KHM

30/03/2023

ژیانێكی باش، بە خۆراكی تەندروست و وەرزش دەستپێدەكات

19/08/2020

17/08/2020

--- قه‌ڵه‌وی ورگ و شێوازی چاره‌سه‌رکردنی :
--- کۆمه‌ڵێک ڕێنمیایی گرنگ :
ــــ قه‌ڵه‌وی ورگ به‌ربڵاوترێن جۆری قه‌ڵه‌ویی یه‌ له‌ جیهاندا چونکه‌ یواری سک و ورگ یه‌کێکه‌ له‌و شوێنانه‌ی زۆرترێن چه‌وری تێدا کۆده‌بێته‌وه‌ و گه‌ورترین مه‌ترسی هه‌یه‌ بۆ سه‌ر ته‌ندروستی و ژیانی مرۆڤ ؛ له‌ هه‌مان کات دا ڕزگار بوون له‌ قه‌ڵه‌وی ورگ کارێکی ئاسان نیه‌ و له‌ شوێنه‌کانی تر زه‌حمه‌تره‌ ۰
--- کۆمه‌ڵێک ڕێنمیایی گرنگ :
۱ ـــ نه‌خواردنی خواردنی شیرینی ، سارده‌مه‌نی ، ڤاست ڤوود ، که‌باب ، دوگ ، سه‌روپێ ۰
۲ ـــ وازهێنان له‌ خواردنه‌وه‌ گازیه‌کان : وه‌ک بيبسى، كۆلا ،فانتا ، سێفن، سپڕایت ، شه‌ربه‌تی گیراوه‌ ، شه‌ربه‌تی میوه‌ی فرێش ۰
۳ ـــ له‌ جیاتی ئاردی سفر و برنجی سپی ؛ ئاردی بۆر و ئاردی جۆ و برنجی قاوه‌یی بخۆ ؛ نانی تیری و هه‌ورامی بخۆ له‌ بری نانی بازاڕ و سه‌موون ۰
٤ ـــ دوای نان خواردن یه‌کسه‌ر پاڵ مه‌که‌وه‌ ؛ لانی که‌م نیو سه‌عات بوه‌سته‌ ۰
٥ ــــ زۆر خواردنی سه‌وزه‌ و میوه‌ به‌ تایبه‌ت میوه‌ و سه‌وزه‌ی خۆماڵی وه‌ک مزره‌ سێو ، هه‌ڵوژه‌ی سه‌وز ، ترۆزی ، شووتی ، به‌هێ ۰
٦ ـــ خواردنی بڕی زیاتر له‌ پڕۆتینی بێ چه‌وری چڕه‌کان وه‌ک پاقله‌مه‌نیه‌کان ، گوێز ، چه‌رس ، ماسی سه‌لمۆن ۰
۷ ـــ خواردنی کوڵاو و برژاو زیاتر بخۆ له‌ جیاتی سوورکراوه‌ ؛ له‌ کاتی چێشت لێنان که‌مترین بڕی زه‌یت و ڕۆن به‌کار بێنه‌ ۰
۸ ـــ به‌ په‌له‌ خواردن مه‌خۆ و کاتی نان خواردن ئاو و ماستاو و دۆ مه‌خۆره‌وه‌ ؛ خواردنه‌ی دوانزه‌ په‌رداخ یا زیاتر له‌ ئاو ڕۆژانه‌ له‌ نێوان ژه‌مه‌کان ۰
۹ ـــ وه‌رزش کردن ڕۆژانه‌ بۆ ماوه‌ی یەک سه‌عات یان زیاتر به‌ تایبه‌ت وه‌رزشی ورگ ( دواتر بڵاوده‌کرێته‌وه‌ ) ۰
۱۰ ـــ به‌کارهێنانی ده‌رمانی و ده‌رزی توانه‌وه‌ی چه‌وری ورگ له‌ ژێر سه‌رپه‌رشتی پزیشکی پسپۆڕ ۰
۱۱ ــــ توانه‌وه‌ی چه‌وری ورگ به‌ ڕێگه‌ تازه‌کانی ته‌کنه‌لۆژیا بێ نه‌شته‌رگه‌ری و بە جیهاز ۰

دکتۆر کامه‌ران رسوڵ ژاژڵه‌یی
پسپۆڕی زانستی خۆراک

17/08/2020

-- ڕێجیمی کیتۆ بۆ دابه‌زاندنی کێش بەخێرایی...

