04/02/2025
४ फ़ेब्रुवरी,जागतिक कॅन्सर दिन २०२५: "युनायटेड बाय युनिक" (UNITED BY UNIQUE)– कॅन्सराच्या उपचारांमध्ये रुग्ण आणि त्याच्या कथेचे महत्त्व
जागतिक कॅन्सर दिन हा ४ फेब्रुवारीला दरवर्षी जगभर साजरा केला जातो. हा दिवस कॅन्सरावरील जागरूकता वाढवण्यासाठी, आणि त्याच्याशी संबंधित समज, उपचार, आणि प्रतिबंधांविषयी समाजाला अधिक जाणून घेण्यासाठी आहे. कॅन्सर हा एक अत्यंत गहन, जटिल आणि व्यक्तिगत अनुभव आहे. तो केवळ शारीरिक आजार नाही, तर प्रत्येक रुग्ण आणि त्यांचे नातेवाईक जीवनातील एक गंभीर आणि महत्वाचा भाग आहे.
"युनायटेड बाय युनिक" या २०२५-२०२७ च्या थीममधून एक महत्त्वाचा संदेश दिला जातो – कॅन्सर हा एक महत्वाचा अनुभव आहे आणि त्याचा प्रत्येक रुग्णाची कथा महत्त्वाची आहे. याचा उद्देश म्हणजे प्रत्येक कॅन्सर रुग्णाची कथेचा आदर करणं, त्याला केवळ शारीरिक निदान म्हणून न पाहता, त्याच्या पूर्ण कॅन्सर आणि रुग्ण तसेच निदानामुळे झालेल्या आयुष्यातील बदलांचा विचार करणं.
कॅन्सर: फक्त एक वैद्यकीय आजार नाही , त्याही पुढे…
कॅन्सर केवळ एक शारीरिक रोग नाही, तर तो एक मानसिक , आर्थिक आणि भावनिक लढाई आहे. कॅन्सरचे निदान झाल्यावर एक व्यक्ती किंवा त्याच्या कुटुंबावर काय परिणाम होतो, याचा विचार करणं अत्यंत महत्त्वाचं आहे. कॅन्सरच्या प्रत्येक रुग्णाची गोष्ट ही त्याची एक वैयक्तिक कथा आहे. ही कथा दुःख, शोक, धैर्य, प्रेम आणि उपचाराची आहे.
कॅन्सरचा परिणाम: शारीरिक, आर्थिक ,मानसिक आणि भावनिक संघर्ष
रुग्णावर कॅन्सरचे शारीरिक परिणाम तर होतातच, पण त्याचबरोबर त्याचे मानसिक आणि भावनिक परिणामदेखील प्रचंड असतात. कॅन्सर असलेल्या व्यक्तीला केवळ शारीरिक उपचारांची आवश्यकता नसते, तर त्याला एक मानसिक आधार, प्रोत्साहन आणि देखभाल देखील पाहिजे. त्याच्या कथेचा समावेश आणि त्याच्या भावना जाणून घेणं, हे उपचार प्रक्रियेचा एक महत्त्वाचा भाग आहे.
"युनायटेड बाय युनिक (UNITED BY UNIQUE) ": प्रत्येक कॅन्सर रुग्णाची स्टोरी स्पेशल आहे
जागतिक कॅन्सर दिन २०२५ च्या या थीमने सांगितले आहे की, कॅन्सरचे प्रत्येक अनुभव, प्रत्येक रुग्णाचा संघर्ष अद्वितीय आहे. यामध्ये दोन महत्त्वाचे तत्त्व आहेत:
1. व्यक्ती केंद्रित देखभाल – प्रत्येक रुग्णाची स्थिती, त्याच्या भावनांचे, त्याच्या गरजांचे आणि त्याच्या उपचारांच्या प्रक्रिया यांचा सखोल विचार केला जातो.
2. सहानुभूती आणि समज – कॅन्सरच्या प्रत्येक रुग्णाच्या कथेची काळजीपूर्वक ऐकणे आणि त्याच्याशी संवेदनशील असणे.
