08/07/2023
ကလေးများမှာဖြစ်သော အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်း
•••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••
အခုဆောင်းပါးမှာတော့ Bronchiolitis ရောဂါအကြောင်းကို ရေးသားဖော်ပြပေးမှာပါ။ အဆုတ်မှာ လေပြွန်သေးသေးလေးတွေရှိပါတယ်။ ဒီလေပြွန်ငယ်လေးများရောင်ရမ်းခြင်းကို ဆေးပညာအရ Bronchiolitis လို့ခေါ်ပါတယ်။ လေပြွန်ငယ်ရောင်ရမ်းလာပြီး အသက်ရှုလမ်းကြောင်းမှာ အချွဲများပိတ်လာတာကြောင့် အဆုတ်ထဲသို့ လေအဝင်အထွက်ခက်ခဲလာနိုင်ပါတယ်။
အသက် တစ်လမှ ၉လအတွင်းရှိကလေးများမှာ အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းဟာ အဖြစ်များပါတယ်။ ဖြစ်ရင် ပြင်းထန်တတ်တဲ့အခြေအနေလည်းရှိပါတယ်။ ဆောင်းတွင်းမှာပိုဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ အသက်တစ်နှစ်အထက်မှာတော့ အဖြစ်နည်းသွားနိုင်ပါတယ်။
🔹ဖြစ်စေရတဲ့အကြောင်းရင်း
▪️RSV လို့အတိုကောက်ခေါ်တဲ့ Respiratory Syncitial Virus
▪️Parainfluenza Virus
▪️Adenovirus စတဲ့ ဗိုင်းရပ်စ်ပိုးကောင်တွေကြောင့်ဖြစ်ရတာပါ။ အသက်ရှူလမ်းကြောင်းကနေတစ်ဆင့်ကူးစက်ခြင်းဖြစ်ပါတယ်။ ဒီ Virus များဟာ အလွယ်တကူပျံ့နှံ့နိုင်ပါတယ်။ နေမကောင်းဖြစ်နေသူက နှာချေချောင်းဆိုးတဲ့အခါ လေထဲမှာရှိတဲ့အမှုန်များမှ တစ်ဆင့်ကူးစက်ပါတယ်။ အရာဝတ္ထုများကို ကိုင်တွယ်ပြီး လက်မဆေးဘဲ မျက်နှာကိုပွတ်သပ်မိတဲ့အခါမှာလည်း ကူးစက်တတ်ပါတယ်။
🔹ရောဂါလက္ခဏာများ
▪️အအေးမိဖျားနာသလိုလက္ခဏာမျိုးကို ရှေ့ပြေးအနေနဲ့တွေ့ရတတ်ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းမှာ ချောင်းခြောက်ဆိုးခြင်းနဲ့ မောခြင်းဖြစ်လာပါတယ်။
▪️ရံဖန်ရံခါ တရွှီရွှီမြည်သံကြားရတတ်ပါတယ်။
▪️ကလေးကမောတဲ့အတွက် နို့စို့ရခက်ခဲတာ၊ အစားကျွေးရခက်တာတွေကိုပါတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။
▪️လသားကလေးအငယ်များမှာဆိုရင် အိပ်နေရင်း စက္ကန့်ပိုင်း အသက်ရှူရပ်သွားလိုက် ပြန်ရှူလိုက် စတဲ့အခြေအနေကိုလည်းတွေ့ရနိုင်ပါတယ်။
🔺မွေးရာပါနှလုံးရောဂါရှိတဲ့ကလေးများ၊ Bronchopulmonary Dysplasia လို့ခေါ်တဲ့ အဆုတ်လေပြွန်ပြဿနာရှိတဲ့ကလေးများ၊ ပေါင်မပြည့်လမစေ့ကလေးငယ်များမှာဆိုရင် ဒီရောဂါက ပြင်းထန်တတ်ပါတယ်။
🔹ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထိုးထားရင်ရော အဆုတ်လေပြွန်ရောင်တာကို ကာကွယ်နိုင်သလား?
အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ခြင်းကို အဓိကဖြစ်စေတာက RSV Virus ဖြစ်တဲ့အတွက် ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထိုးထားရင်လည်း အဆုတ်လေပြွန်ရောင်တာကဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ သို့သော် ရာသီတုပ်ကွေးကာကွယ်ဆေးထိုးတားရင်တော့ Influenza Virus တွေကြောင့်ဖြစ်တဲ့ ရာသီတုပ်ကွေးကိုကာကွယ်နိုင်ပါတယ်။
🔹အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းရဲ့ သိသာထင်ရှားသောရောဂါလက္ခဏာများ
▪️ချောင်းခြောက်ဆိုးခြင်း
▪️အသက်ရှူမြန်ခြင်း
▪️အသက်ရှူစဉ် နံရိုးအောက်နှင့် နံရိုးကြားကြွက်သားများ ချိုင့်ဝင်ခြင်း
▪️ရင်ဘတ်အလွန်ဖောင်းအောင် အသက်ကိုရှူနေရခြင်း
▪️ချွဲနဲ့အရည်ရောသံကြားနေရခြင်း
▪️တရွှီရွှီမြည်ခြင်း
▪️နှလုံးခုန်မြန်ခြင်း
▪️ပြာနှမ်းခြင်း စသည်တို့တွေ့ရတတ်ပါတယ်။
ဒီလိုရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင် ဆရာဝန်များက ရောဂါရာဇဝင်မေးမြန်းခြင်း၊ စမ်းသပ်ခြင်းနဲ့ လိုအပ်တဲ့စစ်ဆေးမှုများပြုလုပ်ပြီး ရောဂါကိုအဖြေရှာနိုင်ပါတယ်။ (ဥပမာ သွေးစစ်ခြင်း၊ ဓာတ်မှန်ရိုက်ခြင်း စသဖြင့်)
🔹ကုသခြင်း
ကုသမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဗဟုသုတသဘောအနေနဲ့ အကြမ်းဖျင်းပဲရေးချင်ပါတယ်။ ကလေးအခြေအနေပေါ်မူတည်ပြီး သောက်ဆေးနှင့်သင့်တော်ပါက သောက်ဆေးပေးပြီး အိမ်တွင်ပဲစောင့်ကြည့်ကုသခြင်း၊ လိုအပ်တဲ့အခါ ဆေးရုံတက်ပြီး O2 ပေးခြင်း ၊ ရေဓာတ်အတွက် IV Drip ပေးခြင်း၊ တခြားသော စောင့်ကြည့်ခြင်းများပြုလုပ်ရပါတယ်။
သွေးစစ်ထားတဲ့အဖြေများနဲ့ နောက်ဆက်တွဲဘတ်တီးရီးယားကူးစက်မှုအပေါ်မူတည်ပြီး ပဋိဇီဝပိုးသတ်ဆေး၊ Steroid inhaler များ အသုံးပြုကောင်းပြုရနိုင်ပါတယ်။
ဒီရောဂါခံစားရပြီဆိုရင် ကုသမှုနဲ့အတူ ကလေးအများစုဟာ ၂ပတ်အတွင်းသက်သာပျောက်ကင်းပါတယ်။ ၅၀ရာခိုင်နှုန်းသော ကလေးများကတော့ နောင် ၃-၅ နှစ်အတွင်းမှာ ဒီရောဂါထပ်ဖြစ်တတ်ပါတယ်။ နောက်ဆက်တွဲဆိုးကျိုးရှားပါတယ်။
🔹ရောဂါဖြစ်တဲ့အခါ ဆောင်ရန်အချက်များ
▪️ကိုယ်ပူချိန်တက်ရင် အဖျားကျဆေး ပါရာစီတမောကို 15mg/kg/dose ကို ၆-၈နာရီခြားတိုက်နိုင်ပါတယ်။ ၃လအောက်ကလေးဆိုရင်တော့ ဆေးခန်းမဖြစ်မနေပြရပါမယ်။
▪️ကလေးနှာခေါင်းပိတ်နေရင် Normal Saline အစက်ချပြီးထည့်ပေးလို့ရပါတယ်။
▪️အသက်ရှူရလွယ်ကူအောင် ကလေးကိုထောင်ထောင်မတ်မတ်လေးချီထားပေးပါ။
▪️အရည်များများတိုက်ပေးပါ။ အစာကြေလွယ်သည်များကို နည်းနည်းနဲ့ မကြာခဏကျွေးပါ။
🔹ရှောင်ရန်
▪️ကလေးနားမှာဆေးလိပ်မသောက်ပါနဲ့။
