15/07/2025
๐๐ถ๐น๐ผ๐ ๐๐
๐ฝ๐ฟ๐ฒ๐๐ ๐ฆ๐ฒ๐ฟ๐๐ฒ: ๐๐ป๐ด ๐๐ถ๐น๐ผ๐ ๐๐ฎ ๐๐ฎ๐ฏ๐ฎ๐๐ฎ๐ฎ๐ป ๐ก๐ผ๐ผ๐ป๐ด ๐จ๐ป๐ฎ๐ป๐ด ๐ฃ๐ฎ๐ป๐ฎ๐ต๐ผ๐ป
Noong unang panahon, sa bawat baryo at komunidad sa Pilipinas, ang hilot ay hindi lang isang tradisyon, kundi isang mahalagang bahagi ng pangangalaga sa kalusugan, lalo na ng mga bata. Walang ospital o doktor sa bawat sulok, kaya't ang "manghihilot" o "albularyo" ang siyang takbuhan ng mga pamilya kapag may sakit ang kanilang mga anak. At sa aming baryo, ang pinakapinagkakatiwalaan ay si Inanang Huling.
Si Inanang Huling ay kilala hindi lamang sa galing ng kanyang mga kamay, kundi pati na rin sa kabaitan at malasakit na taglay niya sa bawat bata na dinadala sa kanya. Nakatira siya sa isang maliit na bahay na puno ng mga pinatuyong halamang gamot at amoy ng langis ng niyog. Ang kanyang mukha ay puno ng kulubot mula sa katagalan ng kanyang buhay, ngunit ang kanyang mga mata ay nagniningning sa pag-asa at karunungan.
Madalas, ang mga simpleng karamdaman ng mga bata ay kaagad na nadarama at nahahanapan ng lunas sa pamamagitan ng hilot ni Inanang Huling. Halimbawa, kung ang isang bata ay nagrereklamo ng pananakit ng tiyan dahil sa kabag o "pasma," uupo siya sa tabi ng bata, magdarasal muna nang tahimik habang dinidilaan ang kanyang kamay at ipapahid sa tiyan ng bata, habang dahan-dahang minamasahe. Ang mainit niyang palad at ang tamang galaw ng kanyang mga daliri ay nakakatulong magpakalma ng tiyan at magpalabas ng hangin. Maririnig pa ang pag-utot ng bata, hudyat na nalalabas na ang kabag. Pagkatapos nito, karaniwan nang gumagaan ang pakiramdam ng bata at nawawala ang sakit ng tiyan. "Ayan, guminhawa na ang tiyan mo, anak," sabi niya na may ngiti.
Kung minsan naman, may mga batang napipilayan o nabubuwal habang naglalaro. Kapag may "naipit na litid" o "nalis na buto" (bagamat hindi ito batay sa modernong medisina), dinadala ang bata kay Inanang Huling. Gamit ang kanyang sariling timplang langis ng niyog na may halong dahon ng tanglad o ibang halamang gamot, dahan-dahang imamasahe ni Inanang Huling ang bahaging masakit. Sa kanyang mga kamay na sanay na sa pagkapa ng bawat buto at litid, nararamdaman niya kung saan ang "maselang" bahagi. Mayroon siyang kakaibang galing na parang itinutuwid ang mga "bali" o "pilay" sa pamamagitan lamang ng kanyang kamay. Madalas, pagkatapos ng ilang beses na hilot, makikita mong nakakagalaw na muli ang bata na para bang walang nangyari. "Wag kang mag-alala, gagaling kaagad 'yan," ang mga salitang kanyang binubulong habang naghihilot, na nagbibigay kapanatagan sa mga magulang.
Maging ang simpleng lagnat o sipon ay kadalasang nilalapatan din ng hilot ni Inanang Huling. Kapag nananakit ang katawan ng bata dahil sa lagnat, o kaya'y hirap huminga dahil sa bara ng sipon, imamasahe niya ang likod, dibdib, at mga binti ng bata. Ang init mula sa kamay ni Inanang Huling ay nakakatulong magpagaan ng pakiramdam. Minsan, nilalagyan din niya ng dahon ng sambong o luya ang langis para mas maging mabisa. Bukod sa hilot, binibigyan niya rin ng pinakuluang dahon ng gumamela o sambong ang bata upang ipainom.
Higit pa sa pisikal na paggaling, ang hilot ni Inanang Huling ay nagbibigay din ng pakiramdam ng seguridad at ginhawa sa mga bata. Ang bawat haplos ng kanyang kamay ay may kasamang dasal at taimtim na hangarin na gumaling ang bata. Para sa mga magulang, ang paglapit kay Inanang Huling ay isang pag-asa at paniniwala na mayroong tradisyonal na lunas na magagamit para sa kanilang mga anak. Siya ay hindi lamang isang manghihilot, kundi isang ilaw ng pag-asa at simbolo ng malasakit sa komunidad. Ito ay isang paalala na sa kabila ng kakulangan sa modernong pasilidad, mayroon pa ring paraan upang alagaan at pagalingin ang mga bata sa tulong ng mga kamay na sanay sa pagpapagaling at pusong punong-puno ng pagmamahal.
