MOH Office Hasalaka

15/09/2025

ගොඩක් අලුතින් විවාහ උනු Couples මග අරින දෙයක් තමා මේ Newly Married Couples වලට MOH එක හරහ කරන preconception class දෙක😕

📣එහෙම නැත්තනම් සිංහලෙන්ම කිව්වොත් අලුත බැදපු අයට තියෙන සැසි දෙක📣

මේක ගොඩක් මග අරින්නේ පිරිමි අය තමයි.

ඇත්තටම මේක ස්වාමිය බිරිද දෙන්නම දරැවෙක් හදන්න කලින් අනිවාර්යයෙන් සම්බන්ධ වෙන්න ඕන වැඩසටහනක් කියල මම අත්දැකිමෙන් කියනව .

මම Midwifery Student කෙනෙක් විදිහට පලවෙනි වතාවට මේ සැසියට සම්බන්ධ වෙද්දි මම ඉගෙනගත්තු දේවල් ඔයාලට අද මම කියල දෙනව.

වයස අදාල නෑ ඔයා අලුත බැදපු ⁣Couple එකක් නම් ඔයා විවාහය ට අලුත් කෙනෙක්.ඔයාට මේක අලුත් අත්දැකීමක් 🫠

📣මොකද්ද මේ අලුත බැදපු අයට තියෙන සැසිය

ඉතින් මේ MOH එක හරහ මෙි සැසි දෙක කරන්නෙ අත්දැකීම් ගොඩක් තියෙන Doctors ල Nurse ,ල Midwife ල වගේම PHI ල එකතුවෙලා,

පවුල් ජිවිතවල ගැටලු ගැන එයාල කාලයක් තිස්සේ මිනිස්සු සමග කටයුතු කරලම ගොඩක් අත්දැකීම් තියෙන අය.

ඉතින් ඒ ඇසුරෙන් ගැටලු නැති නිරෝගි ලස්සන පවුලක් ඇති කරන්න තමා ඔයාලට මේ හරහා දැනුම දෙන්නෙ

Pre-conception care (දරැවෙක් වෙනුවෙන් පෙර සූදානම) Newly married couple එකට ඉතාම වැදගත් දෙයක්.

🚫මෙහිදි කතා කරන්නෙ මොනාද

1. ගැබ් ගන්න සූදානම් කරවිම

නිරෝගි සිරුරක් තිබීම නිසා ගැබ් ගැනීම පහසු වෙනවා.

ගැබ් ගන්න කාලය සහිතව සැලසුම් කරගන්න ඒ ගැන කතා කරල ගැටලු විසදගන්න මේක හොද අවස්ථාව ක්

2. රෝග පාලනය සහ screening

,සීනි,අධි රැධිර පීඩනය ,ලේ අඩු ගැටලු වගේ conditions පාලනය කරගත්තානම් ගර්භනිි සමයේ අවදානම් අඩු වෙනවා.
මේ පරිික්ෂන ස්වාමිය බිරිද දෙන්නට ම කරනව.

Rubella ගත්තද Hepatitis B, HIV වගේ සමාජ රෝග වලට test කරගන්න පුළුවන්.

මෙහිදි දෙන්නගෙම උස ,බර,BMI බලනව වගේම රැධිර පරිික්ෂා කරනව

Genetic disorders history තිබුණොත් identify කරන්න පුළුවන්.ඒ කියන්නේ පවුලෙන් එන රෝග ඇත්නම් හදුන ගෙන ඒ සදහා පරිික්ෂා කරනව

පලපුරැදු Doctors ල මේ අවස්ථාව ට සම්බන්ධ වෙනව

3. පෝෂණය පිලිබද සොයා බලා ගැටලු ඇත්නම් ඒව සදහා Treatment දෙනව

Folic acid supplements (ගැබ් ගැනිමට පෙර දින 90 පෙර ගන්න ඕන) neural tube defects වගේ ගැටලු වල අවදානම අඩු කරගන්න පුළුවන්.මෙහිදී ඒ සදහ උපදෙස් ලබා දි ඒව ලබා දෙනව

Iron, Vitamin D, Calcium, අඩුපාඩු ඇත්නම් සකස් කරගන්න පුළුවන්.

4. ජීවන රටාව නිසි ලෙස පවත්වා ගැනිමට උපදෙස් ලබා දෙනව

හොද අහාර වේලක් ගන්න විදිය,exercise ගැන ⁣මෙි විදියට කල් තියා සුුදානම් උනාම අම්මට බබාට දෙන්නටම ලාභදායී.

මත්පැන්, සිගරට්, drugs වගේ දේවල් වලින් වළකින්න උපදෙස් දෙනව

5. මානසික සූදානම ඇති කරනව

ගැබ් ගැනීමත්, පවුල් ජීවිතයත් ගැන positive attitude එකක් ගොඩනගාගන්න හැකි වෙනවා.

ඒ කියන්නෙ මේ ජිිවිතය ගැන ආසාවක් ඇති කරනව

Stress, anxiety, depression අඩු කරගන්න පුළුවන්.

ඒ සම්බන්ධ තියෙන ඕනම ගැටලුවක් කතා කරල විසදගන්න පුළුවන්

6. Family planning ලබා දෙනව

දරුවෙක් හදාගන්න හොඳම කාලය සහ පරතරය ගැන couples වලට හොදින් පැහැදිලි කරල දෙනව වගේම පවුල් සැලසුම් ක්‍රම ගැන ඉතා පැහැදිලිව ඒව පෙන්වමින් පැහැදිලි කරල දෙනව.

