Аз Тэса/Az Tesa төв

02/09/2025

https://www.facebook.com/share/v/15vsgVYyYo/?mibextid=wwXIfr

26/08/2025

https://youtu.be/NhDJam2q82E?si=zxSY223H7HnyFvzz

01/07/2025

Хүүхдүүд маань дуут аялгуу засал хийлгүүлж байгаа нь

24/06/2025

Эцэг эхчүүд минь үүнийг нэг уншчих хэрэгтэй юм байна

https://www.facebook.com/share/1G6KLMeq4M/?mibextid=wwXIfr

Сэтгэл засалч Д.ЭРДЭНЭБААТАР: Би сэтгэцийн эмч хүн. Стрессийн шалтгаантай сэтгэцийн завсрын эмгэгүүд гэж байна. Завсрынхыг нь тайлбарлая. Суурь нь мэдээж стресс. Стресс дээр айдас нэмэгддэг.

500 гаруй төрлийн айдас байдаг гэж үздэг. Өндрийн, усны, ганцаардлын, харанхуйн, аалзны айдас гээд тоочвол барагдахгүй. Шалтгаан нь тодорхойгүй бол түгээмэл түгших эмгэг гэж байна.

СЭМҮТ-ийн гаргасан сүүлийн судалгаагаар нийт хүн амын 18.5 хувь нь амьдралдаа ямар нэгэн байдлаар түгших эмгэгээр өвдөж байна. Асар хэцүү өвчин.

Амьдралын чанар нь алдагддаг. Ажил хийж, суралцаж, хүнтэй харилцаж чаддаггүй. Болж өгвөл ганцаараа байхыг илүүд үздэг. Ямар ч шалтгаангүйгээр үхэх гэж байгаа юм шиг мэдрэмж төрнө.

Галзуурч солиорох гэж байгаа мэт айдаст автана. Эрүүл мэнд талаасаа даралт нь хэлбэлзэнэ, зүрх нь өвдөнө, энд тэнд нь зовиурлана. Хүмүүс элэг, зүрх өвдлөө гээд бие махбоддоо илүү анхаараад байдаг л даа. Яг нарийндаа биеийн өвчнөөс илүү хор хөнөөлтэй нь сэтгэцийн, стрессийн шалтгаантай өвчлөлүүд.Стрессийн шалтгаантай бас нэг эмгэг нь сэтгэл гутрал.

Даамжрахаараа амиа хорлолтод хүргэнэ. Саяхан манай тэнхимийн нэг докторант амиа хорлолтоор докторын зэрэг хамгаалсан юм. Амиа хорлолт ерээд онтой харьцуулахад маш ихэссэн байна. Архидалт 40 дахин, сэтгэцийн өвчлөл 10 дахин ихэссэн гэсэн статистик бий.

Түгшилттэй хүмүүс зүрх, толгой гэх мэт эрхтэн нь өвдөхөөр эмнэлгээр явж эхэлдэг л дээ. Шинжилгээн дээр ямар ч өөрчлөлт гарахгүй бол стрессийн шалтгаант өвчин гэж ойлгох хэрэгтэй. Цаг алдалгүй сэтгэл засалчид хандах учиртай. Манай зарим эмч нар стрессийн шалтгаант өвчнийг мэддэггүй. Оношилж чаддаггүй. Шинж тэмдэг дарах эмчилгээ бичиж өгдөг.

Түгшилтийн эсрэг эм гэхэд зөөлөн, үр дүн багатайг нь сонгохыг зөвлөдөг. Нийт өвчний 70-80 хувь нь сэтгэл зүйн шалтгаант өвчин байдаг.
Ходоодны шарх, арьсны өвчнүүд, зүрхний шигдээс, цус харвалт, бүдүүн гэдэсний шархлаа гэх мэт олон өвчин стрессээс эхлэлтэй. Хорт хавдарт ч стрессийн шалтгаан бий. Стресстээд байхаар дархлаа сулардаг, дархлаа суларчихаар хүний цусны цагаан эсүүд хавдрын эсээ устгаж чадахаа больдог. Хавдар ингэж үүсдэг.

