30/06/2025
Καθώς διαβάζω την επικαιρότητα, μεταφέρομαι σε ένα πρόσφατο κείμενο του Bayo Akomolafe με αφορμή τη λευκή υπεροχή (white supremacy):
“τα άτομα δεν μπορούν να ξεμάθουν τη λευκή υπεροχή από μόνα τους. Διότι η τελευταία δεν αποτελεί απλώς ένα σύστημα αντιλήψεων, αλλά ένα καιρικό σύστημα. Πρόκειται για ένα οντο-επιστημικό καθεστώς (onto-epistemic regime) της εμπειρίας με το δικό του δέρμα, τη δική του αναπνοή και το δικό του μεταβολισμό.
[…]
Θα μπορούσες να διδαχθείς όλες τις σωστές λέξεις, να υιοθετήσεις ένα εκατομμύριο τεχνικές, να παρακολουθήσεις περισσότερα σεμινάρια απ’ όσα σύννεφα διαθέτει ο ουρανός, ν’ αλλάξεις τη συμπεριφορά σου και να αναλάβεις την προσωπική ευθύνη που σου αναλογεί σε ό,τι αφορά τη φυλετική καταπίεση – θα μπορούσες να κάνεις όλα όσα απαιτούνται – όμως η καιρική συνθήκη θα παραμείνει αμετάβλητη. Επειδή η λευκή υπεροχή δε βρίσκεται αποκλειστικά στο δικό σου νου. Δεν πρόκειται για μια ‘κατάσταση του νου’.
Αφορά το ρυθμό της αναπνοής σου, τη γραμματική της πόλης σου, τη βραδύτητα της δικαιοσύνης, την αρχιτεκτονική των ιδρυμάτων σου, τα υλικά κατασκευής της παιδικής σου ηλικίας, το φως που φωτίζει τους εσωτερικούς χώρους με ανομοιογένεια μέσω των παραθύρων, τις ερωτήσεις που δεν τίθενται ποτέ, τα χρώματα που δεν μπορούμε να ονοματίσουμε, τους κοιλώδεις χώρους μεταξύ των αναστεναγμών που δε γνωρίζουμε πως να κατοικήσουμε, το χτύπο που δεν αισθανόμαστε, τις σανίδες του πατώματος που τρίζουν προς όφελός σου, την πρωτογενή κραυγή που αναδύεται ανάμεσα στα κεντίδια των ήχων. Δεν πρόκειται για μια νοικοκυρεμένη διαδικασία ανασύνδεσης της γνώσης. Δεν αποτελεί ένα κατόρθωμα. Αφορά αυτό που ονομάζω ‘αποκεντρωμένη μάθηση’ (paragogy*), μια μορφή μάθησης στις παρυφές του εαυτού.
[...]
Δεν μπορείς να ξεμάθεις τη λευκή υπεροχή. Η λευκή υπεροχή δεν ξεμαθαίνεται μέσα από έναν άνθρωπο. Δεν αποτελείς το επίκεντρο του μετασχηματισμού. Η λευκή υπεροχή ξεμαθαίνεται δια των ρωγμών, των ασυμφωνιών – εκεί που ακόμα κι εσύ αποδομείσαι. Εκεί που το ‘εσύ’ δεν αφορά πλέον ένα σταθερό παρατηρητή ή ένα υποκείμενο-παράγοντα, αλλά ένα μεταβαλλόμενο αστερισμό σχέσεων, ιστοριών και τομών. Μια πορώδη ραφή. Ένα δονούμενο κόμβο. Ένα κενό στον κώδικα.
[…]
Αυτό δε σημαίνει ότι οι πράξεις μας είναι ασήμαντες, αλλά αντιθέτως ότι είναι ριζικά ελλιπείς και πλαισιώνονται πάντοτε εντός των ορίων που θέτουν η συνάφεια, τα συμφραζομένα, ένα παλίμψηστο άλλων πράξεων. Δεν είμαστε οι μοναδικοί συγγραφείς των δράσεών μας. Όσα αποκαλούμε “πράξεις” εμπλεκόνται ήδη στις χορογραφίες διαφορετικών μεταξύ τους δυνάμεων – προγονικών, μικροβιακών, ιστορικών, οικολογικών, τεχνολογικών, γαστρονομικών – που υπερβαίνουν τις προθέσεις μας.