ඒ වගෙන් සිරුර ට සිදුවෙන දේවල් හොද නරක ගැනත් මෙහිදි කතා කරනව

7.ලිංගිකත්වය S*x ගැන කතා කරනව

ලිංගිකත්වයේ දි දෙන්නව තේරුම් ගන්න විදිය,ඇතිවෙන්න පුලුවන් ගැටලු,කාන්තා පිරිමි විදියට ලිංගිකත්වය දැනෙන විදිහ ,සමබරව මේව පවත්වගන්නෙ කොහොමද කියල මෙහිදි කතා කරනව

8.කාන්තාවක් පිරිමියෙක් කියන්නෙ කව්ද

කාන්තාවකට පිරිමියෙකු ට විවාහය තුළ පැවරිලා තියෙන්නෙ මොනාද ,ඒ වගකිම් හදුන්වා දි ගැටලු නැති විවාහ දිවියට උපදෙස් දෙනව

ඉතින් මේ සැසි වාර දෙකක් MOH තුළ පවත්වනවා.අනිවාර්යයෙන් මග නොහැර සම්බන්ධ වෙන්න දෙන්නම

---

👉
Pre-conception care සිදු කරන්නෙ Newly married couples වලට ගැබ් ගැනීමේ දි ඇතිවන අවදානම් අඩු කරගන්න, healthy pregnancy එකක් ලබාගන්න, සහ හොඳ outcome එකක් තියෙන baby කෙනෙක් බිහි කරන්න වගේම ලස්සන පවුල් ජිවිතයක් ගතකරන්න උපදෙස් ලබා දිම.

05/09/2025

වැලිමැස්සා දෂ්ඨ කිරීම නිසා හටගන්නා #ලීෂ්මනයසිස් රෝගය

ලීශ්මනයිසිස් කියල කියන්නෙ ගොඩක් අය තාම දන්නේ නැති අලුත් ලෙඩක්. අලුත් කිව්වට අලුත්ම නෑ. ප‍්‍රථමයෙන්ම ශ‍්‍රී ලංකාවෙන් වාර්තා වූ ලීෂ්මානියා රෝගීන් රැකියා හෝ වෙනත් හේතු සඳහා විදේශගතවී සිට නැවත මෙරටට පැමිණි පුද්ගලයන් ය.

ශ‍්‍රී ලංකාවේදීම ප‍්‍රථම වරට ලීෂ්මානියා රෝග වැළඳුණු අයෙක් වාර්තා වූයේ 1992 වසරේදීය.ශ‍්‍රී ලංකාවේ සෑම දිස්ත‍්‍රික්කයකින්ම පාහේ ලීෂ්මනයසිස් රෝගය වාර්තාවී ඇති අතර දැනට වැඩිම රෝගීන් සංඛ්‍යාවක් වාර්තා වන්නේ උතුරු මැද හා දකුණු පළාත් වලිනි.

🟢 ලීෂ්මානියා

Leishmania Donovani කියන ඒකසෛලික පරපෝෂිත ජීවියෙක් ඇති කරන රෝගයක්.

🟠මේ ලෙඩේ මිනිස්සුන්ට බෝ කරන්නේ වැලි මැස්සා (Sand fly) කියල හඳුන්වන මදුරුවාට වඩා කුඩා කෘමියෙක්.

🟢වැලි මැස්සා 2-3 mm ප්‍රමාණයේ දිගක් තියෙන ශබ්ද නැතිව පියාසර කරන කෘමියෙක්.
🟠වියලි අඳුරු පරිසරයේ තමයි ජීවත් වෙන්නේ.
🟠විශේෂයෙන් මැටි බිත්ති වල තියෙන සිදුරු වගේ තැන් වල බිත්තර දාන්න කැමතී.
🟠උදෑසන වගේම සවස් කාලයේත් කඩිසර ක්‍රියාශීලී කෘමියෙක්.
🟠ගැහැනු සතුන්ගේ බිත්තර මෝරන්න අවශ්‍යතා සපුර ගන්න සත්ව ලේ උරා බොනවා.
🟠මේ වැලි මැස්සා බල්ලන්, පූසන්, ගවයින්, මීයන් වගේ සත්තුන්ටත් මේ රෝගය බෝ කරන නිසා එවැනි සතුන් ඇති කරද්දි වඩාත් විමසිලිමත් වෙන්න ඕනේ.

රෝගය ගෙන එන සතා, එනම් වාහකයා වැලි මැස්සා (sand fly) ලෙස හඳුන්වනු අතර,මෙම වාහක කෘමියා ප්‍රාදේශීය වශයෙන් විවිධ නම් වලින් හඳුන්වනු ලබනවා.

🟢 රෝග ලක්ශණ...

🟠වැලි මැස්සා දෂ්ට කරල සතියකට විතර පස්සේ හමෙන් ඉස්සුනු රතු ගැටිත්තක් දකින්න පුලුවන්.
🟠මුල් අවදියේ මේක බොහෝ විට කුරුලෑවක් වගේ කුඩා බිබිලක්.
🟠වේදනාවක්, කැක්කුමක් හෝ කැසීමක් නැති කුඩා බිබිලක් ආකාරයෙන් මතු වන මෙය ටිකින් ටික විශාල වෙනවා.

🟢මේ විදියට දෂ්ට කරන්නේ ශරීරයේ ඇඳුම් වලින් ආවරණය නොවෙන තැන් උදා : අත්, මුහුණ, කකුල්, කන් වැනි. ඒ නිසා ඒ වගේ තැන් වල තමයි මේ බිබිල හට ගන්නේ.
🟠මේක දිග කාලයක් සුව වෙන්නේ නැතුව ගැටිත්තක් වගේ එකක් හැදෙනවා.
🟠කල් ගත වෙද්දී මේවා සමේ පාට හෝ රතු පාටට හුරු වේදනාවක් හෝ කැසීමක් නැති ගැටිත්තක් වෙනවා.
🟠ගැටිති මතුපිට පොතු ගැලවීමක් හෝ කලු පාට කබොලක් ඇති වෙන්න පුලුවන්.
🟠ඊට පස්සේ ගැටිත්ත මතුපිට වේදනාවෙන් තොර තුවාලයක් හට ගන්න පුලුවන්.
🟠මේක කල් පවතින සුව නොවෙන තුවාලයක් විදියට තමයි බොහෝ රෝගීන් රෝහලට එන්නේ.

⚫කෙනෙකුට හිතෙන්න පුලුවන් ඉබේ සුව වෙනකන් ටිකක් ඉඳල බලනවා කියල. නමුත් මේක භයානක වැඩක්. මොකද මේ රෝගය ඇති කරන පරපෝෂිතයාට ශරීරය අභ්‍යන්තර අවයව වලටත් හානි කිරීමේ හැකියාවක් තියෙනවා.
⚫ඒ තත්ත්වයට ගියොත් රෝගය මාරාන්තික වෙන්න පුලුවන්.
⚫ඉතින් මේක වළක්වා ගන්න සමේ තියෙන අසාමාන්‍ය තුවාල වලට ප්‍රතිකාර කළ යුතුමයි.