Стрессийг даван туулах чадавхыг аав, ээж, гэр бүлийн хүмүүжил төлөвшил олгодог. Аав ээж нь хайр халамжтай байсан айлын хүүхэд асуудалгүйгээр даваад гардаг. Хүүхдээ багад нь асуудлыг шийдэх чадвартай болгож, аливааг олон талаас нь харж сургасан аав, ээжүүдэд санаа зовох зүйл байхгүй.

Харамсалтай нь эцэг, эхчүүд энэ талын боловсрол нимгэн, зарим тал дээр сөрөг хандлагатай, янз бүрийн шалтгааны улмаас сэтгэл зүйн цохилтод өртсөн байх нь бий. Ийм аав ээжүүд стресс ихтэй, тэр хэрээр стрессээ хүүхдүүддээ нялзаах хандлагатай байдаг. Тийм аав, ээжийн хүүхэд нь асуудалд яг өөрсөд шиг нь ханддаг болдог. Тэр стресс ач зээ нарт нь ч нөлөөлөх эрсдэл өндөр.

Үгэнд орохгүй юм, пи си тоглолоо, хичээлээ хийсэнгүй гэсэн тайлбар хэлж хүүхдээ дагуулж ирдэг аав, ээж олон. Уг шалтгааныг нь ухахаар буруутай хүмүүс нь эцэг эхчүүд өөрсдөө байдаг. Дунд сургуульд сэтгэл зүйн хичээл орох гэж байх шиг байна. Дэвшилттэй шийдвэр. Гэхдээ үүнээс гадна сэтгэл судлалын янз бүрийн хичээл заах ёстой гэж боддог. Зөрчлийн сэтгэл судлал, харилцааны сэтгэл судлалыг багаас нь заагаад өгвөл харилцааны болон зөрчлийг шийдвэрлэх чадварыг эзэмшчихнэ. Ингэвэл Монголын ирээдүй асуудалд өөрөөр ханддаг болно. Өөрөөр хэлбэл бага стресстэнэ.

Гэтэл эцэг эх нь хүүхдэдээ анхаарал тавилгүй өсгөсөн айлын хүүхэд сэтгэл зүйн хувьд сул байдаг. Ийм хүүхдүүд донтолтоосоо татгалзаж чадахгүй байх эрсдэл өндөр. Энэ төрлийн хүүхдүүд гурван янз.

Нэг нь эрх хүүхдүүд. Хүлэмжийн хүмүүжил гэдэг. Аав, ээж нь бүхнийг урдуур нь орж хийгээд байдаг айлын хүүхдүүд. Тэд тэмцэгч биш болж өсдөг. Амьдрал гэдэг бол асуудлыг даван туулах буухиа уралдаан шүү дээ.

Хоёр дахь нь хатуу гарын хүмүүжил. Аав ээж нь бие махбод, сэтгэл зүйн хувьд хүчирхийлэгч байсан бол тухайн хүүхэд томроод хүчирхийлэгч болдог. Хичнээн “Би хүүхдэдэээ аав, ээж шигээ зан гаргахгүй” гэж боддог ч амьдралын асуудлыг шийдэх ганцхан арга нь хүчирхийлэл юм байна гэсэн хандлагыг багаасаа мэдрээд өсчихдөг гэмтэй. Ийм шалтгаанаар стресстэнэ, гутарна, айдастай болно. Тэгээд л мансууруулах бодис хэрэглэх магадлалтай хэсэгт багтчихдаг.

Гурав дахь хэв шинж нь харшилдсан хүмүүжил. Аав нь загнахаар ээж нь өмөөрдөг айл байдаг даа. Эсвэл ээж нь нэг загнаад, дараа нь загнасандаа гэмшээд бөхөлзөөд байвал энэ хэв шинжид багтана. Энэ тохиолдолд хүүхэд “Ийм нөхцөлд биеэ яаж авах ёстой юм бол” гээд дахиад тодорхойгүй байдалд орчихдог. Гэтэл аав, ээж нь буруу юм хийвэл зэмлэж, сайн үйл хийвэл магтдаг айлын хүүхэд бие даагаад зөв шийдвэр гаргаж сурдаг.

