24/09/2025
Φτώχεια και Περιγεννητική Υγεία στην Ελλάδα
Η περιγεννητική υγεία, που αφορά την υγεία της μητέρας κατά την εγκυμοσύνη, τον τοκετό και τους πρώτους μήνες ζωής του παιδιού, αποτελεί κρίσιμο πεδίο για τη μελλοντική ανάπτυξη και ευημερία κάθε κοινωνίας. Η φτώχεια, ως βασικός κοινωνικός καθοριστικός παράγοντας της υγείας, επηρεάζει σημαντικά αυτήν την περίοδο, δημιουργώντας εμπόδια στην πρόσβαση σε υπηρεσίες, στη διατροφή και στη συνολική φροντίδα μητέρας και νεογνού.
Στην Ελλάδα, σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ (2023), το 26,1% του πληθυσμού – δηλαδή περίπου 2.658.400 άτομα – βρίσκεται σε κίνδυνο φτώχειας ή κοινωνικού αποκλεισμού. Ιδιαίτερα ανησυχητικό είναι το γεγονός ότι η παιδική φτώχεια φτάνει το 28,8%, ενώ ακόμη και μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις το 21,8% των παιδιών ηλικίας 0-17 ετών εξακολουθούν να ζουν σε συνθήκες φτώχειας. Παράλληλα, το 15,5% των παιδιών ζουν σε νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν σοβαρές υλικές και κοινωνικές στερήσεις, στοιχείο που αναδεικνύει την έκταση του προβλήματος.
Η φτώχεια έχει άμεσες επιπτώσεις στην περιγεννητική υγεία. Οι γυναίκες με χαμηλό εισόδημα συχνά δυσκολεύονται να έχουν τακτική προγεννητική παρακολούθηση, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης επιπλοκών κατά την εγκυμοσύνη και τον τοκετό. Επιπλέον, η κακή διατροφή που συνδέεται με την οικονομική στέρηση οδηγεί σε ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, οι οποίες σχετίζονται με αναιμία, πρόωρους τοκετούς και χαμηλό βάρος γέννησης. Σημαντικός είναι και ο ψυχοκοινωνικός παράγοντας, καθώς το αυξημένο άγχος και οι πιέσεις που προκαλεί η οικονομική ανασφάλεια έχουν αποδειχθεί ότι επηρεάζουν αρνητικά την πορεία της κύησης.
Από την πλευρά των παιδιών, οι συνέπειες είναι επίσης εμφανείς. Τα νεογνά που γεννιούνται σε συνθήκες φτώχειας έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν χαμηλό βάρος γέννησης, περιορισμένη πρόσβαση σε εμβολιασμούς και παιδιατρική φροντίδα, ενώ βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο νοσηρότητας και θνησιμότητας. Παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα παρουσιάζει σχετικά χαμηλό δείκτη βρεφικής θνησιμότητας σε σύγκριση με άλλες χώρες – 2,35 θανάτους ανά 1.000 γεννήσεις ζώντων το 2023 – οι κοινωνικές ανισότητες επιβαρύνουν συγκεκριμένες ομάδες πληθυσμού. Την ίδια χρονιά καταγράφηκαν 71.455 γεννήσεις ζώντων, μειωμένες κατά 6,1% σε σχέση με το 2022, ενώ οι γεννήσεις νεκρών νεογνών ήταν 432, γεγονός που δείχνει ότι η υπογεννητικότητα και οι σχετικοί κίνδυνοι παραμένουν σοβαρό ζήτημα.
Η εμπειρία της οικονομικής κρίσης και των μέτρων λιτότητας στην Ελλάδα έχει δείξει ότι η μείωση των δημόσιων δαπανών για την υγεία συνδέθηκε με επιδείνωση δεικτών περιγεννητικής φροντίδας και αύξηση της βρεφικής θνησιμότητας. Αυτό αναδεικνύει τη στενή σχέση μεταξύ κοινωνικοοικονομικών συνθηκών και υγείας, αλλά και την ανάγκη η πολιτεία να θωρακίσει τις ευάλωτες ομάδες.
Η αντιμετώπιση της παιδικής και μητρικής φτώχειας δεν μπορεί να περιορίζεται σε αποσπασματικά μέτρα ή σε ευκαιριακές παροχές. Απαιτείται μια βαθιά πολιτική και κοινωνική δέσμευση που θα αναγνωρίζει την περιγεννητική υγεία ως βασικό ανθρώπινο δικαίωμα και όχι ως προνόμιο όσων έχουν την οικονομική δυνατότητα. Οι γυναίκες έχουν ανάγκη από καθολική, δωρεάν και ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτική προγεννητική φροντίδα, καθώς και από διατροφική και ψυχοκοινωνική υποστήριξη που θα τις προστατεύει από τις επιπτώσεις της φτώχειας και του κοινωνικού αποκλεισμού.
Σε αυτό το πλαίσιο, η μαία δεν είναι απλώς επαγγελματίας υγείας που παρακολουθεί την εγκυμοσύνη ή τον τοκετό, αλλά μια κρίσιμη φωνή υπεράσπισης των δικαιωμάτων των γυναικών και των παιδιών. Ως λειτουργός πρώτης γραμμής, γνωρίζει καλύτερα από οποιονδήποτε τις κοινωνικές ανισότητες που βιώνουν οι μέλλουσες μητέρες και μπορεί να τις αναδείξει στο δημόσιο διάλογο. Η μαία οφείλει να διεκδικεί ενεργά, μαζί με τις γυναίκες και τις οικογένειες, μια πιο δίκαιη κοινωνία όπου κανένα παιδί δεν θα γεννιέται καταδικασμένο σε μειονεκτική αφετηρία.
Μόνο μέσα από μια τέτοια ριζική προσέγγιση, που συνδυάζει την παροχή φροντίδας με τον κοινωνικό αγώνα για ισότητα, μπορεί να σπάσει ο φαύλος κύκλος φτώχειας και κακής υγείας. Η περιγεννητική φροντίδα δεν είναι πολυτέλεια· είναι θεμέλιο κοινωνικής δικαιοσύνης και η μαία βρίσκεται στην καρδιά αυτού του αγώνα.
#ΟλιστικήΜαία #δικαιώματα #ΜετανάστριεςΜητέρες
