01/10/2023
මේ ඔක්තෝම්බර් මාසය "පියයුරු පිළිකා දැනුවත් කිරීමේ මාසය" ලෙස වෙන් කර ඇත.එමනිසා පියයුරු පිළිකා විකිරණ ප්‍රතිකාර සැලසුම්කරණය ගැන කෙටියෙන් මෙම ලිපියෙන් සාකච්ඡා කිරීම බලාපොරොත්තුවේ.
===================================
ලංකාවේ පියයුරු ප්‍රතිකාර සඳහා විකිරණ චිකිත්සාව සාම්ප්‍රදායික විකිරණශීලි කොබෝල්ට් ප්‍රතිකාර ඒකක සහ නවීන රේඛීය ත්වරණ යන්ත්‍ර ( Medical Linear Accelerator) ආශ්‍රිතව සිදු කරනු ලබයි.මේ ප්‍රතිකාර යන්ත්‍ර දෙවර්ගය හරහා විකිරණ චිකිත්සනය සිදු කරනු ලබන්නේ වෙන වෙනම පිළිවෙලින් අධිශක්ති ගැමා සහ x ෆෝටෝන භාවිතා කිරීමෙන්ය. Cobolt ප්‍රතිකාර යන්ත්‍රවල විකිරණශීලී Cobolt ප්‍රභවය ප්‍රතිකාර යන්ත්‍ර හිසෙහි තැන්පත් කර ඇති අතර රේඛීය ත්වරණ යන්ත්‍ර වල x කිරණ ප්‍රතිකාර අවස්ථාවේදී පමණක් අධි සංඛ්‍යාත ක්ෂුද්‍ර තරංග භාවිතයෙන් ඉලෙක්ට්‍රෝන කදම්බ ප්‍රතිකාර යන්ත්‍ර හිසෙහි කෙටි දුර තුළ අධික ත්වරණයකට ලක්කොට බාධකයක ගැටීමට සැලැස්වීමෙන් යන්ත්‍රය තුලින් ජනනය කරගනු ලබයි.
රේඛීය ත්වරණ විකිරණ ප්‍රතිකාර යන්ත්‍ර භාවිත කිරීමෙන් ඉතා සංකීර්ණ ස්වභාවයක් පෙන්නුම් කරන පිලිකා පැතිරීම් සඳහා අර්බුද අවට පිහිටා ඇති විකිරණ අවදානමට ලක්විය හැකි නිරෝගී අවයව වලට සිදුවිය හැකි හැකි හානිය ප්‍රශස්ත අයුරින් අවම කර ගැනීමෙන් ප්‍රතිකාර සැලසුම්කරණයට අදාළව රෝගියාට සිදු කිරීමට හැකියාව ඉඩ සැලසේ.
පිළිකාව සඳහා විකිරණ චිකිත්සන ප්‍රතිකාර සිදු කළ යුතු ආකාරය රෝගියාගේ සෛලවල ආක්‍රමණශීලී ස්වභාවයට අනුව වෛද්‍ය විද්‍යාත්මකව කාණ්ඩ ගතවන වර්ගීකරණය , පිළිකාව වසා ගැටති හරහා ව්‍යාප්තියක් සිදු වී ද නැද්ද යන්න හා සිරුර පුරා ව්‍යාප්තියක් සිදු වී ඇත්ද නැද්ද යන්න පිළිබඳ ලබා දෙන ජීව විද්‍යාත්මක පටක පරීක්ෂණ වාර්තා දත්ත මත තීරණය වේ. විකිරණ චිකිත්සන ප්‍රතිකාර බොහෝවිට පියයුරු පිළිකා සඳහා කරන ප්‍රතිකාර අවධි (Phases) එකක් හෝ දෙකක් සඳහා පිළිකාවේ ස්වභාවය අනුව සැලසුම් කෙරේ. මෙහිදී එක් එක් අවදි සඳහා ලබාදිය යුතු අර්බුද මාත්‍රාව (Radiation Dose) සහ එම මාත්‍රාව දිනකට බැගින් (Daily Dose) කොටස් වලට කැඩී ලැබෙන දින ගණන (Number of fractions) වෛද්‍යවරයා විසින් රෝගියාගේ රෝගයේ ස්වභාවය මත නිර්දේශ කරනු ලබන අතර දෙවැනි ප්‍රතිකාර අවධියක් (second phase) සඳහා බොහෝ විට යොමු වන්නේ පිළිකාව ස්ථානගතව තිබූ තිබූ ප්‍රදේශයට වැඩි විකිරණ මාත්‍රාවක් ලබා දීමටය.ශල්‍යකර්මයකින් සම්පුර්ණයෙන් ඉවත් කල පියයුරු ආශ්‍රිත කලාපයකට දෙවැනි ප්‍රතිකාර අවධියක් (second phase) සඳහා විකිරණ චිකිත්සනය නිර්දේශ නොවේ. නමුත් ශල්‍යකර්මයකින් කොටසක් ඉවත් කල පියයුරු සඳහා පළමු ප්‍රතිකාර අවධියක් (first phase) සඳහා විකිරණ චිකිත්සනය නිර්දේශ වේ. වයස 60 ට වැඩි රෝගීන්ට දෙවැනි ප්‍රතිකාර අවධියක් කිසිලෙසකින් නිර්දේශ නොවේ.
