02/09/2025
ਕਿਊਸਿਕ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਆਓ, ਸੌਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਸਮਝੀਏ!
ਤੁਸੀਂ ਅਕਸਰ ਸੁਣਿਆ ਹੋਵੇਗਾ ਕਿ ਨਹਿਰ ਜਾਂ ਨਦੀ ਵਿੱਚ "ਇੰਨੇ ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ" ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ। ਪਰ ਕਿਊਸਿਕ ਦਾ ਮਤਲਬ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਆਓ, ਇਸ ਨੂੰ ਵਿਸਤਾਰ ਨਾਲ ਅਤੇ ਸਾਦੀ ਜਿਹੀ ਪੰਜਾਬੀ ਵਿੱਚ ਸਮਝਦੇ ਹਾਂ।
ਕਿਊਸਿਕ ਦਾ ਅਰਥ
ਕਿਊਸਿਕ (Cusec) ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਜੋ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਿਣ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਸ਼ਬਦ "Cubic Feet per Second" ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਸੌਖੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ, ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਅਜਿਹੇ ਖੇਤਰ ਦੀ ਕਲਪਨਾ ਕਰੀਏ ਜੋ:
- 1 ਫੁੱਟ ਲੰਮਾ,
- 1 ਫੁੱਟ ਚੌੜਾ, ਅਤੇ
- 1 ਫੁੱਟ ਗਹਿਰਾ ਹੋਵੇ,
ਤਾਂ ਇਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚੋਂ *ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਜਿੰਨਾ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਉਸ ਨੂੰ *ਇੱਕ ਕਿਊਸਿਕ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਘਣ ਫੁੱਟ (Cubic Foot) ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਜੋ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਵਹਿੰਦੀ ਹੈ।
ਕਿਊਸਿਕ ਦੀ ਮਾਤਰਾ
- *ਇੱਕ ਕਿਊਸਿਕ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ 28.317 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਇੱਕ ਉਦਾਹਰਣ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ:
- ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ 10,000 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਵਗ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ 28,317 x 10,000 = 2,83,17,000 ਲੀਟਰ ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਵਹਿ ਰਿਹਾ ਹੈ।
- ਅਤੇ ਜੇਕਰ **1 ਲੱਖ ਕਿਊਸਿਕ** ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਹ **28,317 x 1,00,000 = 2,83,17,00,000 ਲੀਟਰ** ਪਾਣੀ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਹੋਵੇਗਾ।
# # # **ਕਿਊਸਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ**
ਕਿਊਸਿਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੰਚਾਈ, ਨਦੀਆਂ, ਨਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਡੈਮਾਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਮਾਪਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ:
- ਜੇ ਸਰਕਾਰ ਕਹੇ ਕਿ ਕਿਸੇ ਨਹਿਰ ਵਿੱਚ 50,000 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਛੱਡਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਦਾ ਅੰਦਾਜ਼ਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
- ਇਸ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਇੰਜਨੀਅਰ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨੀ ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝ ਸਕਦੇ ਹਨ।
# # # **ਇੱਕ ਹੋਰ ਉਦਾਹਰਣ**
ਅਸੀਂ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇੱਕ ਆਮ ਜਿਹੀ ਮਿਸਾਲ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ। ਮੰਨ ਲਓ ਤੁਸੀਂ ਇੱਕ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਵਹਾਉਣਾ ਹੈ। ਜੇ ਇੱਕ ਸਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਣ ਫੁੱਟ (ਯਾਨੀ 28.317 ਲੀਟਰ) ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਇੱਕ ਕਿਊਸਿਕ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੁਣ ਜੇ ਪਾਈਪ ਵਿੱਚੋਂ 100 ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਵਗੇ, ਤਾਂ ਇਹ 100 x 28.317 = 2,831.7 ਲੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਹੋਵੇਗਾ।
# # # **ਕਿਊਸਿਕ ਅਤੇ ਲੀਟਰ ਦਾ ਅੰਤਰ**
ਅਕਸਰ ਲੋਕ ਸੋਚਦੇ ਹਨ ਕਿ ਕਿਊਸਿਕ ਅਤੇ ਲੀਟਰ ਇੱਕੋ ਜਿਹੀ ਚੀਜ਼ ਹਨ, ਪਰ ਅਜਿਹਾ ਨਹੀਂ। ਲੀਟਰ ਤਾਂ ਪਾਣੀ ਦੀ ਮਾਤਰਾ ਮਾਪਣ ਦੀ ਇਕਾਈ ਹੈ, ਪਰ ਕਿਊਸਿਕ ਸਮੇਂ ਦੇ ਨਾਲ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਦੀ ਦਰ (flow rate) ਨੂੰ ਮਾਪਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਕਿਊਸਿਕ ਦੀ ਗੱਲ ਸਕਿੰਟ ਦੇ ਹਿਸਾਬ ਨਾਲ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
# # # **ਅੰਤ ਵਿੱਚ**
ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ ਦੇ ਵਹਾਅ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦਾ ਇੱਕ ਸੌਖਾ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੰਚਾਈ, ਪਾਣੀ ਦੇ ਪ੍ਰਬੰਧਨ ਅਤੇ ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਅਗਲੀ ਵਾਰ ਜਦੋਂ ਤੁਸੀਂ ਸੁਣੋਗੇ ਕਿ "ਇੰਨੇ ਕਿਊਸਿਕ ਪਾਣੀ" ਛੱਡਿਆ ਗਿਆ, ਤਾਂ ਸਮਝ ਜਾਓਗੇ ਕਿ ਇਸ ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਪ੍ਰਤੀ ਸਕਿੰਟ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਘਣ ਫੁੱਟ ਪਾਣੀ ਦਾ ਵਹਾਅ!
ਜੇਕਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਹੋਰ ਕੋਈ ਸਵਾਲ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ੇ 'ਤੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਦੱਸੋ, ਮੈਂ ਸੌਖੀ ਭਾਸ਼ਾ ਵਿੱਚ ਸਮਝਾਵਾਂਗਾ! 😊