22/06/2025

Өнөөдөр манай нэг үйлчлүүлэгч 90 хоног цэвэр тэвчилттэй байсан чипээ авч баяраа хамтран тэмдэглэв

20/06/2025

НА цуглааны нэг өдрийн сэдэв..

20/06/2025

6 сар цэвэр яваа нэгэн үйлчлүүлэгч маань өөрийн сурсан СВТ, DBT хичээлийг бусадтайгаа хуваалцсан нь

20/06/2025

Наркотикчид Аминчлахуйн Эрүүлжих Хөтөлбөр, цуглаанаас...

15/06/2025

Манай 2 үйлчлүүлэгч нэг нь 6 сар, нөгөө нь 60 хоног цэвэр байгаа баяраа тэмдэглэв

01/06/2025

Донтолттой холбоотой манипуляц хийдэг нийтлэг техникүүд

Мансууруулах бодисын донтолттойгоо тэмцэж буй хүмүүс яагаад худал ярьж, манипуляцийн тодорхой техникүүдийг ашигладаг вэ? Хэрэв та амьдралдаа олон удаа донтолтын тохиолдлуудын гэрч болж байсан бол донтогч хүмүүсийн манипуляц хийдэг зан үйлдэл хооронд нь харьцуулшгүй өөр өөр хүмүүсийн хувьд ч адилхан байдаг юм байна гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байх. Архинд донтсон хүмүүсийн гаргадаг түгээмэл хэлбэрүүдтэй танил болсон бол бусад донтолтын зан үйлийн хэв маягуудыг хурдан таних боломжтой. Тэдний зан үйлийн түгээмэл хэв маягууд бол:
Мөнгө хүсэх/шаардах
Ямар химийн бодис биерүүгээ хийж байгаагаас үл шалтгаалан донтолт бол өндөр зардалтай байдаг. Хэн нэгэн донтсон л бол тэд үүрэг хүлээсэн санхүүгийн бусад хариуцлагаа биелүүлэхээс өмнө илүү их мөнгийг мансууруулах бодис юмуу архиндаа үргэлжлүүлэн зарцуулдаг. Мөнгө эсвэл амьдралаа залгуулах нэрийн дор тусламж хүсэх нь манипуляцийн тод жишээ бөгөөд танаас салгах гэсэн мөнгийг донтолтондоо зарцуулах гэж байгаа үнэнээ хэзээ ч хэлэхгүй. Оронд нь түрээсийн зардлаа төлөхөд бага зэрэг мөнгө дутлаа, идэх хоолгүй боллоо эсвэл гэнэтийн төлөвлөгөөгүй зардал гарах нь гэж худал хэлэх байх. Энэ бол таныг илүү асуулт тавьж нягтлахаас сэргийлж буй заль мэх билээ.
Маргаан үүсгэх
Хамтран амьдарч буй хүмүүсийн хувьд донтогч чинь өөрийнхөө зан авираар зориуд зөрчилдөөн үүсгэх болно гэдгийг хүлээх хэрэгтэй. Донтогч донтолтынхоо талаар шууд яриа үүсэхээс сэргийлж маргалдаж эхэлдэг. Та сэтгэл хөдлөлөө барьж чадахгүй бол өөрийгөө хамгаалах гэж маргах бөгөөд харин түүний мансууруулах бодисын зүй бус хэрэглээний үндсэн шалтгааныг шийдэж чадахгүй. Энэ сэдвийг дахин ярихын тулд танд сэтгэлээ цэгцэлж, тайван байдлаа олж авах илүү цаг хугацаа ч шаардагдаж магадгүй. Хэрүүл маргаанаас болж гэр бүлийн гишүүд хоорондоо ч хэвийн харилцаж чадахаа больдог нь донтогчийн хүсдэг зүйл.
Өөртөө гэмтэл учруулах ба өөрийгөө тусгаарлах
