Παπαλόπουλος Χρ. Ιωάννης - Ρευματολογικό Ιατρείο

27/08/2025

Καλησπέρα!
Σε συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης για την πνευμονική ίνωση στη ρευματοειδή αρθρίτδα, παραθέτω ένα παλαιότερο άρθρο μου που δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Νέος Αγών" της Καρδίτσας σχετικά με την προσβολή των πνευμόνων στα ρευματολογικά νοσήματα.

ΠΡΟΣΒΟΛΗ ΠΝΕΥΜΟΝΩΝ ΣΤΑ ΡΕΥΜΑΤΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑ
Του Ιωάννη Παπαλόπουλου, ειδικού ρευματολόγου

Οι φλεγμονώδεις αρθρίτιδες και τα νοσήματα συνδετικού ιστού είναι συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα με δυνητική προσβολή διαφόρων οργάνων. Μεταξύ αυτών είναι και οι πνεύμονες, των οποίων η βλάβη μπορεί να συμβεί με ποικίλους τρόπους και διαφορετική συχνότητα και βαρύτητα σε κάθε νόσημα.

Από την κατηγορία των φλεγμονωδών αρθριτίδων, η ρευματοειδής αρθρίτιδα είναι η νόσος όπου δύναται να παρατηρηθεί πνευμονική προσβολή. Σε 10-15 % των ασθενών και ειδικά σε μη επαρκώς θεραπευμένη νόσο παρατηρείται πλευριτική συλλογή ή και πλευρίτιδα, η οποία προκαλεί πυρετό, πόνο στο θώρακα και δύσπνοια. Ο πιο σημαντικός όμως τύπος προσβολής είναι η διάμεση νόσος στο 5-10% των ασθενών, με δύο κυρίως υποτύπους, τη συνήθη (usual interstitial pneumonia) και τη μη ειδική (non specific interstitial pneumonia). Εν προκειμένω πλήττονται αμφότεροι οι πνεύμονες συμμετρικά, οι βλάβες που εγκαθίστανται δεν αναστρέφονται και μπορούν να οδηγήσουν σε αναπνευστική ανεπάρκεια, αν υπάρξει καθυστέρηση στη διάγνωση. Υπάρχουν και σπανιότερες μορφές προσβολής, όπως η οργανούμενη πνευμονία (organizing pneumonia) που είναι δύσκολο να διακριθεί από την λοιμώδους αιτιολογίας πνευμονία.

Στη Συστημική Σκλήρυνση (Σκληρόδερμα) η προσβολή με τη μορφή της διάμεσης πνευμονοπάθειας είναι συχνή (35-60% των νοσούντων). Ενίοτε επιδεινώνεται γρήγορα και η διαχείρισή της είναι δύσκολη πρόκληση για ρευματολόγους και πνευμονολόγους. Αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες θνητότητας στο νόσημα ,ενώ θεραπευτική επιτυχία θεωρείται η σταθεροποίηση της νόσου, δηλαδή η μη περαιτέρω επιδείνωση.

Στις ANCA θετικές συστηματικές αγγειίτιδες, που είναι η Κοκκιωμάτωση με Πολυαγγειίτιδα (GPA), η Μικροσκοπική Πολυαγγειίτιδα (MPA), και η Ηωσινοφιλική Κοκκιωμάτωση με Πολυαγγειίτιδα (EGPA) υπάρχουν 3 τύποι προσβολής των πνευμόνων: τα οζόμορφα διηθήματα, η διάμεση ίνωση και η πνευμονική αιμορραγία, που είναι επείγουσα και απειλητική κατάσταση.

Λιγότερο συχνή είναι η πνευμονική βλάβη σε νοσήματα όπως ο Συστηματικός Ερυθηματώδης Λύκος και το Σύνδρομο Sjogren και συνήθως αναμένεται σε περιπτώσεις βαριάς νόσου με προσβολή και άλλων οργάνων.

Τέλος, διάμεση νόσος παρατηρείται και σε μια ομάδα ασθενών με Δερματομυοσίτιδα ή Πολυμυοσίτιδα, όπου κάποιες φορές είναι ταχέως εξελισσόμενη με κακή πρόγνωση για τον ασθενή.

