08/06/2021
-প্ৰায় প্ৰতিখন ঘৰৰে চিনাকি এটি সমস্যা-
#কঁকাল_বিষ #১ম খণ্ড
Physical medicine & Rehabilitation Clinics of North Ameria ৰ মতে - " Back pain is a symptom ,not a diagnosis."
আপোনাৰ চৰ্দি লাগিছে, জ্বৰ উঠিছে, কাঁহ হৈছে-- এই সকলোবোৰ এটা এটা symptom অৰ্থাৎ লক্ষণ। কিন্ত কি ৰোগৰ বাবে আপোনাৰ জ্বৰ,কাঁহ,পানী লগা হৈছে, সেইটোৱেই হৈছে এটি এটি ৰোগ। এজন ৰোগী যেতিয়া এনে কিছু লক্ষণ লৈ চিকিৎসকৰ কাষ চাপে। চিকিৎসকে কৰা assement , লেবৰটৰী পৰীক্ষা নিৰীক্ষা আৰু যাৱতীয় ইমেজিং টেকন'লজী ৰ অন্তত, কি ৰোগৰ বাবে এনে লক্ষণে দেখা দিছে, সেইয়া নিশ্চিত কৰে , তাকে কোৱা হয় Diagnosis ।
একেদৰে কঁকাল বিষো এটি লক্ষণ, কি কাৰণত লোক জনৰ কঁকাল বিষ হৈছে, সেইয়া এজন চিকিৎসকে Diagnose কৰে আৰু নিৰাময়ৰ ঔষধ prescribe কৰে।
এতিয়া আহো কঁকাল বিষ ৰ লক্ষণ আমি কি কি ৰোগত দেখা পাওঁ --
Macenzie য়ে ৩ টা ভাগত কঁকাল বিষৰ diagnosis বিভক্ত কৰিছে।
১)মেকানিকেল(Mechanical)
- যেতিয়া ৰাজহাঁড় ডাল গঠিত হোৱা আশে-পাশে থকা ৰাজহাঁড়ৰ ৰ টুকুৰা বোৰ, মাংসপেশী, নাৰ্ভ , লিগামেন্ট আদিৰ অলপ মান নিজৰ জেগাতে গণ্ডগোল কৰে, তেতিয়াই যেতিয়া কঁকাল বিষ হয় - Mechanical কঁকাল বিষ বুলি ধৰা হয়। উদাহৰণ স্বৰূপে -
➡️মাংসপেশী (muscle) দুৰ্বল হ'ব পাৰে বা মাংসপেশী ৰ দৈৰ্ঘ্যতা ছুটি হ'ব পাৰে (shortening of muscles).
➡️পৰি কঁকালত দুখ পালে।
➡️ৰাজহাঁড়ৰ গঠনত অকণমান ইফাল সিফাল হ'ল , ধৰক ওপৰৰ এটি টুকুৰা অকণমান নিজৰ জেগাৰ পৰা আগলৈ গ'ল বা পাছলৈ গ'ল।
➡️ৰাজহাঁড় জন্ম গত ভাৱে অলপ বেঁকা বা ৰাজহাঁড়ৰ নিজৰ নিজৰ ভাঁজ বোৰ হয়তো কমি গৈছে বা বাঢ়ি গৈছে।
➡️দুডাল ৰাজহাঁড়ৰৰ টুকুৰাৰ মাজত থকা IV Disc খন আগলৈ বা পাছলৈ গতি কৰে (Slipped disc).
➡️বয়স জনিত কাৰণত , চিকিৎসকে যে প্ৰায়েই যে কয়- ৰাজহাঁড়ত পানী কমিছে বুলি, সেইয়া ওঁ Mechanical diagnosis of low back pain.