Донтогч хүссэнээ зөвшөөрүүлээгүй бол өөрийгөө гэмтээх аливаа үйлдэл гаргахыг оролдож болно. Тэр харилцахаа больж, таньтай дуугарахаа болих, эсвэл алга болох гэх мэт зан ааш гаргаснаар түүнийг юу хийж, хаана байгаа бол гэж санаа чинь зовж эхэлнэ. Тэр байтугай албаар согтуу эсвэл мансуурчихаад машин барьж, хэд хоногоор үргэлжлүүлэн архи уух, бодисоо хэрэглэх эсвэл хоол идэхээс татгалзан өлсгөлөн зарлаж магадгүй. Ноцтой тохиолдлуудад судсаа зүсэх маягаар өөртөө гэмтэл учруулж ч болно.
Гэмших
Донтогч хүн өөрийнхөө нөхцөл байдалд өөрийгөө бус үргэлж бусдыг буруутгадаг. Түүний донтолт болон гаргаж буй хуурмаг зан авирт та ямар нэг байдлаар хариуцлага хүлээх ёстой гэж тойруугаар болон шууд хэлэхийг нь даван туулах хэрэгтэй болно.
Гэнэт “Сайхан ааштай” болох
Ерөнхийдээ донтогч нар донтолтын зан авирынхаа мөчлөгүүдийг дамжих бөгөөд заримдаа сайжирч байгаа мэт харагдана. Тэд гэнэт уучлал гуйх, харамсах, гэмших дүр үзүүлэх бөгөөд эдгээр нь таныг хамгаалалтгүй болгох, гэнэдүүлэх заль мэх гэдгийг таних хэрэгтэй.
Үүрэх хариуцлагаас бултах
Донтолтын бас нэг манипуляцийн илрэл бол хариуцлагыг өөрөөсөө байнга зайлуулдаг. Тэд өөрсдийгөө буруутгахгүй байх арга замыг байнга хайж, өөрсдийнхөө үйлдлийн хариуцлагыг хэзээ ч хүлээн зөвшөөрөхгүй, үргэлж бусдыг буруутгадаг. Өөрсдийгөө донтолттой болсондоо буруу хүлээх ёсгүй гэж боддог. Оронд нь тэднийг нь хайрладаггүй гэр бүлийн гишүүд, ачаалалтай ажил, бүр од сарны төлөв байдал гэх мэтээр үйлдлийнхээ хариуцлагыг хүлээхээс зайлсхийхийн тулд өөр ямар ч зүйл, бай олж буруутгадаг.
Та бусдын заль мэхийг хэрхэн таньж мэдэх вэ
Манипуляц хийдэг зан авирыг байнга таних хэцүү, ялангуяа донтогчоо хайрладаг, түүний төлөө санаа зовдог бол амархан хууртагдана. Хайрлаж буй хүн нь өөрийг нь хянаад байгаад хэн ч дуртай байхгүй. Гэхдээ та харилцаагаа таслачихгүйн тулд, зохих ёсны хил хязгаарыг тогтоохын тулд манипуляцийн сэрэмжлүүлгийн дохионуудыг таньж байх хэрэгтэй. Хайрладаг донтогч чинь таныг хууран мэхлэхийг оролдож байна гэж бодож байгаа бол дараах сэжүүрүүдийг олж хараарай:
• Донтогч аливаа зүйлийг хэт энгийн болгож, өөрийгөө болон бусдыг тодорхойлохдоо “байнга”, “хэзээ ч” гэх мэт хосолсон үгс хэрэглэх хандлагатай болдог.
• Тэрээр таны мөнгө санхүү, эрүүл мэнд, сэтгэл зовнил үүсгэдэг бусад зүйлсийг дурдаж, албаар өдөөдөг.
• Танд өөрийгөө хамгийн чухал хүн нь гэдгээ байнга онцлон хэлж, та хоёрын харилцааг хянахыг оролддог.
• Ярилцах үед өөрөө тувт ярьж, танд үгээ хэлэх боломж бараг гаргахгүй.
• Таниас ямар нэг зүйл хүсэхээрээ маш найрсаг, анхаарал тавьсан хүн болдог.
• Түүнтэй ярилцсаны дараа таньтай зүй бус харьцсан мэт, будилсан, айж түгших, буруутай мэт мэдрэмжүүд таньд төрж болно. Таны алдаа дутагдлыг тоочиж, анхаарлыг чинь өөрлүүгээ бус бусадруу чиглүүлэхийг оролдоно.
• Гэр бүлийнхнээсээ тусламж хүсээд бүтэхгүй бол хүн болгонлуу үсчиж, тайван бус болно.