Γίνεται σαφές από τα παραπάνω πως τυχόν πνευμονική προσβολή στα συστηματικά αυτοάνοσα νοσήματα είναι σημαίνουσα για την έκβαση του ασθενούς. Ο ενδελεχής έλεγχος, με λήψη πλήρους ατομικού αναμνηστικού, η κλινική εξέταση και ο παρακλινικός έλεγχος (απεικονιστικές εξετάσεις, λειτουργικές δοκιμασίες κλπ) είναι απαραίτητα για την ανάδειξη της βλάβης και της έκτασής της. Καθοριστική είναι και η συνεργασία ρευματολόγου και πνευμονολόγου, τόσο στο επίπεδο της διάγνωσης , όσο και της θεραπευτικής προσέγγισης, ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο όφελος για τον πάσχοντα.

24/08/2025

Καλησπέρα!
Είναι γνωστό ότι σε ποσοστό 5-10% των ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα, πέραν της προσβολής των αρθρώσεων, προσβάλλονται και οι πνεύμονες, με αποτέλεσμα να αναπτύσσεται διάμεση πνευμονική νόσος, της οποίας η σταθεροποίηση - πολύ περισσότερο η αντιμετώπιση – είναι συχνά εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση.

Προ μηνός δημοσιεύτηκε στο περιοδικό “Arthritis&Rheumatology” μία αναδρομική μελέτη από την Ταϊβάν (βλ. σύνδεσμο πιο κάτω), που συνέκρινε την αποτελεσματικότητα και την ασφάλεια του βιολογικού παράγοντα Abatacept (αναστολέας ενεργοποίησης Τ λεμφοκυττάρων) έναντι του βιολογικού παράγοντα Rituximab (στοχεύει στα Β λεμφοκύτταρα) σε ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα και διάμεση πνευμονική προσβολή (1615 ασθενείς σε κάθε group).

Η μελέτη ανέδειξε πως οι ασθενείς υπό Abatacept είχαν χαμηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από κάθε αιτία συγκριτικά με τους ασθενείς που έλαβαν Rituximab σε όλη τη διάρκεια της 5ετούς παρακολούθησης.

Επιπλέον είχαν χαμηλότερα ποσοστά νοσηλειών σε νοσοκομείο, πνευμονίας και ανάγκης για μηχανικό αερισμό. Τα ποσοστά , ωστόσο, βακτηριαιμίας ήταν συγκρίσιμα μεταξύ των δυο φαρμάκων.

Η ανωτέρω μελέτη εισφέρει σημαντικά δεδομένα για την κατηγορία αυτή των ασθενών, με δεδομένες τις δυσκολίες που υπάρχουν στην αντιμετώπισή τους, αλλά πρέπει αυτά να ερμηνευθούν με σύνεση, καθώς συχνά οι θεράποντες χρησιμοποιούν το Abatacept σε ηπιότερες περιπτώσεις διάμεσης πνευμονικής νόσου και ίσως αυτό επηρεάζει τα αποτελέσματα.
Σε κάθε περίπτωση, είναι απαραίτητες προοπτικές μελέτες που θα αποσαφηνίσουν το θεραπευτικό όφελος των ανωτέρω βιολογικών παραγόντων στη διάμεση πνευμονοπάθεια ασθενών με ρευματοειδή αρθρίτιδα.

https://acrjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/abs/10.1002/art.43332

07/08/2025

Καλημέρα!
Προ 2 ημερών δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Rheumatology International" συστηματική ανασκόπηση και μεταανάλυση case control μελετών αναφορικά με το λιπιδαιμικό προφίλ ασθενών με Συστηματική Σκληροδερμία από Έλληνες και Κυπρίους συναδέλφους.

Παρατηρήθηκε στους εν λόγω ασθενείς μείωση των επιπέδων HDL Χοληστερόλης ,σε αντίθεση με τα Τριγλυκερίδια, των οποίων τα επίπεδα φαίνεται να αυξάνουν.

Τα ανωτέρω ευρήματα είναι σημαντικό να λαμβάνονται υπόψη, ώστε να καθίσταται ορθότερος ο υπολογισμός του καρδιαγγειακού κινδύνου στους ασθενείς με Συστηματική Σκληροδερμία, ένα έτσι κι αλλιώς περίπλοκο νόσημα με πολλαπλές κλινικές εκδηλώσεις.

Background and aims Systemic sclerosis (SSc) is a systemic autoimmune disease characterized by fibrosis, vascular abnormalities, and immune dysfunction. Whether patients with SSc exhibit lipid profile abnormalities, which may increase cardiovascular risk, remains uncertain. Our aim was to systematic...

