดอาการที่ไม่เหมือนกันเลย ยกตัวอย่างเช่น กรณีที่เกิดจากความผิดปรกติของ "วาตะ"
************************************
วาตะ (Vata dosha) - กลไก: วาตะเป็นพลังงานที่ควบคุมการเคลื่อนไหว การไหลเวียนเลือด น้ำเหลือง และของเสีย หากวาตะเสียสมดุล (เช่น กดทับ กีดขวาง ติดขัด หรือไหลเวียนผิดทิศ) จะทำให้ ของเหลวในร่างกายไม่สามารถกระจายได้ปกติ เกิดการคั่งน้ำ
*** ลักษณะบวม:
- บวมแห้ง ไม่มัน ไม่เย็นชื้น
- กดบุ๋มเล็กน้อย
- มักเกิดร่วมกับอาการปวด ตึง เสียว หรือชา
- พบมากบริเวณ ข้อ ขา เท้า
*** ตัวอย่างสาเหตุ:
- ความผิดปกติของการไหลเวียนเลือดและน้ำเหลือง
- การทำงานของไตผิดปกติ (เช่น ปัสสาวะออกน้อย)
- เส้นประสาทถูกกดเบียด ทำให้การไหลเวียนชะงัก
*** สิ่งที่จะต้องรู้และยอมรับให้ได้คือ ไม่ใช่อาการที่เกิดจาก "วาตะ" ทุกกรณีจะนวดได้เสมอไป ต้องวินิจฉัยต่อไปให้ได้ว่าปัญหาที่เกิดจากวาตะของคนไข้ตรงหน้า มันนวดได้หรือไม่ หรือถ้าจะต้องจ่ายยาจะจ่ายยาตำรับไหน
*************************************
ในทางวิทยาศาสตร์ อาการ "ลมพัดอาโปธาตุให้เป็นฟอง" ที่เกิดจากความผิดปรกติของ "วาตะ" ที่ไม่ควรนวดหรือหากจะนวดต้องตรวจร่างกายให้ละเอียดก่อน ยกตัวอย่าง (บางส่วน) เช่น
1) บวมจากการอุดตันของหลอดเลือดดำ (Venous obstruction / Deep Vein Thrombosis - DVT) - เลือดดำคั่ง ทำให้เกิด บวมเฉพาะที่, เจ็บ, ร้อน, กดเจ็บ / หากนวดหรือกดแรง เสี่ยง ลิ่มเลือด (embolus) ไปอุดที่ปอดหรือสมอง อันตรายถึงชีวิต
2) บวมจากการอุดตันของระบบน้ำเหลือง (Lymphedema) - เกิดจากการไหลของน้ำเหลืองผิดปกติ เช่น ตัดต่อมน้ำเหลือง, มะเร็ง, การติดเชื้อเรื้อรัง
มีลักษณะ บวมแข็ง, กดบุ๋มไม่ชัด, เคลื่อนไหวลำบาก
หากกดนวดแรง → ทำให้ เส้นน้ำเหลืองเสียหายมากขึ้น, เพิ่มการอักเสบและเสี่ยงติดเชื้อ
************************************
ที่ควรระวังมากกว่านั้นคือ "ลมกองนี้" เกิดกับเส้นประธานเส้นไหนก็ได้ เนื่องจากไม่ใช่ลมประจำเส้น และอาการที่เกิดกับเส้นแต่ละเส้นก็ไม่เหมือนกัน ควรหาความรู้ดี ๆ ก่อนลงมือรักษา
ข้อมูลที่เหลือเดี๋ยวจะเอาไปอธิบายในห้อง พท. ในช่วงเวลา Live สด ท่านใดติดงานตามชมย้อนหลังได้เลย เดี๋ยวจะทำเอกสารเอกใน Database ของห้อง พท. ด้วย
ท่านใดต้องการสมัครห้อง พท. ติดต่อทางไลน์ได้เลย Line ID : revthai