• Таныг унаагаараа дөхүүлэх, хоол авч өгөх гэх мэтээр гэнэт саймширч өөрийгөө өөрчлөгдсөн гэж итгүүлэхийг хичээнэ.
• Донтогч хэзээ ч өөрийнхөө алдаа, бурууг хүлээн зөвшөөрөхгүй, харин бусад хүмүүс, тэдний амьдралын хэв маяг, өөрсдөөсөө бусад юу ч байсан буруутгана.
Ярилцаж байхдаа та түүний манипуляцийн аль нэг тодорхой хэв шинжийг олж харвал, та өөрийгөө татаж, аюулгүй байлгах зарим механизмыг ашиглаж сурах хэрэгтэй. Хил хязгаараа тогтоох нь донтогч нарын нийтлэг донтогч зан авир, харилцаан дахь манипудяцийг зогсоох хамгийн төвөгтэй ч маш чухал алхам юм. Та тэдний ямар үйлдлүүдийг тэвчих, ямрыг тэвчихгүй байхаа шийдэхэд чинь тус болно. Дараа нь таны тогтоосон улаан шугамыг донтогч чинь зөрчвөл та тууштайгаар хариу арга хэмжээ авах ёстой. Жишээ нь хайртай хүний чинь уурлахаараа хашгичдаг зан авир нь бүр зуршил болсон бол, дараагийн удаа ингэж хашгичих үед та яриагаа зогсоож, өрөөнөөс нь гараад, тэр хүнээ тайвширтал дуугарахгүй байх хэрэгтэй.
Өөгшүүлэхээ зогсоохыг хичээ
Манипуляцтай тэмцэх нэг ойлголт бол бодит дэмжлэг үзүүлэхийн сацуу нөлөөлөл үзүүлэхийг хамтад нь хийх явдал. Донтогч нарт санхүүгийн асуудлаа зохицуулахад нь тусалж мөнгө өгөх нь өөгшүүлэлтийн сонгодог жишээ. Харин донтогч мөнгө өгсөн таныг магтаж, сайхан сэтгэлийн илрэл, тохиромжтой үйлдэл мөн гэж таньд итгүүлж магад. Өөгшүүлэгч нийтлэг зан авирынхаа талаар суралцаж, хайртай хүнийхээ донтолтыг үргэлжлүүлэхэд та өөрөө хэрхэн дэмжиж байгаа талаараа бодож үзээрэй. Тэдний хүсэлт бүрт нэг их юм бодолгүйгээр зүгээр л “за” гэсэн хариулт өгч болохгүй.
Анхааралтай сонс
Донтогч нар ихэнхдээ хүссэн зүйлээ авахын тулд таньтай ярилцаж, тухайн яриаг удирддаг. Ингэхдээ танд анхааралтайгаар хариугаа бодож бодовсруулах цаг өгөх ч үгүй. Хэрэв та идэвхтэй сонсож, тухайн хүнийхээ хэлж байгаа үгийн цаад утга учрыг ойлгож чадвал түүний манипулятив зан авирыг олж харж чадна. Донтогч танаас хэд хэдэн асуулт асуувал та анхааралтай сонсож, хариулт өгөлгүйгээр нөхцөл байдлыг сайн ойлгосны дараа хариулаарай. Ингэснээр та түүний манипулятив үйлдлийг зогсоож, түүнд чин сэтгэлээсээ санаа тавьж сонсож байгаагаа харуулах болно.
Өөртөө анхаарал тавих
Бусад хүмүүсээс холдож, зөвхөн өөртэйгээ цагийг өнгөрөөх нь таны эрүүл байх цорын ганц тайвшрах мөч байх болно. Та донтогчийнхоо манипуляцаас нь залхсан бол түүнд туслах ч чадалгүй болох бөгөөд хэдийгээр “үгүй” гэж хэлэх хэцүү ч, хэлж сухар шаардлагатай. Та сэтгэцийн эрүүл мэндээ эн тэргүүнд тавихын тулд өөртөө тусламж авах хэрэгтэй бөгөөд, сэтгэл засалчтай уулзаж өөрийнхөө сэтгэл хөдлөлүүдийг илэрхийлж гадагшлуулах арга зам ол.