⚫රෝගය වැළඳී සිටින කෙනෙක්ට වැලි මැස්සා දෂ්ට කරල, එම වැලි මැස්සා නීරෝගී කෙනෙක් දෂ්ට කරොත් තමයි මේ රෝගය බෝ වෙන්නේ.

⚫දැනට ලංකාවේ වාර්තා වන්නේ cutaneus හෙවත් චර්මීය හෙවත් සමෙහි මතුවන රෝග තත්ත්වය පමණයි. ඉන්දියාව වැනි අපට ඉතා ආසන්න රටවල් වල අභ්යන්තර අවයව වලට ඉතා හානිකර විය හැකි රෝග ආකාරයන් (visceral, muco cutaneous) වාර්තා වෙනවා.

🟢 ලීෂ්මානියා රෝගය හඳුනා ගැනීම

බොහෝවිට ඔබ ජීවත්වන ප‍්‍රදේශය හා ගමන් ඉතිහාසය (travel history) මේ සඳහා උපකාරීවේ. සමෙහි ඇති ගැටිත්තෙන් හෝ තුවාලයෙන් ලබාගන්නා පටක හෝ තරල භාවිතයෙන් සිදුකරනු ලබන රසායනාගාර පරීක්ෂණ මගින් රෝග විනිශ්චයට එළඹිය හැකිය.

🟢 රෝගයට ඇති ප්‍රතිකාර

🟠ප්‍රතිකාර ලබාදීමත් සමගම ඇතිවූ තුවාලය ක්‍රම ක්‍රමයෙන් වේලී යනවා.
🟠ප්‍රතිකාරය වශයෙන් ලංකාවේ දැනට භාවිතා කරන්නේ Sodium Stibogluconate නමැති ඖෂධයයි.
🟠එම ඖෂධය සිරින්ජරයක් මගින් බිබිල ඇති ස්ථානයේ සම තුළට ඇතුල් කිරීමෙන් පරපෝෂිතයා මර්ධනය කෙරෙනවා. බිබිලේ විශාලත්වය අනුව ප්‍රතිකාර කළ යුතු කාල සීමාව රඳා පවතිනවා.
🟠ඒක නිසා රෝගය ඇති වෙන්න පෙර වළක්වා ගැනීමත් වටිනවා.
🟢සතියකට වරක් හෝ සති දෙකකට වරක් ප්‍රධාන පෙලේ රජයේ රෝහල් වල සමේ රෝග සායන වලදී ප්‍රතිකාර ලබා දීම සිදු කෙරෙනවා.

🟢මේ ආකාරයේ බිබිලක් ඔබේ ශරීරයේ හෝ පවුලේ අයෙකුගේ, අසල්වැසියකුගේ, ඥාතියෙකුගේ ශරීරයේ දුටුවහොත් අනිවාර්යයෙන්ම ඔබේ ප්‍රදේශයේ සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරි කාර්යාලයට හෝ රෝහලේ සමේ රෝග සායනයට යොමු වෙන්න.
🟢මේ තැන් වලින් නොමිලේ ප්‍රතිකාර හා උපදෙස් ලබා ගන්න පුලුවන්.
🟢ක්‍රීම් වර්ග ආලේපයෙන් හෝ වෙනත් ක්‍රම වලින් මෙය සුව කළ නොහැකියි. එවන් ක්‍රම වලින් තාවකාලිකව යටපත් වුවද කෙටි කළකින්ම නැවත මතු වෙනවා.

🟢 රෝගය වැළඳීම වළක්වා ගැනීම

⚫ මේ සඳහා විශේෂ ඖෂධ හෝ එන්නතක් නොමැත.
⚫ වඩාත්ම වැදගත් වන්නේ වැලිමැස්සා දෂ්ඨ කිරීම වැළැක්වීමට පියවර ගැනීමය.
⚫ සාමාන්‍යයෙන් අප මදුරුවන් දෂ්ඨ කිරීම වැළැක්වීමට ගන්නා ක‍්‍රමවේද මේ සඳහා උපයෝගි වේ.
⚫ වැලිමැස්සන් වැඩිපුරම දෂ්ඨ කරන්නේ හිමිදිරි පාන්දර සහ සන්ධ්‍යා කාලයේදීය.
⚫ වැලිමැස්සා මදුරුවකුට වඩා ඉතා කුඩා නිසා මදුරු දැල් භාවිතා කරන්නේ නම් කෘමිනාශක ගල්වන ලද මදුරු දැල් භාවිතා කළ යුතුය.
⚫ කැළෑබද ප්‍රදේශ වල ජීවත් වෙන අය සිරුර හොඳින් ආවරණය වන ඇඳුම් ඇඳීම, එළිමහනේ නිදා ගැනීමෙන් වැළකීම, වැලි මැස්සන් පලවා හරින ආලේප සිරුරේ ගැල්වීම
⚫ රෝගීන් හඳුනා ගෙන ඉක්මනින් ප්‍රතිකාර කිරීම යන කරුණු රෝගය වළක්වා ගැනීමට කළ හැකී.
ළඟපාත නිවෙස් වල අයට මේ රෝගය වැළඳිල තියෙනව නම් ඔබ වඩාත් විමසිලිමත්ව සිටීම සුදුසුයි.

03/09/2025

⛔ මී උණ මාරාන්තිකයි..

කුඹුරු වැඩ පටං ගන්න කලින් මී උණට පෙති ගන්න..

නොමිලේ...

එන්න MOH එකට...

නැති නම් ප්‍රදේශයේ මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂකවරයා හමුවන්න..

02/09/2025

31/08/2025

ජිවිතයකට නව අරුතක් ලබා දිමට ඔබත් සුදානම්ද ?

හසලක ප්‍රදේශයේ උඩගලදෙබොක්ක ⛰️⛰️ දුෂ්කර ගම්මානයේ ජිවත් වෙන අපේම දෙමාපියන් ,සහොදර සහොදරියන් වෙනුවන් 2025/10/03 දින ,වෛද්‍ය සායනයක් හසලක සෞඛ්‍ය කාර්යාලය මගින් සංවිධානය කර ඇත.

