01/12/2024
Ki sa VIH ye? Kisa enfeksyon a VIH ye? Kisa SIDA ye?
Bonjou, Bonjou! Kòman ou ye?
Jodiya premye desanb, se jounen mondyal lit kont SIDA.
Tèm pou ane sa se :” Ann respekte dwa tout moun pou n fini ak SIDA”.
VIH se yon viris lè l rantre nan kó a ki al kraze sistèm defans kó a genyen pou batay ak enfeksyon(Sistèm iminitè), se pou sa li rele viris iminodefisyans imèn.
Enfeksyon a VIH se lè yon moun ap viv ak VIH nan san li, moun sa ka pako santi ankenn sin ak sentom o kòmansman, men tout tan viris la ap afebli sistèm iminitè li, li pa pran medikaman li pral vin bay lót enfeksyon ke l pa tap genyen an tan nómal. E si moun sa pa janm pran swen lap vin rive nan stad ki pi grav nan enfeksyon an ki rele SIDA.
Nan mond lan, an 2023 genyen 39,9 milyon moun t ap viv ak VIH, pami yo genyen 1,4milyon timoun soti 0 rive nan 14ans, 630 000moun mouri ak VIH, Chak minit yon moun mouri ak VIH nan Mond lan .
Nan mond lan, OMS, Fond Mondial, ONUSIDA ak lót aktè ki enplike nan travay pou ODD yo fikse 3 objektif nan kad lit kont SIDA, nou konn rele yo souvan objektif 3 95. Objektif 3 95 yo se : 95% moun ki ap viv ak VIH dwe konnen stati yo, 95% moun ki Konnen stati yo dwe sou trètman ARV e 95% moun ki sou trètman dwe an sipresyon viral.
Pou objektif 3 95 yo: 86% moun ki ap viv ak VIH nan Mond lan konnen stati yo an Ayiti nou a 87%. 77% moun ki genyen VIH nan Mond lan sou trètman ARV, An Ayiti 83% sou trètman. 72% moun ki sou trètman yo an sipresyon viral nan mond lan, pou peyi a 71% an sipresyon viral sa ki vle di yo pa genyen anpil kopi viris la nan San yo ankó.
An Ayiti , kantite nouvo ka yo diminye, men sa pa vle di konba fini la, okontrè genyen anpil efó ki nesesè pou kontinye goumen kont SIDA e kreye pi bon kondisyon pou moun ki ap viv ak VIH nan respè dwa yo kóm moun .
Kòman yon moun kapab genyen VIH?
Yon moun ka trape VIH nan echanj sekresyon oubyen likid ki soti nan kó moun tankou san, spèm, likid ki nan vajen an, lèt manman, Manman ka transmèt viris la a pitit li tou: pandan gwosès la , akouchman oubyen alètman. Pou rezon sa yo, li enpòtan pou nou genyen yon konpòtman seksyèl responsab, sa vle di konnen stati patnè seksyèl nou, pratike fidelite oubyen abstinans, oubyen itilize prezèvatif. Li enpòtan pou n itilize sereng ak jilèt ke moun pako itilize, epi fè atansyon a tout materyèl tranchan ke nap itilize, si lót moun itilize yo deja sterilize yo. Ankouraje tout fanm ansent al teste pou VIH. Si tout fwa ou panse ou ekspoze a VIH, ale nan sant Sante ki pi prè w la avan 3 jou(72zè), yap ede ou estime risk la e pwopoze w medikaman pou w pa devlope enfeksyon an si sa nesesè.
Ale chèche konnen stati nou parapó a viris la, sipóte pwóch nou ki ap viv ak viris la. Si n konnen nou genyen enfeksyon a VIH, konnen ke genyen moun ki la pou akonpanye w e ede n rete an meyè sante e reyalize rèv nou pandan n ap viv ak viris la.
Ansanm “Ann respekte dwa tout moun pou n fini ak SIDA”.
CP: World Health Organization