-- ئه‌و خۆراکانه‌ی نابێت بخورێن :
ــــ ڕێجیمی کیتۆ یه‌کێکه‌ له‌و ڕێجیمانه‌ی له‌م ساڵانه‌ی ڕابردوودا به‌کارده‌هێنرێت بۆدابه‌زاندنی کێش به‌ خێرایی و چاره‌سه‌ری هه‌ندێ نه‌خۆشی وه‌ک په‌رکه‌م ۰ بێرۆکه‌ی ڕێجیمه‌که‌ بریتی یه‌ له‌ خواردنی بڕێکی زۆر له‌ چه‌وری ( % ۷۰ پێکهاتووی خواردنی ڕۆژانه‌ ) له‌گه‌ڵ پڕۆتینی ئاژه‌ڵ ( % ۲٥ پێکهاتووی خواردنی ڕۆژانه‌ ) و بڕێکی که‌م له‌ کاربۆهیدرات ( که‌متر له‌ % ٥ پێکهاتووی خواردنی ڕۆژانه‌ ) به‌ڵام نابێت بۆ زیاتر له‌ یه‌ک بۆ دوو مانگ به‌کاربێت و پێویسته‌ بگۆڕێت بۆ ڕێجێمێکی تر به‌ڵام بۆ کوردستان جێ به‌جێ کردنی زه‌حمه‌تره‌ به‌ هۆی باری ئابووری زۆرێنه‌ی هاوڵاتیانه‌وه‌ ۰
-- یه‌که‌م ڕۆژ :
ــ بەيانى :
دوو هێلکه‌ی سوورکراوه‌ له‌ ناو ڕۆن + سه‌وزه‌ وه‌ک مه‌عده‌نووس یان که‌ره‌وز + یه‌ک کووپ نیسکاڤه‌
ــ نیوڕۆ :
یه‌ک هه‌مبه‌رگر + سه‌وزه‌
ــ ئێواره‌ :
یه‌ک قاپ ماستی ته‌واو چه‌وری + ۳ ده‌نک شلیک + ۱۰ ده‌نک بادام
-- دووه‌م ڕۆژ :
ــ بەيانى :
یه‌ک هێلکه‌ سوور کراوه‌ له‌ ناو ڕۆن + یه‌ک په‌نیری ڤیتا + یه‌ک کووپ نیسکاڤه‌
ـ نیوڕۆ :
ماسی سه‌لموون + سه‌وزه‌
ـ ئێوارە :
دوو شیش گۆشتی برژاو + یه‌ک قاپ برۆکڵی کوڵاو
-- سێه‌م ڕۆژ :
ـ بەيانى :
دوو هێلکه‌ی سوورکراو له‌ ناو ڕۆن + سه‌وزه‌ + یه‌ک کووپ نیسکاڤه‌
ــ نيوەرۆ:
یه‌ک چاره‌ک مریشکی برژاو + یه‌ک قاپ زه‌ڵاته‌ + دوو که‌وچک زه‌یتی زه‌یتوون
ـ ئێوارە :
یه‌ک ستیکی سوورکراوه‌ + یه‌ک قاپ زه‌ڵاته‌ + دوو که‌وچک زه‌یتی زه‌یتوون
-- چواره‌م ڕۆژ :
ـ بەيانى :
دوو هێلکه‌ به‌ڕێگه‌ی ئۆملێت + سه‌وزه‌
ــ نيوەرۆ:
دوو یان سێ شیش گۆشتی برژاو + سه‌وزه‌
ــ ئێوارە :
یه‌ک په‌رداخ شیر + ۳ ده‌نک شلیک + چه‌رس ( یه‌ک چنگ واته‌ یه‌ک مست )
-- پێنجه‌م ڕۆژ :
ــ بەيانى :
نیو قاپ گۆشتی سوورکراوه‌ له‌گه‌ڵ دوو هێلکه‌
ــ نيوەرۆ:
دوو شیش ڕانی مریشک + سه‌وزه‌
ــ ئێوارە :
یه‌ک قاپ زه‌ڵاته‌ی مریشک + یه‌ک که‌وچک زه‌یتی زه‌یتوون
-- شه‌شه‌م ڕۆژ :
ــ بەيانى :
دوو هێلکه‌ به‌ڕێگه‌ی ئۆملێت + سه‌وزه‌
ـ نيوەرۆ:
یه‌ک قاپ قیمه‌ی سوورکراوه‌ + سه‌وزه‌
ــ ئێوارە :