• බෝ නොවන රෝග සායනය
• දන්ත වෛද්‍ය සායනය
• පාසල් සිසුන් සදහා සායනය
•ගැබිණි මව්වරුන් සදහා සායනය
•ළමා සායනය

මීට අමතරව ,

• ගම්මානයේ වැසියන් සදහා OPD බෙහෙත් ලබාදිම.
• පාසල් දරුවන් සදහා අධ්‍යාපන උපකරණ ලබාදිම.
•ගම්වැසියන් සදහා ජිවන මංපෙතට අත්වැලක් සැලසිම.

මේ වැනි මහගු පිංකමක් සදහා ඔබටද අප සමග දායකවිය හැක. ඒ සදහා සම්පත් දායකත්වය හෝ සේවාදායකත්වය ලබා දිය හැකි නම් විස්තර ලබාදෙන්න 🙏❤️🌻
විමසීම් - 0552257078 ( සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කාර්‍යාලය), 0783721040 ( මහජන සෞඛ්‍ය පරික්ෂක උල්පත්ගම

11/08/2025

"මීකිරි වලට වස මුසු ⁣වෙන හැටි"
(මහපොළොව දූෂණය කළාම බබා හම්බවෙන්නේ මෙහෙමයි. )

මීකිරි කියන්නේ එසේ මෙසේ රසයක්, ගුණයක් තියෙන කෑමක්ය කියල අමුතුවෙන් කියන්න දෙයක් නෑ. එළකිරි වගේ දෙගුණයක් ප්‍රෝටීන්, මේදය, ඛණිජ ලවණ වගේම විටමින් යහමින් තියෙන බඩවැලට හිතකර බැක්ටීරියා (ප්‍රෝබයොටික්) වලින් හොඳටම පොහොසත් ආහාරයක් තමයි මීකිරි කියන්නේ. නැවුම් හට්ටියේ නියම ප්‍රමිතියට, පදමට නිෂ්පාදනය කරපු මීකිරි අනාදිමත් කාලයක ඉදල ලංකා⁣වේ බොහෙම ජනප්‍රිය කෑමක්. රුහුණේ මීකිරි කියන්නේ වෙනම වයිබ් එකක්.
ඒත් මීකිරි ගැන රහ නැති, ටිකක් අමුතු කතාවක් පර්යේෂණ අධ්‍යයන පත්‍රිකා, පලකෙරෙන රිසර්ච් ගේට් වෙබ් සඟරාවේ මෑතකදී පලවෙලා තිබුණා. පේරාදෙණිය විශ්ව විද්‍යාලයේ කෘෂිකර්ම පීඨයේ විද්‍යාථීන් කිහිප දෙනෙකු 2016 වර්ෂයේ කරල තියෙන මේ පර්යේෂණයෙන් හොයල බලල තියෙන්නේ , ලංකාවේ විවිධ පළාත්වල නිෂ්පාදනය කෙරෙන මීකිරිවල අඩංගු බැරලෝහ ප්‍රමාණයක් ගැන ය. මේ කාරණාව ගැන මෙයට පෙර කරපු අධ්‍යයනයන් ඉතාමත් හිඟ නිසා මේක ටිකක් වටිනවා.
සම්පූර්ණ අධ්‍යයන වාර්තාව මේ ලිංක් එකෙන් කියවන්න.

https://www.researchgate.net/publication/350706907_Quantification_of_Trace_Elements_in_Raw_Buffalo_Milk_in_Selected_Areas_in_Sri_Lanka_by_ICP-MS_Determination_of_Trace_Elements_Availability_and_Sensory_Attributes_of_Curd_in_Clay_and_Plastic_Containers

මේ අධ්‍යයනයෙන් හෙළිවෙලා තියෙන කරුණුවලට අනුව ලංකාවේ සමහර පළාත්වල මීකිරි සාම්පල්වල ආසනික්, කැඩ්මියම්, ලෙඩ් වගේ බැර ලෝහ සැලකිය යුතු මට්ටමකික් හමු වෙලා තියෙනවා.

ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයේ අනුමත ප්‍රමාණය ඉක්මවා යන කැඩ්මියම් සාන්ද්‍රණයක් අනුරාධපුරයේ පදවිය ප්‍රදේශයේ මීකිරි සාම්පල්වලින් ලීටරයට මයික්‍රොග්‍රෑම් 37.5ක ප්‍රමාණයක් හමු වෙලා තිබෙනවා. මේ ප්‍රමාණය අනුමත උපරිම ප්‍රමාණය වගේ දහ ගුණයක් විතර වෙනවා. (The World Health Organization (WHO) recommends a maximum of 0.003 mg/L (3 μg/L) of cadmium in drinking water.)
අවාසනාවක⁣ට, ලංකාවේ වකුගඩු රෝගීන් (CKDu) වැඩි පුරම හමු වෙන්නේත් පදවිය ශ්‍රී පුර වගේ ප්‍රදේශවලින්.

පරික්ෂා කළ මීකිරි සාම්පල් වලින් ආසනික් සහ ඊයම් අන්තර්ගතය වැඩිම මීකිරි හමුවෙලා තියෙන්නේ ඇඹිලිපිටිය ප්‍රදේශයෙන් ගත්තු සාම්පල වල. මේවායේ එකී බැර ලෝහ ප්‍රමාණයන් අනුමත ප්‍රමාණයන් ඉක්මවා වාර්තා වී නැතත් සැලකිය යුතු අවදානමක් පෙන්නුම් කරල තියෙනවා.