02/08/2025

Καλησπέρα και καλό μήνα!
Είναι γνωστό ότι οι anti-TNFα βιολογικοί παράγοντες, πέρα από τις φλεγμονώδεις αρθρίτιδες, έχουν πολύ καλή αποτελεσματικότητα και στη νόσο Αδαμαντιάδη Behcet.

Μελέτη που δημοσιεύθηκε μόλις χθες στο περιοδικό "Oxford Rheumatology" (βλ. σύνδεσμο πιο κάτω) έδειξε ότι τα φάρμακα αυτά έχουν πολύ καλά αποτελέσματα και είναι ασφαλή χορηγούμενα και σε παιδιά με τη νόσο Behcet.

Χρησιμοποιήθηκαν κυρίως το adalimumab και το infliximab και έδειξαν παρόμοια ποσοστά ύφεσης , με κάπως ταχύτερη δραστικότητα του πρώτου.

Χορηγήθηκαν κυρίως σε οφθαλμική προσβολή από τη νόσο, νευρολογικές, αλλά και βλεννογονοδερματικές εκδηλώσεις.

Τα ανωτέρω ευρήματα είναι σημαντικά και δείχνουν ότι οι οι anti-TNFα βιολογικοί παράγοντες μπορούν να αποτελέσουν αποτελεσματικά και ασφαλή θεραπευτικά εργαλεία για τους παιδορευματολόγους στη νόσο Behcet και στον παιδιατρικό πληθυσμό, ενώ ξαναθυμίζουν στην κοινότητα το πόσο ασφαλής είναι η χορήγησή τους εν γένει.

https://academic.oup.com/rheumatology/advance-article/doi/10.1093/rheumatology/keaf404/8220929?searchresult=1

16/07/2025

Το ιατρείο θα παραμείνει κλειστό έως την Παρασκευή 25.7.2025.

02/07/2025

https://alfavitariygeias.gr/iatrikes-eidikotites/revmatologia/

Η Ρευματολογία είναι η ιατρική ειδικότητα που ασχολείται με τη διάγνωση, θεραπεία και παρακολούθηση των ρευματικών και αυτοάνοσων νοσημάτων που επηρεάζουν τις αρ....

29/06/2025

Καλημέρα!
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα ευαισθητοποίησης γύρω από το Συστηματικό Σκκληρόδερμα, παραθέτω ένα παλαιότερο άρθρο μου για το δύσκολο αυτό νόσημα.

Συστηματικό Σκληρόδερμα: Ένα περίπλοκο αυτοάνοσο νόσημα.
Του Ιωάννη Παπαλόπουλου, ειδικού ρευματολόγου.

Το Συστηματικό Σκληρόδερμα ή Συστηματική Σκλήρυνση, όπως εσχάτως ονομάζεται διεθνώς, είναι ένα νόσημα συνδετικού ιστού, που χαρακτηρίζεται από σκλήρυνση (λόγω παραγωγής και εναπόθεσης ινωτικού ιστού) του δέρματος και άλλων οργάνων, με συνοδό μικροαγγειοπάθεια.

Πρόκειται για σχετικά σπάνια νόσο, που εμφανίζεται στην Ευρώπη σε 80-150 περιπτώσεις ανά εκατομμύριο πληθυσμού ενηλίκων. Είναι 3 φορές συχνότερη σε γυναίκες σε σχέση με του άνδρες. Ο ακριβής παθογενετικός μηχανισμός που οδηγεί στην εμφάνισή της δεν είναι σαφής, ωστόσο, μεταξύ άλλων , έχουν ενοχοποιηθεί τα τελευταία χρόνια περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως επαγγελματική έκθεση σε πυρίτιο, βινυλοχλωρίδιο, τολουένιο κ.ά.

Η Συστηματική Σκλήρυνση εμφανίζεται αδρά με 2 υποτύπους: το περιορισμένο Σκληρόδερμα, όπου η σκλήρυνση του δέρματος αφορά κυρίως στο πρόσωπο, τον τράχηλο, τα αντιβράχια και τα δάκτυλα και το διάχυτο Σκληρόδερμα, όπου η σκλήρυνση επεκτείνεται δυνητικά σε όλο το σώμα. Συνοδεύεται από πάχυνση, αίσθημα τάσης της επιδερμίδας, κνησμό, δυσχέρεια στην κίνηση στα δάκτυλα και στη διάνοιξη του στόματος, ενώ κάποιες φορές στον υποδόριο ιστό αναπτύσσονται επασβεστώσεις, που είναι πολύ επώδυνες και σπάνια αντιμετωπίζονται επιτυχώς.