මෙරට පියයුරු පිලිකා සඳහා විකිරණ චිකිත්සන සැලසුම්කරණය බොහෝවිට 3D CRT( Three Diamentinal Conformal Radiotherapy ) තාක්ෂණික ක්‍රමවේදය හරහා බහුලව සිදු කරනු ලබන අතර විශේෂඥ වෛද්‍යවරයාගේ නිර්දේශය මත පිළිකාවේ ස්වභාවය අනුව නිසි අධීක්ෂණය යටතේ IMRT ( Intensity Modulated Radiotherapy ) තාක්ෂණික ක්‍රමවේදය යටතේ ද සිදු කරනු ලැබේ. මේ පරිගණක පද්ධති ආශ්‍රිත ප්‍රතිකාර සැලසුම් (Computer based treatment planning system)අන්තර්ජාතිකව පිලි ගන්නා සම්මත ක්‍රමවේදයන්ට ( Standard protocols )යටත්ව ප්‍රතිකාර ලබාදෙන විකිරණ මාත්‍රාවේ ව්‍යාප්ති ආවරණ ස්වභාවය (Dose distribution coverage) සහ අර්බුදයේ අවට ඇති නිරෝගී අවයව විකිරණ ප්‍රතිකාර නිසා ලබා ගන්නා මාත්‍රාවන් වල අනුකූලතාවයන් ප්‍රශස්ත මට්ටමක පවතින්නේ ද යන්න ප්‍රතිකාර සැලසුම් කරන පද්ධතියේ විකිරණ කදම්බ ආකෘතියට (Beam module) අනුරූප මාත්‍රා- පරිමා ජාල රේඛාමය ප්‍රස්තාරය (Dose volume Histogram )සහ මාත්‍රා සංඛ්‍යාන දත්ත (Dose statistics data ) සලකා බලා භෞතික විද්‍යාඥයන් (Physicists) සැකසූ ප්‍රතිකාර සැලසුමට පිළිකා රෝග විශේෂඥ වෛද්‍යවරයා (Oncologist) විසින් අනුමැතිය ලබා දෙයි. IMRT වැනි සැලසුම්කරණ තාක්ෂණික ක්‍රමවේදයක් මේ සඳහා භාවිත කලහොත් රෝගියාගේ විකිරණ ප්‍රතිකාරයට ප්‍රථම අදාළ ප්‍රතිකාර සැලසුම ප්‍රතිකාර කිරීමේ තත්ත්වයක ප්‍රායෝගිකව පවතීද නැද්ද යන්න සම්මත විකිරණමිතික තත්ත්ව සමීක්ෂණ ක්‍රියාවලියක් (Patient Specific QA) යටතේ භෞතික විද්‍යාත්මකව තහවුරු කරගත යුතුය. ප්‍රධාන වශයෙන් පියයුරු පිළිකා විකිරණ ප්‍රතිකාරයේදී විකිරණ අවදානමට ලක්වන නිරෝගී අවයව වන්නේ "හෘදය වස්තුව" සහ "පෙනහළු" වේ.
කාන්තාවන්ට බහුලව වැළඳෙන පිළිකා ප්‍රභේදයක් වී ඇති පියයුරු පිලිකා මුල් අවස්ථාවේම හඳුනා ගැනීමෙන් සම්පූර්ණයෙන් සුව කර ගැනීමට හැක.
- හේමාල් සෙන්දනායක -
භෞතික විද්‍යාඥ
අපේක්ෂා රෝහල
මහරගම