මීකිරිවලට බැරලෝහ ආවේ කොහොමද...? 🤔

මේකට ක්‍රම දෙකයි තියෙන්නේ. එකක් මී වැස්සියන් කන කෑම සහ බොන වතුර. අනික් ක්‍රමය තමයි කිරි ගබඩා කරල තියෙන ඇසුරුම්. මේ බැර ලෝහ වර්ග එකක්වත් ලංකාවේ පසේ සහ ජලයේ ස්වභාවිකව මෙතරම් සාන්ද්‍රණයක් සහිතව තියෙන ඒවා නෙවෙයි. ඒ අතින් අපි වාසනාවන්තයි. සමහර රටවල්වල ස්වභාවිකවම පස්වල සහ ජලයේ ආසනික්, කැඩ්මියම්, ඊයම් වගේ බැර ලෝහ ප්‍රමාණයන් වැඩියි. උදාහරණයක් ගත්තොත් බංග්ලාදේශයේ ලිං ජලයේ ආසනික් ප්‍රමාණය ලීටරයට මයික්‍රෝග්‍රෑම් 50 ද ඉක්මවා වාර්තා වෙනවා. මෙය ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිදානය විසින් පානීය ජලයේ තියෙන්න පුළුවන් උපරිම ආසනික් ප්‍රමාණය වගේ පස් ගුණයක්.

ලංකාවේ එහෙම තත්වයක් නැති නිසා, වෙන්න පුළුවන් එක විදියක් තමයි කෘෂිකාර්මික කටයුතු වලට යොදන කෘෂි රසායනික ද්‍රව්‍ය වල අඩංගු බැර ලෝහ කාලයක් තිස්සේ එකතු වෙලා මේ හරකුන්ගේ ආහාර සහ බොන වතුර හරහා ශරීරගත වෙන එක. බැර ලෝහ යම් තරමකට එහෙමත් මීකිරිවලට යනවා ⁣වෙන්න පුළුවන්. හැබැයි මේ අධ්‍යයනයේදී කවුරුවත් එච්වර හිතන්නේ නැති පැතිකඩක් අනාවරණය වෙලා තියෙනවා. ඒක තමයි මේ අධ්‍යයනයට යොදා ගත්තු ප්ලාස්ටික් ඇසුරුම්වල ගබඩා කරල තිබිච්ච මීකිරවල බැර ලෝහ ප්‍රමාණය මැටි හට්ටිවල ගබඩා කරල තිබුණු කිරිවලට සාපේක්ෂව අඩු මට්ටමක තිබීමය. (ඒකෙන් අදහස් කරන්නේ නෑ ප්ලාස්ටික් ඇසුරුම් සෞඛ්‍ය ආරක්ෂිතයි කියල. මොකද ප්ලාස්ටික් ඇසුරුම්වලින් මයික්‍රොප්ලාස්ටික් සහ ප්ලාස්සයිසර්ස් ආහාරවලට කාන්ඳු වෙන්න පුළුවන්.)

එහෙම වෙන්නේ කොහොමද.. 🤔

මැටි කියන්නේ කණිජ ලවන සහ බැරලෝහ අවශෝෂණය කරගෙන ගබඩා කරගන්නා මාධ්‍යයක්. දීර්ඝ කාලයක් තිස්සේ පසට එකතුවෙන වස විස මැටිවල ගබඩා කරගෙන තියෙන්න පුළුවන්. ඊට පස්සේ ඒ මැටිවලින් හදන කිරි හට්ටි, වලං, මුට්ටිවල ගබඩා කෙරෙන ආහාර සහ ජලයට ඒ වස විස රිලීස් කරනවා. හරි සරලයි.

මේ අධ්‍යයනය කරල තියෙන්නේ 2016 අවුරුද්දේ. මේ අධ්‍යයනය මත විතරක් පදනම් වෙලා නිගමනවලට එළැඹෙන එක විද්‍යාත්මක නෑ. හැබැයි, දැන් තත්වය සහ එම ප්‍රදේශවල ස්වභාවික කුඹුරු මැටිවල අන්තර්ගත බැර ලෝහ ප්‍රමාණයන් පිළිබඳව සහ කන බොන කෑමවල වස විස ගැන පුළුල් අධ්‍යයන සහ ආවේක්ෂණ ක්‍රම විධිමත් සහ ශක්තිමත් කිරීම පිලිබඳවත් විශේෂයෙන් කෘෂිකාර්මික යෙදවුම්වල තත්ත්වය හා ප්‍රමිතිය ගැන වැඩි වැඩියෙන් සොයා බැලීමේ වැදගත්කම ගැනත් යම් රතු එළියක් මේ අධ්‍යයනය මගින් පෙන්නුම් කර තිබෙන බව නම් අවශ්‍යයෙන්ම කිව යුතුව තිබෙනවා.

- ගැමුණු සාලිය පෙරේරා
මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂක. දෙහිවල ගල්කිස්ස මහානගර සභාව.

ඡායාරූපය උපුටා ගත්තේ අන්තර්ජාලයෙනි. එහි මුල් අයිතිකරුට ස්තූතියි.

උපුටාගැනීමකි.

31/07/2025

*ජලභීතිකාව වැලැක්වීම සඳහා සුනකයන් එන්නත් කිරීමේ වැඩසටහන - 2025*

සෞඛ්‍ය වෛද්‍ය නිලධාරී කොට්ඨාශය - හසලක

*මහජන සෞඛ්‍ය පරීක්ෂක කොට්ඨශය - හසලක*

*2025/08/04 (සදුදා) උදෑසන*

කණ්ඩායම් අංක-01

01-විහඟ හෝටලය
02-පල්ලෙවත්ත 8 කඩය
03-පල්ලෙවත්ත පන්සල
04-පල්ලෙවත්ත වොල්ගා ස්ටෝර්ස්

කණ්ඩායම් අංක-02

05-වී ගබඩාව පාර සිසිර සර්ගේ නිවස
06-ප්‍රා.සභාව පිටුපස රතු අයියගෙ නිවස
07-කොටිකාපොලලන්ද නල ලිඳ
08-කොටිකාපොලලන්ද ප්‍රජා ශාලාව

කණ්ඩායම් අංක-03

09-කොටිකාපොලලන්ද අජිත් නිවස
10-වරාගොල්ල ස්පීල් එක අසල
11-හසලක පොල
12-හසලක රෝහල අසල

*2025/08/04 සවස*

කණ්ඩායම් අංක-01

13-කඳ හේන විහාරය
14-ගුරුලුපොත සෙනසුම විහාරය
15-රණවිරු ගම්මානය ප්‍රජා ශාලාව
16-උඩුදහ විහාරය

කණ්ඩායම් අංක-02

17-1 ඇල සමඟි මාවත අසල
18-1 ඇල බෝධිය අසල
19-මහ අස්වැද්දුම පන්සල අසල
20-මහ අස්වැද්දුම ප්‍රජා ශාලාව

