10/06/2025
कुण्डली मिलानमा मांगलिकको भूमिका: एक विस्तृत विश्लेषण-:
कुण्डली मिलान (वा गुण मिलान) हिन्दू परम्परामा विवाहपूर्व गरिने एउटा महत्त्वपूर्ण ज्योतिषीय प्रक्रिया हो। यसमा मांगलिक दोष एक प्रमुख र संवेदनशील विषयका रूपमा हेरिन्छ। यसलाई 'मंगली' वा 'कुज दोष' पनि भनिन्छ। यहाँ मांगलिक दोषको भूमिकालाई पाँच मुख्य बुँदामा विस्तृत रूपमा व्याख्या गरिएको छ:_::
१. मांगलिक दोषको परिभाषा र ज्योतिषीय आधार
कुण्डलीमा मंगल ग्रह लग्न (पहिलो), चौथो, सातौं, आठौं वा बाह्रौं भावमा अवस्थित भएमा मांगलिक दोष सिर्जना भएको मानिन्छ। यी भावहरूलाई वैवाहिक जीवन, घर-परिवार, आयु, र खर्चसँग सम्बन्धित मानिन्छ। मंगललाई ऊर्जा, क्रोध, दृढता, र कहिलेकाहीँ आक्रामकताको कारक ग्रह मानिन्छ। यी विशेष भावहरूमा मंगलको उपस्थितिले व्यक्तिको स्वभावमा तीव्र ऊर्जा वा आक्रामकपन ल्याउन सक्ने विश्वास गरिन्छ, जसले दाम्पत्य जीवनमा चुनौतीहरू ल्याउन सक्छ।
२. वैवाहिक जीवनमा यसको परम्परागत प्रभाव
परम्परागत ज्योतिषीय मान्यता अनुसार, यदि एक मांगलिक व्यक्तिले गैर-मांगलिक व्यक्तिसँग विवाह गर्छ भने, वैवाहिक जीवनमा अस्थिरता, तनाव, कलह, असमझदारी, स्वास्थ्य समस्या, वा कहिलेकाहीँ दुर्घटना जस्ता प्रतिकूल प्रभावहरू देखिन सक्छन्। मंगलको तीव्र ऊर्जाले जीवनसाथीको स्वास्थ्य वा सम्बन्धमा नकारात्मक असर पार्ने भय हुन्छ। यसैले, मांगलिक दोषलाई विवाहका लागि गम्भीर कारकका रूपमा हेरिन्छ र यसको मिलानलाई विशेष ध्यान दिइन्छ।
३. मांगलिक दोषको निवारण र रद्द हुने अवस्थाहरू
यो दोष सधैँ नकारात्मक मात्र हुँदैन। ज्योतिषशास्त्रमा मांगलिक दोष रद्द हुने वा भंग हुने धेरै अवस्थाहरू पनि उल्लेख गरिएका छन्:
* दोहोरो मांगलिक विवाह: सबैभन्दा सामान्य समाधान भनेको दुई जना मांगलिक व्यक्तिहरूबीच विवाह हुनु हो। यस अवस्थामा दुवैको मंगल दोष एक-अर्काको प्रभावलाई सन्तुलित गरी रद्द गरिदिन्छ।
* भावानुसार दोष भंग: केही विशेष भावमा मंगल भएमा दोष भंग हुन्छ। उदाहरणका लागि, मेष लग्नमा मंगल, कर्क लग्नमा मंगल, वा धनु लग्नमा मंगल केही अवस्थामा मांगलिक हुँदैन।
* अन्य ग्रहको प्रभाव: यदि मंगलमा शुभ ग्रह (जस्तै बृहस्पति वा शुक्र) को दृष्टि परेको छ वा मंगल स्वराशि (मेष, वृश्चिक) वा उच्च राशि (मकर) मा छ भने पनि दोषको प्रभाव कम हुन सक्छ।
* उपायहरू: प्रतीकात्मक विवाह (जस्तै कुम्भ विवाह – पिपलको रुख वा भगवान विष्णुको मूर्तिसँग विवाह गरेर दोष शान्त पार्ने), मंगल ग्रहको पूजा, मंगलको बीज मन्त्र (ऊँ क्रां क्रीं क्रौं सः भौमाय नमः) को जप, व्रत, र रातो मूंगा (रत्न) धारण गर्ने जस्ता उपायहरू पनि सिफारिस गरिन्छन्।
४. मांगलिक दोषको आधुनिक दृष्टिकोण र मनोवैज्ञानिक पक्ष
आधुनिक समयमा केही ज्योतिषी र मनोविज्ञहरू मांगलिक दोषलाई फरक कोणबाट हेर्छन्। उनीहरूका अनुसार, यो केवल एउटा ग्रह स्थिति मात्र हो र यसलाई अनावश्यक रूपमा भयका रूपमा लिनु हुँदैन। मंगलको ऊर्जालाई नकारात्मक मात्र नभई सकारात्मक रूपमा दृढता, नेतृत्व क्षमता, र कार्यकुशलताको रूपमा पनि हेर्न सकिन्छ। सम्बन्धमा आपसी समझदारी, सम्मान, र धैर्यता महत्त्वपूर्ण हुन्छन्। कतिपय अवस्थामा मांगलिक व्यक्तिको स्वभाव अलि कडा वा जिद्दी देखिए पनि उचित संवाद र प्रेमले कुनै पनि चुनौतीको सामना गर्न सकिन्छ भन्ने उनीहरूको तर्क छ।
५. समग्र कुण्डली मिलानमा मांगलिकको स्थान
कुण्डली मिलानमा मांगलिक दोष एउटा महत्त्वपूर्ण पक्ष भए पनि यो एक्लै सबै कुरा निर्धारण गर्ने कारक होइन। गुण मिलानमा अष्टकूट मिलान अन्तर्गत गण, नाडी, भकूट, तारा, योनि, मैत्री, वश्य, र वर्ण जस्ता अन्य पक्षहरू पनि हुन्छन्, जसको आफ्नै महत्त्व छ। मांगलिक दोष भए तापनि अन्य गुणहरू (विशेषगरी नाडी र भकूट) राम्रो मिलेको छ र दुई परिवारबीच राम्रो समझदारी र स्वीकृति छ भने विवाह अघि बढ्न सक्छ। यसैले, कुनै पनि निर्णयमा पुग्नुअघि अनुभवी ज्योतिषीसँग परामर्श लिई समग्र कुण्डलीको विश्लेषण गराउनु उपयुक्त हुन्छ।