▪️အဖျားကြီးတဲ့ကလေးကို ကိုယ်တုံးလုံးထားတာမျိုးမလုပ်ပါနဲ့။ ထို့အတူ လေသလပ်ပြီးပြန်ဖျားမယ်ဆိုတဲ့အတွေးမှားတွေးပြီး ထူထဲတဲ့အဝတ်တွေအများကြီးဝတ်ပေးထားတာမျိုးလည်းမလုပ်သင့်ပါဘူး။
▪️ဆရာဝန်မညွှန်ကြားဘဲ Ibuprofen နဲ့ Paracetamol ဆေးများကို ၂ခုရောပြီးမတိုက်ရပါ။
▪️မက်ကလောင်မခြစ်ရပါ။ ရောဂါပိုးကူးစက်ခြင်း ပိုဆိုးဝါးပြီး sepsis ဟုခေါ်တဲ့သွေးဆိပ်တက်ခြင်းဖြစ်ကာ အသက်အန္တရာယ်ရှိနိုင်ပါတယ်။
▪️၃လအောက်ကလေးငယ်ဖျားရင် မိမိသဘောနဲ့မိမိဆေးမတိုက်ရပါ။ဆရာဝန်ပြပါ။
🔹ကလေးများမှာ အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်တာကိုကာကွယ်နိုင်ဖို့
▪️လူကြီးများက လက်ကိုမကြာခဏဆေးကြောပါ။
ကလေးရဲ့လက်ကိုပါသန့်စင်ဆေးကြောပေးပါ။
▪️အရုပ်များ၊အိမ်ကြမ်းပြင်စသည်တို့ကိုပါ သန့်ရှင်းပေးပါ။
▪️လက်ကိုင်ပုဝါထက် တစ်ခါသုံးတစ်ရှူကိုသာသုံးပြီး စနစ်တကျစွန့်ပစ်ပါ။
▪️လသားကလေးငယ်များကို သူစိမ်းများမှ ကိုင်တွယ်ခြင်း၊ ချီခြင်း ၊ ပွေ့ဖက်နမ်းရှုံ့ခြင်းများ မပြုလုပ်ပါစေနဲ့။ လူကြီးများကခံနိုင်ရည်ရှိလို့ အအေးမိတုပ်ကွေးလောက်သာဖြစ်ပေမယ့် ကလေးငယ်လေးများမှာတော့ အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းအထိဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်။
▪️ဖျားနာနေသူနဲ့ အနည်းဆုံး ၂ပတ် သီးခြားထားပါ။
အရေးကြီးဆုံးကတော့ ကလေးငယ်နားမှာ ဆေးလိပ်သောက်ခြင်းကို ရှောင်ကြဉ်ဖို့ပါပဲ။ ဆေးလိပ်ငွေ့ကိုရှူရှိုက်ရတဲ့ကလေးငယ်မှာ အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်းဖြစ်နိုင်ခြေပိုမြင့်မားပါတယ်။
🔺ဆရာဝန်နဲ့ ပြသင့်တဲ့အခြေအနေများ
▪️ကလေးငယ်ဟာ ၃လအောက်ကလေးငယ်ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင်
▪️ကလေးငယ်ဟာ ၃လမှ၆လအရွယ်ဖြစ်နေပြီး အပူချိန်မှာ 39'C ကျော်နေမယ်ဆိုရင်
▪️အဖျားကြီးခြင်းနဲ့အတူ အနီစက်တွေ ခန္ဓာကိုယ်မှာထွက်လာတာကိုတွေ့ရမယ်ဆိုရင်
▪️ဖျားခြင်း၊ နှာရည်ယိုခြင်း၊ အသက်ရှူမြန်ခြင်း
(အသက် ၂လမှ ၁၁ လ - အသက်ရှူနှုန်း တစ်မိနစ်လျှင် ၅၀နဲ့အထက်
အသက် ၁နှစ်မှ ၅နှစ် - အသက်ရှူနှုန်း တစ်မိနစ်လျှင် ၄၀ နှင့်အထက် ဆိုလျှင် အသက်ရှူမြန်တယ်လို့သတ်မှတ်နိုင်ပါတယ်)
▪️ရေဓာတ်ခန်းခြောက်တဲ့လက္ခဏာများ( ဆီးနည်းခြင်း၊ ငိုရင်တောင် မျက်ရည်မထွက်ခြင်း၊ ငယ်ထိပ်ချိုင့်ခြင်း၊ မျက်တွင်းချိုင့်ခြင်း) တွေ့ရှိရရင် ဆရာဝန်နဲ့ မဖြစ်မနေပြသသင့်ပါတယ်။
အားလုံးကျန်းမာပျော်ရွှင်ကြပါစေ။
မောင်(ဆေး-၁)မာမီ
✅စာများကို လွတ်လပ်စွာ share နိုင်ပါတယ်။ ခွင့်ပြုချက်တောင်းရန်မလိုပါ။
❗️တစ်ဆင့်ပြန်လည်ကူးယူဖော်ပြခြင်းခွင့်မပြုပါ။
#အဆုတ်လေပြွန်ရောင်ရမ်းခြင်း
#ကလေးကျန်းမာရေး