Έτσι λοιπόν, στο πνεύμα μιας παραποιητικής, αντί να αναρωτιόμαστε “τί να κάνω;”, θα θέσω ένα μικρότερο ερώτημα: πώς μπορούμε να είμαστε περισσότερο διαθέσιμοι σε όσα συμβαίνουν γύρω μας; Τί είδους χειρονομίες θα επέτρεπαν στις ρωγμές να εκφραστούν; Τί σημαίνει να διδάσκεται κανείς την παραμόρφωση (η οποία αποτελεί αντικείμενο της ρωγμής);
Το να ανακινείται κανείς από ερωτήματα σαν αυτά δε σημαίνει ότι φτιάχνει τον κόσμο. Δεν μπορούμε να φτιάξουμε τον κόσμο. Μπορούμε όμως να επιτρέψουμε στον κόσμο να μας μετακινήσει. Και τη στιγμή που συμβαίνει αυτό, κάτι μας ανατρέπει. Ή μάλλον, η ανατροπή γίνεται “εμείς”. Και αυτή η αναίρεση είναι το παν.”
* Paragogy: Μορφή μάθησης μεταξύ ομοτίμων, αποκεντρωμένη μάθηση, περισσότερα εδώ: https://www.research.ed.ac.uk/en/publications/paragogy
Περισσότερα κείμενα του Bayo Akomolafe εδώ: https://www.bayoakomolafe.net/
How do we unlearn white supremacy?
We can't.
The pedagogical imperative that reduces learning to the isolated learner-that-learns, the self, conceives of white supremacy as what selves are doing, instead of how selves are being done.
But white supremacy cannot be unlearned by individuals alone. Because it is not just a belief system; it is a weather system. It is an onto-epistemic regime of experience with its own skin, breath, and metabolism. It learns. Indeed, it is a form of learning. And so, it must unlearn itself, at its edges, where its logics convulse, where its clarity dims, where the voice cracks into splinters of fugitive dissonance.
You could learn all the right words, adopt a million techniques, attend more workshops than there are clouds in the sky, change your attitudes, and take personal responsibility for racial oppression - you could do "the work" - and still the weather does not change. Because white supremacy is not just in your mind. It's not a "mindset".
It is in the timing of your breath; in the grammar of your city; in the slowness of justice; in the architecture of your institutions; in the materials of your childhood; in the light that falls unevenly through windows; in the question that is never asked; in the colours we don't know how to name; in the cavernous spaces between a sigh that we don't know how to inhabit; in the beat that is never felt; in the floorboards that creak in your favour; in the primal cry that streams through the embroidery of noise. It is the geometry of experience.
To unlearn white supremacy is not a solitary pilgrimage. It is not a tidy rewiring of cognition. It is not even a moral achievement. This is what I call 'paragogy', a learning at the edges of self. Or rather how learning unlearns itself. How learning re-members. How a system remembers its violences by glitching into unfamiliar music.
It is how the world forgets how to be colonial for a moment, and a sprout grows in the asphalt crack. Or perhaps amaranth.
You cannot unlearn white supremacy. White supremacy does not unlearn itself through 'you'. You are not the site of transformation. It unlearns itself in the cracks, in the dissonances, where 'you' are also being unmade. Where "you" is no longer a stable observer or subject-agent, but a shifting constellation of relations, histories, and incisions. A porous seam. A trembling node. A leak in the code.
What then do we do? The question hinges itself on the persistent logic that human selves are the solitary sites of transformation, that what we do is singularly consequential in the formation of planetary arrangements. And that we are the authors of 'our' doings.
It is not that our doings don't matter; rather, it is that doings are radically incomplete and are always framed within boundaries of relevance, within context, within a palimpsest of other doings. We are not the sole authors of our actions. What we call "doing" is already enmeshed within a choreography of forces - ancestral, microbial, historical, ecological, technological, gastronomical - that exceed intentions.
So, in the spirit of parapoetics, instead of asking "what do we do?", I ask in the minor key: how might we become more available to what is happening? What kinds of gestures let the crack speak? What does it mean to be apprenticed to disfigurement (which is the vocation of the crack)?
To tremble before these questions is not to fix the world. We cannot fix the world. But we can be moved by it. And in that movement, something undoes us. Or rather, the undoing becomes 'us'. And that undoing is everything.
Bayo Akomolafe