කණ්ඩායම් අංක-03

21-මහ අස්වැද්දුම පාසල අසල
22-පතෝල කොටුව පාලම අසල
23-අල්දම්පෝරුව සිල්වා කඩය අසල
24-රත්න ඇල්ල ප්‍රජා ශාලාව

*2025.08.05 (අගහරුවාදා) උදෑසන*

කණ්ඩායම් අංක-01

25-තෝරපිටිය පන්සල
26-ඇටඹගොල්ල වඩු මඩුව
27-වැල්ගහවාඩිය පාසල අසල
28-වරදන්ගොල්ල ප්‍රජා ශාලාව

කණ්ඩායම් අංක-02

29-කීණපැලැස්ස සමූපකාරය අසල
30-කීණපැලැස්ස රන්තරු පෙරපාසල
31-පිල්හත හන්දිය
32-මහයාය ආරාමය

කණ්ඩායම් අංක-03

33-දඹේපිටිය ප්‍රජා ශාලාව
34-මාවීකන්ද අශෝක හන්දිය
35-13 ඇල කඩමණ්ඩිය
36-මහගලහින්න පන්සල

*2025.08.05 (අගහරුවාදා)- සවස*

කණ්ඩායම් අංක-01

37-17 ඇල කඩමණ්ඩිය
38-මඩුගහලන්ද ප්‍රජා ශාලාව
39-10 ඇල කඩමණ්ඩිය
40-9 ඇල ෆාම් හවුස් අසල

කණ්ඩායම් අංක-02

41-8 ඇල හන්දිය
42-8 ඇල ප්‍රජා ශාලාව
43-වැල්ගාල හන්දිය කඩය
44-වැල්ගාල ප්‍රජා ශාලාව

කණ්ඩායම් අංක-03

45-ගඟේයාය ලයනල් කඩය
46-ගඟේයාය වසන්ත කඩය
47-5 ඇල බණ්ඩාර කඩය
48-4 ඇල ප්‍රජා ශාලාව

~~ PHI - Hasalaka ~~

☎️ 070 2693008

24/07/2025

2025 කන්ද උඩරට ඇසළ පෙරහර මහා මංගල්ලය.
✦ පවත්වන දින | Official Scheduled Dates.

23/07/2025

ඔයා දරුවෙක් හදන එක තව ටික කාලෙකට කල් දාන්න හිතාගෙන ඉන්නේ? 🤔

ඒත් ඉතින් හැමදාම උපත් පාලන පෙති බොන්න මතක තියාගන්න එකත් ලේසි නෑ නේද? සමහර දවසට අමතක වෙනවා... ඒක කරදරයි කියලත් හිතෙනවා.

හරි, එහෙනම් අහලා තියෙනවද මේ මාස තුනකට සැරයක් විදින "ඩෙපෝ එන්නත" (Depo Injection) ගැන? අපි අද කතා කරමුකෝ මේකේ ඇත්ත නැත්ත ඔක්කොම ගැන.

💉 ඉතින්, ඇත්තටම මොකක්ද මේ ඩෙපෝ එන්නත?

මේක හරිම සරලයි. මාස 3කට සැරයක් ඔයාගේ වෛද්‍යවරයා විදින එන්නතක්. හරියටම දවසට ගිහින් විදගත්තොත් වැඩේ 99%ක්ම ෂුවර්! ඒත් ඉතින් අපිට දවස් එහෙ මෙහෙ වෙනවනේ, එහෙම වුණොත් සාර්ථකත්වය 96%ක් විතර වෙනවා. ඒ කියන්නේ අවුරුද්දකට මේක පාවිච්චි කරන 100කින් 4 දෙනෙක්ට විතර බබෙක් ලැබෙන්න ඉඩක් තියෙනවා.

🔬 හරි, ඒත් කොහොමද මේක ඇඟ ඇතුළෙ වැඩ කරන්නෙ?

මේක හරිම අපූරුයි! හිතන්නකෝ...
1️⃣ ඩිම්බයක් නිදහස් වෙන එක නවත්තනවා: සාමාන්‍යයෙන් මාසෙකට සැරයක් ගෑණු කෙනෙක්ගෙ ඇඟෙන් ඩිම්බයක් නිදහස් වෙනවනේ. මේ එන්නත ඒ වැඩේ වෙන්න දෙන්නෙ නෑ. ඩිම්බයක් නැත්නම්, බබෙක් හැදෙන්න විදියක් නෑනේ, නේද?
2️⃣ ශුක්‍රාණු වලට පාර වහනවා: ශුක්‍රාණු වලට පීනගෙන යන්න තියෙන පාරේ තියෙන දියර ගතිය (ශ්ලේෂ්මලය) උකු කරලා, ඒ පාර වහලා දානවා වගේ වැඩක් කරනවා. ඉතින් එයාලට ඇතුළට යන්න හරිම අමාරුයි.

🤕 හරි, ඒත් අතුරු ආබාධ එහෙම නැද්ද? මොකක්ද මේකෙ තියෙන අවුල?

ඔව්, පොඩි පොඩි දේවල් තියෙන්න පුළුවන්. හැබැයි හැමෝටම නෙවෙයි.

පීරියඩ්ස් අවුල් යන එක: මේක තමයි ගොඩක් අයට තියෙන ලොකුම දේ. මුලින් ටිකක් අක්‍රමවත්ව, පොඩ්ඩ පොඩ්ඩ යන්න පුළුවන්. හැබැයි කාලයක් යද්දි ගොඩක් අයට ඕක සම්පූර්ණයෙන්ම නැවතිලාම යනවා. ඒක ලෙඩක් නෙවෙයි හොඳේ... බයවෙන්න එපා.
ඇඟේ බර: ඔව්, සමහරු ටිකක් මහත් වෙන්න පුළුවන්.
ඇටකටු: ටිකක් කල්... ඒ කියන්නෙ අවුරුදු දෙකකට වඩා එක දිගට ගත්තොත් ඇටකටු වල ශක්තිය ටිකක් අඩු වෙන්න ඉඩක් තියෙනවා කියලා කියනවා. ඒකයි වෛද්‍යවරු මේක දිගටම දෙනවට වඩා ටිකක් සැලකිලිමත් වෙන්නේ.
වෙනත් දේවල්: සමහරුන්ට හිසරදය, බඩ පිපුම, මූඩ් එක වෙනස් වෙනවා වගේ දේවලුත් වෙන්න පුළුවන්.