یه‌ک قاپ که‌ره‌ی ئاژه‌ڵ + چه‌رس ( یه‌ک پیاڵه‌ )
-- حه‌وته‌م ڕۆژ :
ــ بەيانى :
نیو قاپ گۆشتی سوورکراوه‌ له‌گه‌ڵ دوو هێلکه‌
ــ نيوەرۆ:
یه‌ک چاره‌ک یان نیو مریشکی سوورکراوه‌ + سپێناخ
ــ ئێوارە :
ئه‌ڤۆگادۆ + یه‌ک قاپ ماست + دووشلێک
-- ئه‌و خۆراکانه‌ی نابێت بخورێن :
ـــ برنج ، نان ، گه‌نمه‌شامی ، مه‌عکه‌رۆنه‌ ، ئیندۆمی ، کۆرن فلێکس ، سپاکیتی ، پاقله‌مه‌نیه‌کان ۰
ـــ شيريني : وه‌ک پاقلاوه‌، برمه‌ ، لوقمه‌قازى ، كێك ، پسكيت ، نوقوڵ ، كاسته‌ر، محه‌له‌بى.
ـــ سارده‌مه‌نى يه‌كان :ئاسكریم، چلووره‌ ، مۆتا، دۆندرمه‌ ، فالووده‌.
ـــ بيبسى، كۆلا ،فانتا ، سێفن، چپس ۰
--- پێویسته‌ ئه‌م خاڵانه‌ش جێ به‌ جێ بکرێت له‌گه‌ڵ ئه‌م ڕێجێمه‌دا :
ـــ رِۆژانه‌ ۱۲ په‌رداخ ئاو یان زۆرتر بخۆره‌وه‌ له‌ نێوان ژه‌مه‌کان و خواردنه‌وه‌ یه‌ک یان دوو په‌رداخ ئاو نیو سه‌عات پێش ژه‌می خۆراک ۰
ـــ شه‌وان پێویسته‌ پێش سه‌عات یانزه‌ بخه‌ویت ، خواردنی نانی به‌یانی پێش سه‌عات هه‌شت و چاره‌کی به‌یانی ۰
ـــ ئه‌نجامدانی وه‌رزش به‌ شێوه‌یه‌کی به‌رده‌وام : ڕۆژانه‌ بۆ ماوه‌ی یه‌ک سه‌عات یان زیاتر : ئه‌گه‌ر ڕۆژێ بۆت نه‌کرا ؛ ڕۆژی دواتر دوو ئه‌ونده‌ بکه‌ ، هه‌روه‌ها هه‌موو هه‌فته‌یه‌ک ماوه‌ی یه‌ک چاره‌ک ڕۆژانه‌ زیاتری بکه‌ ۰
ـــ خواردنه‌وه‌ی چا و قاوه‌ ڕێگه‌ پێدراوه‌ به‌ مه‌رجێک بێ شه‌کر بێت یان بۆت هه‌یه‌ به‌ حه‌پی شه‌کره‌ ژیرینی بکه‌یت، شه‌وان دوای سه‌عات نۆ مه‌یانخۆره‌وه‌ ۰
ـــ ئه‌گه‌ر له‌‌ نێوان ژه‌مه‌كان برسيت بوو : بۆت سه‌وزه‌ بخوێت وه‌ک ترۆزی ، خه‌یار ، کااهوو ، ێزه‌ر ، میوه‌ ته‌نها ئۆڤۆگادۆ یان شلیک ڕێگه‌ پێدراوه‌ یان یه‌ک قاپ ماست یان یه‌ک پیاڵه‌ چه‌ره‌س ته‌نها فستق ، بادام ، ده‌نکه‌کوله‌که‌ یا کاژۆ ۰
--- چه‌ند تێبینیه‌کی گرنگ :
۱ ـــ ئه‌و که‌سانه‌ی نه‌خۆشی درێژخایه‌نیان هه‌یه‌ نابێت بێ سه‌رپه‌رشتی پزیشک به‌کاری بێنن ۰
۲ ـــ بۆ مناڵان و نه‌خۆشی شه‌کره‌ی جۆری یه‌ک ناگونجێت ۰
دکتۆر کامه‌ران رسوڵ ژاژڵه‌یی
پسپۆڕی زانستی خۆراک
ئه‌ندامی پڕۆڤیشناڵی کۆلیژی ئه‌مریکی بۆ زانستی خۆراک
nuirition - keto diet