Η πρώτη εκδήλωση της νόσου είθισται να είναι το φαινόμενο Raynaud (σπασμός των αγγείων και διαταραχή της αιμάτωσης σε χέρια και πόδια), που οδηγεί σε δυσανεξία στο ψύχος και αλλαγή χρώματος των δακτύλων (ωχρό, κυανό, ερυθρό). Το Raynaud μπορεί για αρκετό καιρό να είναι η μόνη εκδήλωση της νόσου και να οδηγήσει σε έλκη των δακτύλων, που πονούν έντονα, επουλώνονται δύσκολα λόγω μειωμένης αιμάτωσης, ενώ ενδέχεται να επιμολυνθούν και να προκληθεί γάγγραινα και ακρωτηριασμός.

Πέραν του φαινομένου Raynaud και της σκλήρυνσης του δέρματος, συχνά πάσχουν οι πνεύμονες από διάμεση ίνωση, με προοδευτικά επιδεινούμενη δύσπνοια. Η προσβολή, δε, των πνευμονικών αγγείων, μπορεί να οδηγήσει σε πνευμονική αρτηριακή υπέρταση, που δυσχεραίνει σημαντικά την πρόγνωση των ασθενών.

Σημαίνουσα είναι και η συμμετοχή τόσο του ανώτερου πεπτικού συστήματος, με έντονη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση και δυσκαταποσία, όσο και του κατώτερου, με εμμένον διαρροϊκό σύνδρομο, δυσαπορρόφηση, απώλεια σωματικού βάρους.

Τέλος, σε επιθετική νόσο, πλήττονται η καρδιά, αλλά και οι νεφροί, με δύσκολα διαχειρίσιμη υπέρταση, που ταχέως οδηγεί σε νεφρική ανεπάρκεια.

Η διάγνωση της νόσου προκύπτει από την κλινική εξέταση του ασθενούς, ενώ, ανάλογα με τα όργανα που πάσχουν, επιστρατεύονται και άλλα διαγνωστικά μέσα, όπως αιματολογικές και ανοσολογικές εξετάσεις, αξονική θώρακα, σπιρομέτρηση, τριχοειδοσκόπηση, ενδοσκοπήσεις πεπτικού κλπ.

Η θεραπεία της νόσου είναι δύσκολη, απαιτεί ομαδική εργασία πολλών ειδικοτήτων, με συντονιστή το ρευματολόγο, επιδιώκεται δε η φροντίδα των πασχόντων σε εξειδικευμένα κέντρα. Στόχος είναι η σταθεροποίηση των βλαβών και χρησιμοποιούνται τόσο ανοσοκατασταλτικά φάρμακα, (π.χ. μυκοφαινολικό οξύ, κυκλοφωσφαμίδη), αλλά και ανγγειοδιασταλτικά, για βελτίωση της αιμάτωσης των οργάνων. Παρόλη την πρόοδο των τελευταίων ετών, όμως, η πρόγνωση παραμένει χειρότερη συγκριτικά με άλλα νοσήματα συνδετικού ιστού.

21/06/2025

Καλησπέρα!
Μελέτη από το Ηνωμένο Βασίλειο δημοσιευμένη στο περιοδικό "Oxford Rheumatology" ανέδειξε καθυστέρηση στη διάγνωση και λιγότερο εντατική χορήγηση θεραπευτικής αγωγής σε ασθενείς με ψωριασική αρθρίτιδα, συγκριτικά με εκείνους με ρευματοειδή αρθρίτιδα.

Αυτό έχει ως αποτέλεσμα οι εν λόγω ασθενείς να φτάνουν αργότερα στον κατάλληλο γιατρό για θεραπεία και να λαμβάνουν λιγότερο κατάλληλες αγωγές, με επίπτωση στην έκβαση της κλινικής τους εικόνας.

Τονίζεται στη μελέτη πως είναι εξέχουσας σημασίας να δοθεί βάρος στην επιμόρφωση της κοινότητας, ώστε οι άνθρωποι που εμφανίζουν συμπτώματα συμβατά με τη νόσο να αναζητούν έγκαιρα ιατρική βοήθεια.