कॅन्सरची लढाई फक्त रुग्णाचीच नसते, ती त्याच्या कुटुंबाची, मित्रांची आणि समाजाची देखील असते. कॅन्सरच्या उपचारात एकजुटीची भूमिका आहे. प्रत्येक रुग्णाच्या लढाईत त्याचे कुटुंब, आरोग्यसेवा (डॉक्टर , पॅरामेडिकल , हॉस्पिटल), आणि समाज त्याला धैर्य देऊन उपचार प्रक्रियेचा भाग बनतात.
कॅन्सरच्या लक्षणांचा तपास: प्रारंभिक निदान महत्त्वाचे
कॅन्सरच्या लक्षणांमध्ये विविधता आहे. कॅन्सरच्या प्रकारानुसार लक्षणं वेगळी असतात, परंतु काही सामान्य लक्षणं अशी आहेत:
१. स्तनाचा कॅन्सर ( ब्रेस्ट कॅन्सर ) - स्तनामध्ये गाठ , काखेमध्ये गाठ , निप्पल डिस्चार्ज , स्तनाच्या आकारात बदल , स्तनाच्या त्वचेमध्ये बदल .
२. सर्वीकल कॅन्सर (गर्भाशय ग्रीवेचा कॅन्सर ) - मासिक पाळीसारखा रक्तस्त्राव होणे , पांढरा पदर जाणे , लघवीला झळ लागणे , कंबर दुखणे .
३. तोंडाचे मानेचे घश्याचे कॅन्सर - तोंडात , जिभेला गाठ / अल्सर होणे , आवाजात बदल , जेवण गिळताना त्रास होणे , मानेला गाठ येणे .
४. लंग / फुफुसाचे कॅन्सर - सतत खोखला येणे , छातीमध्ये दुखणे , पाठ दुखणे ,थुंकीमध्ये रक्त येणे .
५. अन्ननलिकेच्या कॅन्सर - जेवण गिळताना दुखणे , पित्त होणे , ऍसिडिटी होणे , जेवण उलटे होणे .
६. आतड्यांचे कॅन्सर - जेवण कमी जाणे , पोटात दुखणे , संडास लागणे , संडास मध्ये रक्त जाणे , वजन घटने
कॅन्सरच्या लक्षणांची वेळेत ओळख कॅन्सरच्या उपचारातील महत्त्वाचा टप्पा असतो. सुरुवातीला निदान होणारा कॅन्सर सहजपणे उपचार केला जाऊ शकतो. म्हणूनच, कॅन्सरच्या लक्षणांच्या बाबतीत वेळोवेळी तपासणी, स्क्रीनिंग आणि उपचारांची महत्त्वपूर्ण भूमिका आहे.
कॅन्सरची जागतिक समस्या: एक गंभीर सार्वजनिक आरोग्य संकट
कॅन्सर हा जगभरातील मृत्यूचा दुसऱ्या क्रमांकाचा मुख्य कारण आहे. दरवर्षी, १०० लाख लोक कॅन्सरामुळे मरण पावतात. हे एक भयानक आकडा आहे, जो HIV/AIDS, मलेरिया यासारख्या इतर गंभीर रोगांपेक्षा जास्त आहे.
कॅन्सरच्या मृत्यूंबद्दलचे तथ्ये:
• ४०% कॅन्सर मृत्यू हे बदलता येणाऱ्या जीवनशैलीच्या बाबींसोबत संबंधित आहेत, जसे की धूम्रपान, मद्यपान, पोषणाशी संबंधित दोष, आणि कमी शारीरिक व्यायाम .
• एक तृतीयांश कॅन्सर मृत्यू रोखता येऊ शकतात जर नियमित तपासणी, प्रारंभिक निदान आणि योग्य उपचार घेतले तर.
• कॅन्सरच्या सर्व प्रकारांपैकी १/३ कॅन्सर लवकर निदान झाल्यास आणि योग्य उपचार घेतल्यास बरे होऊ शकतात.