🤔 මේක හැමෝටම හරියන්නෙ නැද්ද?

නෑ, හැමෝටම හරියන්නෙ නෑ. ඔයාට මේ වගේ දේවල් තියෙනවා නම්, වෛද්‍යවරයෙක් එක්ක කතා නොකර මේ බෙහෙත ගන්න එපා:

පියයුරු පිළිකා, අක්මාවෙ ලෙඩ, ලූපස් (Lupus) වගේ තත්වයන්.
හේතුවක් නැතුව ලේ යනවා නම්.
හදවත් රෝග හෝ ස්ට්‍රෝක් (stroke) වගේ දේවල් වෙලා තියෙනවා නම්.
කිරි දෙන අම්මා කෙනෙක් නම්, බබාට සති 6ක් විතර යනකල් ඉඳලා පටන් ගන්න එක තමයි හොඳම.

👍 හොඳ දේවල් ටික කිව්වොත්...

✅ හැමදාම මතක තියාගෙන පෙති බොන්න ඕන නෑ. මාස 3කට සැරයක් විදගත්තම හරි.
✅ හරිම සාර්ථකයි.
✅ පීරියඩ්ස් හැදෙනකොට එන බඩේ කැක්කුම එහෙම නැතිවෙලාම යනවා.

👎 හැබැයි ඉතින් අවාසිත් තියෙනවා...

❌ අර කලින් කිව්ව අතුරු ආබාධ ටික.
❌ මාස 3න් 3ට වෛද්‍යවරයෙක් හමුවෙන්නම ඕන.
❌ එන්නත නැවැත්තුවට පස්සෙ ආයෙ බබෙක් හදන්න හිතුවොත් ටිකක් කල් බලන් ඉන්න වෙනවා.
❌ ඇටකටු වලට දිගුකාලීනව බලපාන්න පුළුවන්.

🤰 පස්සෙ කාලෙක බබෙක් හදන්න ඕන වුණොත්?

පුළුවන්, පුළුවන්... කිසි අවුලක් නෑ. හැබැයි පොඩි පරක්කුවක් වෙයි. ඒ කියන්නේ එන්නත නවත්තලා මාස 10ක් විතර යන්න පුළුවන් ආයෙ වැඩේට සෙට් වෙන්න. ඒ නිසා ළඟදීම බබෙක් හිතනවනම්, මේක නෙවෙයි හොඳම ක්‍රමය.

‼️ අන්තිමට, මේක තමයි වැදගත්ම, අමතකම කරන්නම එපා කියන දේ! ‼️

මේ එන්නතෙන් ගැබ්ගන්න එක විතරයි නවත්තන්නෙ. HIV වගේ සමාජ රෝග වලින් (STIs) බේරෙන්න බෑ. ඒ ආරක්ෂාවට නම් අනිවාර්යයෙන්ම කොන්ඩම් එකක් පාවිච්චි කරන්නම වෙනවා. ඒක නම් අනිවාර්යයි!

ඉතින්, මේ ගැන තව හිතන්න. ඔයාගෙ වෛද්‍යවරයා එක්ක, පවුල් සෞඛ්‍ය නිලධාරිනිය එක්ක හොඳට කතාබහ කරලා තීරණයක් ගන්න. මේ විස්තරේ ඔයාගෙ යාලුවෙක්ටත් වැදගත් වෙයි කියලා හිතෙනවනම්, එයත් එක්ක මේක බෙදාගන්න. Share කරන්න. 🔁

#උපත්පාලනය

17/07/2025

පවුල් සැලසුම් ක්‍රම ගැන කතා කරද්දි, ඔයාටත් හිතෙනවද "අම්මෝ, මේවා කොච්චරක්ද? පෙති, පැච්, ලූප්... මොකක්ද මට ගැලපෙන්නේ?" කියලා?

මේ දේවල් ගැන හිතලා ඔලුව අවුල් කරගන්න එපා. අපි අද හුස්මක් අරගෙන, ගොඩක් දෙනෙක් පාවිච්චි කරන, හරිම සාර්ථක ක්‍රමයක් වන "සංයුක්ත උපත් පාලන පෙති" (Combination birth control pills) ගැන කතා කරමු.

🤔 මොනවද මේ සංයුක්ත උපත් පාලන පෙති කියන්නේ?

මේවා දිනපතා ගන්න ඕන, හෝමෝන වර්ග දෙකක් (ඊස්ට්‍රජන් සහ ප්‍රොජෙස්ටින්) අඩංගු පෙති වර්ගයක්. මේකෙන් ප්‍රධාන විදි 3 කින් ගැබ්ගැනීම වළක්වනවා. හරිම දක්ෂ ආරක්ෂක පද්ධතියක් වගේ!

1️⃣ ඩිම්බ මෝචනය (ඩිම්බයක් පිටවීම) නවත්වනවා. - මේක තමයි ප්‍රධානම දේ. ඩිම්බයක් නැත්නම්, ගැබ්ගැනීමක් වෙන්න බෑනේ.
2️⃣ ගැබ්ගෙල ශ්ලේෂ්මලය ඝන කරනවා. - මේ නිසා ශුක්‍රාණු වලට ගර්භාෂයට ඇතුල් වෙන්න තියෙන ගමන හරිම අමාරු වෙනවා.
3️⃣ ගර්භාෂයේ ඇතුළු ස්ථරය තුනී කරනවා. - සංසේචනය වුණු ඩිම්බයකට වුණත් ගර්භාෂයේ තැන්පත් වෙන්න තියෙන ඉඩ නැති කරනවා.

හරියටම එක පෙත්තක්වත් අමතක නොකර ගත්තොත් මේක 99% ක් සාර්ථකයි. ඒත් ඉතින් අපි මිනිස්සුනේ, සමහරවිට අමතක වෙනවා. ඒ නිසා සාමාන්‍ය භාවිතයේදී සාර්ථකත්වය 93% ක් විතර වෙනවා.