Παράλληλα, απαιτείται εγρήγορση στο επίπεδο των ιατρών πρωτοβάθμιας φροντίδας, ώστε να μην καθυστερήσει η παραπομπή των πασχόντων σε ρευματολόγο.

Τέλος, είναι σημαντικό να ειπωθεί πως η ρευματολογική κοινότητα φέρει το βάρος της ευθύνης να ενημερώνει επαρκώς ασθενείς και ιατρούς άλλων ειδικοτήτων ως προς την έγκαιρη αναγνώριση ύποπτων συμπτωμάτων ρευματολογικών νοσημάτων, αλλά και να θεραπεύει τους νοσούντες με βάση τις δημοσιευμένες κατευθυντήριες οδηγίες προς επίτευξη του μέγιστου θεραπευτικού αποτελέσματος.

https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0003496725008167

10/06/2025

Καλησπέρα!
Πάντοτε οι καλογραμμένες θεραπευτικές συστάσεις δίνουν σημαντική βοήθεια στους κλινικούς ιατρούς για την ορθή αντιμετώπιση των περιπτώσεων της καθημερινής κλινικής πράξης.

Η Βρετανική Κοινότητα Ρευματολόγων (BSR) συχνά δημοσιεύει ωραία διατυπωμένες και πρακτικές οδηγίες για τη θεραπευτική των νοσημάτων μας.

Με αφορμή τις τελευταίες θεραπευτικές της συστάσεις κάποιους μήνες πριν για το σύνδρομο Sjogren υπενθυμίζουμε τα εξής:

Δεν είναι πάντα απαραίτητη η βιοψία ελάσσονος σιελογόνου αδένα για τη διάγνωση της νόσου. Προτείνεται όταν η κλινική και ανοσολογική εικόνα δεν αρκούν για τη διάγνωση.

Η υδροξυχλωροκίνη δε χρησιμοποιείται όταν τα μόνα συμπτώματα είναι η ξηροφθαλμία και η ξηροστομία, καθώς δε φαίνεται να εισφέρει στη βελτίωσή τους. Οι τοπικές αγωγές για τους οφθαλμούς με βάση τις οδηγίες του οφθαλμιάτρου, η καλή οδοντική υγιεινή του στόματος, η αποφυγή ξηρού περιβάλλοντος, η ενυδάτωση, η αποφυγή ζάχαρης φαίνονται πιο αποτελεσματικές μέθοδοι.

Μόνο η πιλοκαρπίνη φαίνεται να έχει θέση σε συγκεκριμένες περιπτώσεις ασθενών με τέτοια συμπτώματα.

Αναλυτικότερα στον παρακάτω σύνδεσμο:

https://academic.oup.com/rheumatology/article/64/2/396/7681577?searchresult=1

22/05/2025

Καλημέρα!

Ευχαριστώ την Ελληνική Ρευματολογική Εταιρεία και ειδικότερα τον πρόεδρο κ. Δαούση για την τιμητική πρόσκληση να βρίσκομαι μεταξύ εξαιρετικών συναδέλφων στις "Εαρινές Ημέρες Ρευματολογίας" στον ιδιαίτερο χώρο της Αρχαίας Ολυμπίας.

Στο session του Συστηματικού Σκληροδέρματος θα γίνει συζήτηση για τις θεραπευτικές επιλογές σε κάποιες εκδηλώσεις του δύσκολου στην αντιμετώπιση αυτού νοσήματος.
Το ιατρείο θα παραμείνει αύριο Παρασκευή 23.5.2025 κλειστό.

17/05/2025

Καλημέρα!

Η παρουσίασή μου στο 7ο Πανελλήνιο Πολυθεματικό Συνέδριο Αυτοάνοσων Παθήσεων, Ρευματολογίας και Κλινικής Ανοσολογίας στην Πορταριά Πηλίου πριν λίγες εβδομάδες, αναφορικά με τα υπάρχοντα δεδομένα για πρόληψη της ρευματοειδούς αρθρίτιδας σε ανθρώπους με αυξημένο ρίσκο για εμφάνιση της νόσου.

Για μια ακόμη φορά ευχαριστώ την οργανωτική επιτροπή του συνεδρίου για την ευκαιρία της συμμετοχής.

07/05/2025

Καλημέρα!
Το ιατρείο θα επαναλειτουργήσει τη Δευτέρα 12.5.2025 λόγω συνεδρίου.