कॅन्सर उपचारासाठी योग्य डॉक्टर आणि रुग्णालय निवडण्याचे महत्त्व
कॅन्सरचा सामना करणाऱ्या रुग्णासाठी योग्य डॉक्टराची निवड एक महत्त्वाचा निर्णय असतो. कॅन्सराच्या उपचारांसाठी होलिस्टिक (समग्र) पद्धतीमहत्त्वपूर्ण आहे, ज्यामध्ये रुग्णाचे शारीरिक, मानसिक, आणि भावनिक पातळीवर देखभाल व काळजी केली जाते.
योग्य डॉक्टर कसा असावा?
• तो रुग्णाला केवळ एक रोगी म्हणून न पाहता, त्याची संपूर्ण मानसिक आणि भावनिक स्थिती समजून घेतो.
• त्याने सहानुभूती, समज, आणि संवेदनशीलता ठेवली पाहिजे.
• त्याची उपचार प्रक्रिया रुग्णाच्या गरजानुसार सुसंगत केली जात असावी.
कॅन्सरच्या उपचारात तंत्रज्ञानाच्या पलीकडे जाऊन, रुग्णाच्या आंतरिक शक्तीला जागृत करणं आणि त्याला मानसिक आधार देणं अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
कॅन्सर साठी उपलब्ध असणाऱ्या उपचार पद्धती :
रेडिएशन थेरपी
केमोथेरपी
सर्जरी
इम्म्युनोथेरॅपी
टार्गेटेड थेरेपी
आधुनिक तंत्रज्ञान आणि संशोधनामुळे ह्या वेगवेगळ्या उपचारपद्धतीमध्ये काळानुसार बदल होऊन कॅन्सर उपचाराचे रिसल्ट वाढले आहेत आणि साईड इफेक्ट्स अतिशय कमी झाले आहेत . आता आपल्याकडे रेडिएशन थेरपीसाठी VMAT ही अत्याधुनिक उपचार पद्धती उपलब्ध असल्यामुळे अतिशय उत्तम रिसल्ट आणि कमी साईड इफेक्ट्स येतात .
कॅन्सरवर एकत्रितपणे विजय मिळवणे: समाजाची भूमिका
"युनायटेड बाय युनिक" या थीममध्ये समाजाची भूमिका खूप महत्त्वाची आहे. वाढत्या प्रमाणाबरोबर कॅन्सर हा एक समाजाचा प्रश्न बनलेला आहे. कॅन्सरच्या उपचारासाठी, केवळ डॉक्टर किंवा कुटुंबाचं सहकार्य पर्याप्त नाही. समाजातील प्रत्येक व्यक्तीने कॅन्सरावरील जागरूकता वाढवण्यासाठी, सहाय्य आणि समर्थन पुरवण्यासाठी योगदान द्यायला हवं.
कॅन्सर लढाईतील एकजुटीचा महत्त्व
जागतिक कॅन्सर दिन २०२५ च्या "युनायटेड बाय युनिक" थीमने एक अत्यंत महत्त्वाचा संदेश दिला आहे – कॅन्सरच्या उपचारामध्ये व्यक्ती आणि त्याच्या कथेचा समावेश करणे हेच योग्य आणि संवेदनशील उपचाराचे मुख्य तत्त्व आहे. कॅन्सरच्या लढाईमध्ये रुग्णाच्या प्रत्येक संघर्षाच्या कथेचा समावेश करा आणि त्याच्या उपचारांसाठी एक व्यक्ती केंद्रित दृष्टिकोन अवलंबा. हे कॅन्सरवरील लढाईचे यशस्वी मार्ग आहे.
जगभरातील प्रत्येक कॅन्सर रुग्णाला मदत करण्यासाठी आपल्याला एकत्र येऊन काम करण्याची गरज आहे. या जागतिक कॅन्सर दिनाच्या निमित्ताने, आपण सर्वांनी कॅन्सरावरील जागरूकता आणि एकजुटीचा संदेश दिला पाहिजे, ज्यामुळे कॅन्सरावरील लढाई अधिक प्रभावी होईल.
- डॉ सुप्रिया सोनजे
वरिष्ठ कॅन्सरतज्ज्ञ ,
मोनार्क कॅन्सर हॉस्पिटल .
एम. बी. बी. एस. एम. डी. (टाटा मेमोरियल हॉस्पिटल , मुंबई )