Send a message to learn more

30/05/2025

5 сар хагас цэвэр байдлаа хадгалж яваа 22 настай манай нэг үйлчлүүлэгч өнөөдөр Наркотикчид Аминчлахуйн бүлгийн цуглаан дээрээ бусад эрүүлжиж буй донтогч нартаа доорх хичээлийг зааж хэлэлцүүлэг хийсэн байна. СВТ, DBT, психоанализын талаар үнэхээр өндөр мэдлэгтэй болсон шүү

26/05/2025

Донтолтоос үүдсэн биологи-сэтгэл зүй-нийгмийн үр дагаврууд

Донтолт нь хүний амьдралын бүх хүрээнд сөрөг нөлөө үзүүлж, бие махбодь, сэтгэцийн эрүүл мэнд, хүмүүс хоорондын харилцаа, нийгэм-мэргэжлийн уялдаа холбоо болон илүү өргөн хүрээнд хүмүүсийн сайн сайхан байдал, амьдралын чанарт нөлөөлдөг. Эдгээр үр дагаврын цар хүрээ, хэр ноцтой болохыг ойлгох нь донтуулагч зан авирыг удирдан зохицуулах бүх талыг хамарсан, цогц арга барилыг үнэлж дүгнэхэд маш чухал.

Бие махбодийн хувьд донтолт нь олон төрлийн архаг өвчнийг үүсгэдэг бөгөөд үхэлд ч хүргэдэг ноцтой хүндрэлд хүргэдэг. Жишээ нь архины хорт хэрэглээ нь элэгний хатуурал, нойр булчирхайн үрэвсэл, хоол боловсруулах дээд эрхтнүүдийн хорт хавдар, зүрх судасны өвчнүүдийн гол эрсдэл болдог. Тамхи татах нь уушигны архаг хүндрэлийн өвчин, бронх-уушигны хорт хавдар, зүрхний титэм судасны өвчний шалтгаан болдог. Мансууруулах бодис судсаар тарьж хэрэглэдэг хүмүүс вирус (ХДВХ, халдварт гепатит В, С) болон бактерийн халдвараас гадна тухайн орчны (тромбоз, идээт үрэвсэл буглаа) өвчин болон тархмал (сепсис, үхжил, эндокардит) өвчнүүдийн хүндрэлд хүргэх эрсдэлтэй.

Хувь хүнээс гадна, донтолт нь тэдний эргэн тойрныхон болон нийгэмд бүхэлд нь ихээхэн сөрөг нөлөө үзүүлдэг. Нэг хүн нь донтолтонд өртсөн гэр бүлд дотоод зөрчилдөөн, гэр бүлийн хүчирхийлэл, тусдаа амьдрах зэрэг асуудлууд нийтлэг тохиолдоно. Донтогч хүмүүсийн хүүхдүүд сэтгэл зүйн үл тоомсорлолт, сургуульдаа муу сурах, зан авирын асуудалтай болох зэрэг эрсдлүүдэд өртөмтгий байдаг. Ялангуяа ийм хүүхдүүд өсвөр нас болон нас биенд хүрэхдээ өөрсдөө донтолттой болох өндөр эрсдэлтэй учраас энэ эмгэг нь үе удам дамждаг.

Ажил мэргэжлийн хувьд донтолт нь ажлаа таслах, хөдөлмөрийн бүтээмж буурах, ажлын байрны осолд өртөх, хүмүүс хоорондын зөрчилдөөнийг үүсгэдэг. Ийм нөхцөл байдалд донтогч нар ажлаа алдах, цаашилбал нийгэм-эдийн засгийн хувьд гадуурхагдаж болно. Донтогч хүмүүс танин мэдэхүйн чадварын алдагдал, эмх замбараагүй амьдрал, хар тамхичин гэсэн сөрөг доромжлолоос болж эргээд нийгмийн амьдралруугаа орох гэж зүдэрдэг.