এনে বহু কাৰণ আছে, ৰাজহাঁড়ৰ পৰিয়ালৰ মাজতে হোৱা কিছুমান অসুবিধাৰ ফলত কঁকাল বিষৰ আৰম্ভণি হয়।
তেনে কিছু ৰোগৰ নাম - কিছুমান আপোনালোকৰ চিনাকী নাম ওঁ থাকিব পাৰে।
Spondylosis 🛑Spondylolisthesis🛑Spondylolysis 🛑Fracture 🛑 Thoracic-Lumbar stenosis 🛑 Sacroiliac joint disfunction 🛑PIVD (Slipped disc) 🛑 Leg length difference 🛑 Scoliosis🛑Kyphosis etc.
২) Non - Mechanical -
ৰাজহাঁড় কিবা কাৰণত ফুলি উঠিলে, tumor হ'লে , infection জনিত কিবা বেমাৰ হোৱা ফলত হোৱা কঁকাল বিষৰ diagnosis এইটো বিভাগত পৰিব ।
🛑Ankylosing Spondylitis 🛑Rheumatoid Arthritis 🛑 Osteomyelitis 🛑 TB of spine 🛑 Sacrolities etc.
৩) Miscellaneous
👉মেটাবলিক-
ৰাজহাঁড়ৰ বা দেহত Magnesium / Calcium আদি কমিলে ওঁ কঁকাল বিষ হ'ব পাৰে।
- অষ্টিঅ'পৰ'চিছ (Osteoporosis)
- অষ্টিঅ'মালাছিয়া (Osteomalacia)
👉ছাইক'মেট্ৰিক বিষ
👉পেলভিক-পেটৰ ৰোগ
👉 কৰ্কট ৰোগ
👉 গৰ্ভৱতী মহিলাৰ কঁকাল বিষ ইত্যাদি বিভিন্ন Diagnosis।
❓ আপোনাৰ কঁকাল বিষৰ diagnosis কি হ'ব পাৰে, এক চিন্তনীয় বিষয়।
সমীক্ষাত প্ৰকাশ পাইছে যে ৯৮% কঁকাল বিষৰ diagnosis হ'ল - ১মটো - মেকানিকেল। ২% কঁকাল বিষৰ diagnosis ২য় আৰু ৩য় diagnosis ৰ ভিতৰত পৰে।
❓যদি আমি কথা পাতো ,বেছিকৈ নো হৈ থকা কঁকাল বিষৰ diagnosis বোৰ কি কি হয়।
➡️সমীক্ষা মতে -
২৩.৫ % ------ Slipped disc
২০ % --------- Spondylosis
১৮.৫% -------- Spinal canal Stenosis.
আৰু জানিম কঁকাল বিষৰ বিষয়ে। দেখিলেনে ইমান বোৰ বেমাৰত কঁকাল বিষ হয়। সকলো বেমাৰৰে pathology ( ৰোগৰ কাৰণ) বেলেগ বেলেগ হয়।
কেতিয়াবা একো বেমাৰ নোহোৱাকৈ এনেই কঁকাল বিষ হ'ব পাৰে।
🦴কিছুমান মাংসপেশী দুৰ্বল হোৱাৰ ফলত( muscle weak)
🦴 বিশেষ কেইটিমান muscle ৰ ব্যৱহাৰ বেছি হোৱাৰ ফলত।
এতিয়া কি বেমাৰৰ বাবে কঁকাল বিষ হৈছে, সেইয়া জানিবলৈ Assessment/ পৰীক্ষা ৰ প্ৰয়োজন আৱশ্যক হৈ পৰে। YouTube ত সহজতেই উপলব্ধ কিছু exercise ,সেইবাবেই কৰাৰ পৰা দূৰত থাকিব লাগে। যদিহে আপুনি নাজানে , আপোনাৰ কঁকাল বিষৰ কাৰণ কি । সদায়েই চিকিৎসকৰ উপদেশ মতেহে ঔষধ সেৱন কৰিব লাগে বা ব্যায়াম কৰিব লাগে।
মৰমেৰে ধন্যবাদ।
ডা: বিনীতা বৰা (MPT Paediatric)
ফিজিঅ'থেৰাপিষ্ট
যোগাযোগ নং- 9706211074
আগলৈ.......