17/08/2020

--- جیاوازی نێوان مریشکی کوردی و مریشکی دەواجن :

--- بۆچی مریشکی کوردی کوردی باشتره‌ له‌ مریشکی دەواجن :
ـــ مریشکی کوردی هه‌میشه‌ خواستی زۆری له‌سه‌ره‌ له‌ لایه‌ن هاوڵاتیانه‌وه‌ له‌به‌ر ئه‌وه‌ی تام و چێژی خۆشتره‌ و له‌ ڕووی ته‌ندروستیه‌وه‌ سوودی زیاتره‌ بۆ مرۆڤ ۰
--- سووده‌ ته‌نروستیه‌کانی مریشکی کوردی :
ـــ ڕێژه‌ی چه‌وری و کۆلیستڕۆڵی که‌متره‌ بۆیه‌ بۆ نه‌خۆشیه‌کانی دڵ و به‌رزی فشاری خوێن و چه‌وری خوێن و نه‌خۆشی شه‌کره‌ باشتره‌ له‌ مریشکی ده‌واجن ۰
ـــ سه‌رچاوه‌یه‌کی زۆر باشی پڕۆتینه‌ بۆ به‌هێزکردن و بنیات نانی ماسولکه‌کان ؛ بۆ یاریزانی پڕۆڤیشناڵ و له‌شجوانی زۆر به‌که‌ڵکه‌ و له‌ ته‌واوکه‌ری خۆراکی باشتره‌ ۰
ـــ هیچ هۆرمۆن و مادده‌ی زیان به‌خشی تیا نیه‌ ۰
ـــ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ مادده‌ی ئاسن و زۆر به‌سووده‌ بۆ چاره‌سه‌ری که‌مخوێنی و که‌می مادده‌ی ئاسن و خۆپاراستن لێی به‌ تایبه‌ت له‌ خانمان و مناڵان و نه‌خۆشیه‌ درێژخایه‌نه‌کان ۰
ـــ بۆ گه‌شه‌ی مناڵ و مێرددمناڵان یه‌کێکه‌ له‌ خۆراکه‌ هه‌ره‌ باشه‌کان له‌ به‌ر سووده‌ زۆره‌کانی و ئاسن هه‌رس کردنی و تام و چێژه‌ خۆشه‌که‌ی ۰
ـــ پاراستنی ته‌ندروستی ئێسقان و ددان و جومگه‌کان و ڕێگری کردن له‌ نه‌رم بوونه‌وه‌ی ئێسک و ئێسکه‌ نه‌رمه‌ و سه‌وه‌فان و زوو یه‌ک گرتنه‌وه‌ی شکاوی ئێسک ۰
ـــ پاراستنی جوانی پێست و ڕووخسار و هێشتنه‌وه‌ی به‌ گه‌نجی و نه‌هێشتنی چرچ و لۆچی ده‌م و چاو ۰