Эдгээр олон талт, хор хөнөөлтэй үр дагавруудтай тулгарсан өнөө үед донтолтын өвчний менежментийн бүх талыг хамарсан, цогц арга барилыг Монголд хэвшүүлэх нь чухал билээ. Энэ арга барилаар тухайн хүний био-психо-нийгмийн бүх хэмжүүрийг харгалзан үзэж, олон талт үнэлгээнд тулгуурлан, зохицуулалттай, тухайн хүндээ тохирсон эмчилгээг санал болгох ёстой. Өвчтөний хэрэгцээ, хүсэл сонирхлоос шалтгаалан эмийн эмчилгээгээр дэмжих (шарталтын, давхар өвчний, орлуулах эмчилгээ гэх мэт), сэтгэл зүйн эмчилгээ (сэтгэл заслын эмчилгээ, урам өгч зоригжуулах дэмжлэг, дахилтаас сэргийлэх сэтгэл заслын эмчилгээ), нийгэмшүүлэх арга хэмжээнүүд (мэргэжлийн ур чадвар олгох, ажилд оруулах, орон байраар хангахад туслах), боловсрол мэдлэг олгох (өөртөө туслах бүлэг, дахилтаас сэргийлэх семинар) гэх мэт үйл ажиллагаануудыг барууны орнуудад явуулдаг.

Холбоо харилцаагаа сэргээх, харилцан бие биенээ дэмжих, асран хамгаалагчаа ядарч туйлдахаас сэргийлэхийн тулд донтогчийн гэр бүлийнхэн, найз нөхөд нь донтолтоос ангижран нөхөн сэргээх үйл явцад аль болох идэвхтэй оролцох ёстой. Хувьд хүнд нь мэргэжлийн тусламж үзүүлэхээс гадна хамаатан садан гэр бүлийнхэнд нь зориулсан өөртөө туслах бүлгүүд гэх мэт тодорхой механизмууд байдаг. Эрүүлжилтийн аяны тасралтгүй уялдаа холбоог хангахын тулд эмнэлгийн болон нийгмийн чиглэлийн төрөл бүрийн байгууллагуудтай (ерөнхий чиглэлийн эмч, сэтгэцийн эмч, нийгмийн ажилтнууд, харилцан туслалцах холбоо зэрэг) ч хамтран ажиллах шаардлагатай.

Эдгээр органик хор хөнөөлөөс гадна донтолт нь сэтгэцийн эрүүл мэндэд шууд нөлөөлдөг. Донтолтын өвчтөнүүд айдас түгшилт, сэтгэл гутрал, хоёр туйлт өвчнүүд, төлөв байдлын эмгэгүүд гэх мэт давхар оноштой байх нь маш түгээмэл. Эдгээр эмгэг нь ижил төст эмзэг хүчин зүйлстэй тул донтолтоос өмнө үүссэн эсвэл донтолтоос болж үүссэн байж болох талтай. Өвчний гарал үүслээс үл хамааран иймэрхүү давхар оноштой байх нь эмчилгээнд хүндрэл учруулж, цаашдын явцыг бүдэгрүүлж, амиа хорлох хандлагатай болох эрсдлийг нэмэгдүүлдэг.

Сэтгэц нөлөөт бодисыг олон жилийн турш архаг, эсвэл өндөр тунгаар хэрэглэдэг бол танин мэдэхүйн эмгэг тусах нь хамгийн түгээмэл үр дагавар. Жишээ нь согтууруулах ундаа нь тархины эд эсийг шууд хордуулдаг бөгөөд үүний улмаас ой санамжийн гажиг үүсч, гүйцэтгэх удирдлагын тархины чадамж буурч, харааны дутагдал үүсдэг. Эдгээр өвчин нь хүндэрсэн тохиолдолд бүх талыг хамарсан Корсаковын синдромоор төгсдөг. Нөгөө талаас опиатууд нь анхаарлаа хандуулах, мэдээлэл боловсруулах хурдад муу нөлөө үзүүлдэг. Эдгээр танин мэдэхүйн үйл ажиллагааны алдагдал нь хэрэглээгээ зогсоосны дараа ч удаан хугацаагаар үргэлжилж, донтогч хүмүүсийн суралцах, дасан зохицох, нийгэмрүүгээ буцаж орох чадварт саад болдог.