💊 පෙති වර්ග සහ පැක් වර්ග

මේ පෙති එක වගේ නෑ. හෝමෝන මට්ටම් වෙනස් වෙන විදිහ අනුව ප්‍රධාන වර්ග කිහිපයක් තියෙනවා:

➡️ මොනොෆේසික් (Monophasic): මේක තමයි සරලම වර්ගය. පැක් එකේ තියෙන හැම හෝමෝන පෙත්තකම හෝමෝන මට්ටම එක සමානයි.
➡️ බයිෆේසික් (Biphasic): මේ වර්ගයේදී මාසය ඇතුළත හෝමෝන මට්ටම එක පාරක් වෙනස් වෙනවා.
➡️ ට්‍රයිෆේසික් (Triphasic): මෙහිදී මාසය ඇතුළත හෝමෝන මට්ටම තුන් පාරක් වෙනස් වෙනවා.
ඒ වගේම පැක් එකේ ප්‍රමාණය අනුව ඔයාට ඔසප් වීම සිදුවන වාර ගණන වෙනස් වෙනවා.

✅ දවස් 21 පැක්: හෝමෝන පෙති 21 ක් බීලා, දවස් 7ක් නවත්වනවා. ඒ සතියේදී ඔසප් වීම වෙනවා.
✅ දවස් 28 පැක්: හෝමෝන පෙති 21 ක් සහ හෝමෝන නැති (සීනි) පෙති 7 ක් තියෙනවා. දිනපතා පෙත්තක් බොන පුරුද්ද තියාගන්න තමයි මේක තියෙන්නේ.
✅ දීර්ඝ-කාලීන පැක්: මේවා මාස 3 ක් විතර එක දිගට බොනවා. ඒ නිසා ඔසප් වීම වෙන්නේ අවුරුද්දට 4 පාරක් විතරයි.

ඔයාගේ යාලුවාට ගැලපෙන පෙත්ත ඔයාට ගැලපෙන්නෙ නැති වෙන්න පුළුවන්. ඔයාගේ වෛද්‍යවරයා ඔයාගේ සෞඛ්‍ය ඉතිහාසය බලලා, ඔයාටම ගැලපෙන දේ තෝරලා දෙයි.

👍 මේ ක්‍රමයේ වාසි මොනවද?

✅ ඔසප් වීම වෙලාවට වෙනවා, වේදනාව සහ අධික රුධිර වහනය අඩු වෙනවා.
✅ කුරුලෑ සහ අනවශ්‍ය රෝම වර්ධනය අඩු කරනවා.
✅ ඩිම්බ කෝෂ සහ ගර්භාෂ පිළිකා අවදානම අඩු කරනවා.
✅ නැවැත්තුවට පස්සේ ඉක්මනින්ම නැවත සරුභාවය ඇතිවෙනවා.

👎 අවාසි සහ අවදානම් මොනවද?

❌ හැමදාම එකම වෙලාවට බොන්න මතක තියාගන්නම ඕන.
❌ රුධිර කැටි ගැසීමේ (Blood clots) සුළු අවදානමක් තියෙනවා (දුම්පානය කරන, වයස 35ට වැඩි, හෘද රෝග ඉතිහාසයක් තියෙන අයට අවදානම වැඩියි).
❌ කිරි දෙන මවුවරුන්ගේ කිරි නිෂ්පාදනයට බලපෑම් කරන්න පුළුවන්.
‼️ ලිංගිකව සම්ප්‍රේෂණය වන රෝග වලින් (STIs) කිසිම ආරක්ෂාවක් නෑ! ඒකට කොන්ඩම් පාවිච්චි කරන්නම ඕන.

😥 අතුරු ආබාධ ගැන කතා කරමු

පටන් ගත්ත මුල් මාස 2-3 ඇතුළත මේ වගේ දේවල් ඇතිවෙන්න පුළුවන්. ගොඩක් වෙලාවට මේවා නැතිවෙලා යනවා.

🤕 හිසරදය
🤕 ඔක්කාරය
🤕 පියයුරු වල වේදනාව
🤕 ඔසප් චක්‍රය අතරතුර පොඩියට ලේ යෑම (Spotting)
මේවා දිගටම තියෙනවා නම්, වෛද්‍යවරයාට කියන්න. වෙනත් පෙති වර්ගයක් උත්සහ කරන්න පුළුවන්.

🚨 වහාම වෛද්‍යවරයෙක් හමුවිය යුතු අවස්ථා (ACHES) 🚨

මේවා හරිම කලාතුරකින් වෙන දේවල්, ඒත් මේ රෝග ලක්ෂණ ගැන දැනගෙන ඉන්න එක අනිවාර්යයි. මේවා රුධිර කැටියක ලක්ෂණ වෙන්න පුළුවන්.

A - Abdominal pain (දරුණු, හිතාගන්න බැරි බඩේ කැක්කුමක්)
C - Chest pain (පපුවේ වේදනාවක් හෝ හුස්ම ගැනීමේ අපහසුවක්)
H - Headaches (දරුණු, අලුතින් ආපු හිසරදයක්)
E - Eye problems (පෙනීම බොඳවීමක් හෝ නැතිවීමක්)
S - Severe leg pain (දරුණු කකුලේ වේදනාවක් හෝ ඉදිමීමක්)

📌 අවසාන වශයෙන් මතක තියාගන්න,

➡️ සංයුක්ත උපත් පාලන පෙති කියන්නේ හරියට ගත්තොත් ඉතා සාර්ථක ක්‍රමයක්.
➡️ මේකෙන් පවුල් සැලසුම් කිරීමට අමතරව තවත් වාසි ගොඩක් තියෙනවා.
➡️ මේ පෙති වලින් ලිංගිකව සම්ප්‍රේෂණය වන රෝග වලින් (STIs) ආරක්ෂාවක් ලැබෙන්නේ නෑ.
➡️ "ACHES" කියන අනතුරු ඇඟවීමේ ලක්ෂණ ගැන අවධානයෙන් ඉන්න.

මේ තොරතුරු තවත් කෙනෙක්ට වැදගත් වෙයි කියලා හිතෙනවනම්, Share කරන්න!

#උපත්පාලනය

29/06/2025