ـــ زیادکردنی ته‌رکیز و به‌هێزکردنی مێشک و ده‌مار و که‌مکردنه‌وه‌ی شت له‌بیر چوونه‌وه‌ و ڕێگری کردن له‌ ئه‌لزه‌هایمه‌ر ۰
ـــ به‌هێزکردنی کۆئه‌ندامی به‌رگری له‌ش ۰
ـــ ده‌وڵه‌مه‌نده‌ به‌ ڤیتامین و کانزاکانی وه‌ک ۰( D/ B1/B2/B3/B6/B12)
--- له‌گه‌ڵ ئه‌م سووده‌ زۆرانه‌ پێویسته‌ زیاده‌ڕه‌وی نه‌کرێت له‌ خواردنی و باشتره‌ به‌ کوڵاوی یان برژاوی بخورێت ۰
--- ئه‌و که‌سانه‌ی نابێت مریشکی کوردی بخۆن ( یا زۆر که‌می لێ بخۆن ) :
۱ ـــ نه‌خۆشی ده‌رده‌ شاهانه‌ ( دا الملوک ) ۰
۲ ـــ نه‌خۆشی ( Phenylketonuria (PKU) ) ۰
۳ ـــ ئه‌و که‌سانه‌ی غه‌سلی گورچیله‌یان بۆ ده‌کرێت ؛ سستی مام ناوه‌ند و زۆری گورچیله‌کان ۰
٤ ـــ حه‌سیاسیه‌ت به‌ گۆشتی مریشک ۰
ـــ له‌ داهاتوویه‌کی نزیک دا چۆنیه‌تی جیا کردنه‌وه‌ی مریشکی کوردی بڵاوده‌کرێته‌وه‌ له‌ مریشکی به‌ خێوکراو به‌ عه‌لف له‌ ماڵه‌وه‌ پشت به‌ به‌ خوای گه‌وره‌ و میهره‌بان ۰
دکتۆر کامه‌ران رسوڵ ژاژڵه‌یی
پسپۆڕی زانستی خۆراک

13/05/2020

سلێمانی؛ بڕیك په‌تاته‌ی ‌چه‌كه‌ره‌كردو له‌ناوده‌برێت

به‌هۆی چه‌كه‌ره‌ و دوباره‌ سه‌وز بونه‌وه‌ی، لیژنه‌كانی قائیمقامیه‌ت‌ ده‌ست به‌سه‌ر بڕێك په‌تاته‌دا ده‌گرن‌ و پسپۆرانی بواری خۆراكیش هۆشیاری ده‌رباره‌ی نه‌خواردنی ئه‌و جۆره‌

په‌تاته‌ به‌ هاوڵاتیان ده‌ده‌ن.
هاوڕێ قادر، سه‌رۆكی لیژنه‌ی كۆگاكانی سه‌ر به‌لیژنه‌ هاوبه‌شه‌كانی قائیمقامیه‌تی سلێمانی رایگه‌یاند: به‌هۆی چه‌كه‌ره‌ كردن و دوباره‌ سه‌وز بونه‌وه‌ی لیژنه‌كه‌‌ له‌ كۆگای كارگه‌یه‌كی دروستكردنی جپسی په‌تاته‌ ده‌ستی به‌سه‌ر بڕی (250) كیلۆگرام په‌تاته‌دا گرتوه‌.

وتیشی: خاوه‌ن شوێنه‌كه‌ سه‌رقاڵی نۆژه‌نكردنه‌وه‌ی كارگه‌كه‌ی بوه‌، به‌ڵام ئه‌و بڕه‌ په‌تاته‌ی له‌ناونه‌بردوه‌ و به‌نیازبوه‌ به‌كاریبهێنێت بۆ دروستكردنی جپس.
ئاماژه‌ی به‌وه‌كرد: به‌فه‌رمانی قائیمقامی سلێمانی ده‌ست به‌سه‌ر په‌تاته‌كه‌دا گیراوه‌ و له‌لایه‌ن لیژنه‌ی تایبه‌ته‌وه‌ له‌ناو ده‌برێت و خاوه‌نه‌كه‌شی روبه‌ڕوی رێكاری یاسایی ده‌كرێته‌وه‌.

به‌پێی رێنماییه‌كانی پسپۆڕانی بواری خۆراك، خواردن و به‌كارهێنانی ئه‌و جۆره‌ په‌تاتانه‌ی چه‌كه‌ره‌ی كردوه‌ نابێت بخورێت، له‌وباره‌یه‌وه‌ له‌شكر حه‌مید، ئه‌ندازیازیاری خۆراك و سه‌رۆكی لیژنه‌ هاوبه‌شه‌كانی قائیمقامیه‌تی سلێمانی رایگه‌یاند: ئه‌و په‌تاتانه‌ی چه‌كه‌ره‌یان كردوه یان سه‌وزبونه‌ته‌وه‌‌ یان نەرم بووە یاخود له‌زه‌ویدا زۆر ماوه‌ته‌وه، شیاوی خواردن و رواندنه‌وه‌ نیه‌ و زیان به‌ ته‌ندروستی مرۆڤ ده‌گه‌یه‌نێت.

وتیشی: به‌هۆی شێواز و ماوه‌ی عه‌مباركردن و به‌كارهێنانی مادده‌ قڕكه‌ره‌كان، مادەكانی (سۆلانین) و (ئەلفا کانونین) دروست دەکات، ئه‌مه‌ش ده‌بێته‌ هۆی کارلێکی کیمیایی و سه‌وز بونه‌وه‌ و چەکەرەكردن و گۆڕینی کاربۆهیدات بۆ شەکرەکان، له‌شی مرۆڤ توشی ژەهراوی بوون ده‌كات.
رونیكردوه‌ته‌وه‌: په‌تاته‌ نابێت له‌ شه‌ش مانگ زیاتر هەڵبگیرێت له‌به‌ر ئه‌وه‌ی پله‌ی گه‌رما و شێ‌ زیانی پێده‌گه‌یه‌نێت و جۆره‌ مادده‌ی دایۆکسین و سلیکات دروست دەکات کە مادەی ژەهرییە و زیانی بۆ ته‌ندروستی مرۆڤ هه‌یه.

له‌شكر حه‌مید، هۆشیای به‌هاوڵاتیان ده‌دات له‌ نه‌خواردنی په‌تاته‌ی ‌چه‌كه‌ره‌كردو ده‌ڵێت: پێویستە ئەگەر پەتاتە چەکەرەی کرد یان سەوز بوو بەهیچ جۆرێک نەخورێ.

12/04/2020

"زەمەن"

10/03/2020

"زەمەن"

10/03/2020

ئێستا كاتی ئەوەیە چینیەكان خۆیان جیهان بەدوور بگرن

"زەمەن"

10/03/2020

"زەمەن"

10/03/2020

هیچ وڵاتێكی ئەوروپی نیە كۆرۆنای تێدا تۆمار نەكرابێت.

08/03/2020

وەزارەتی تەندروستی هەرێم: یەكێك لە توشبوەكان بە كۆرۆنا چاكبویەوە و تەندروستی سەرجەم توشبوەكان جێگیرە

08/03/2020

وەزارەتی تەندروستی هەرێم: ٣ كەسی تر لەهەرێمی كوردستان توشی ڤایرۆسی كۆرۆنا بون

08/03/2020

باشترین سێ هەنگاو کە ئەتپارێزێت لە کۆرۆنا..

04/03/2020

"زەمەن"