13/07/2020
๐จ๐ก๐๐๐ฅ๐ฆ๐ง๐๐ก๐๐๐ก๐ ๐ฌ๐ข๐จ๐ฅ ๐๐ข๐ฉ๐๐ ๐ง๐๐ฆ๐ง ๐ฅ๐๐ฆ๐จ๐๐ง๐ฆ
First, linawin muna natin ang terms
๐๐ข๐ฉ๐๐-๐ญ๐ต - coronavirus disease 2019. Eto ang sakit.
๐ฆ๐๐ฅ๐ฆ-๐๐ผ๐ฉ-๐ฎ โ severe acute respiratory syndrome coronavirus 2. Ito ang virus na may gawa ng COVID-19. Ang lumang tawag dito ay ๐ฎ๐ฌ๐ญ๐ต-๐ป๐๐ข๐ฉ.
๐๐ข๐ณ๐ข๐ฏ๐จ ๐จ๐ข๐ฏ๐ช๐ต๐ฐ ๐ญ๐ข๐ฏ๐จ ๐บ๐ข๐ฏ. ๐๐ฏ๐จ ๐๐๐๐ ๐ข๐ฏ๐จ ๐ด๐ข๐ฌ๐ช๐ต. ๐๐ฏ๐จ ๐ท๐ช๐ณ๐ถ๐ด ๐ฏ๐ข ๐ฅ๐ข๐ฉ๐ช๐ญ๐ข๐ฏ ๐ฏ๐ช๐ต๐ฐ ๐ข๐บ ๐ข๐ฏ๐จ ๐๐๐.
May dalawang tests na ginagamit para malaman kung may COVID-19 ang isang tao.
1. Rapid diagnostic test (๐ฅ๐๐ง)
2. ๐ฃ๐๐ฅ (polymerase chain reaction) or swab test
๐๐ก๐ข ๐๐ก๐ ๐ฅ๐๐ฃ๐๐ ๐๐๐๐๐ก๐ข๐ฆ๐ง๐๐ ๐ง๐๐ฆ๐ง?
Kapag may pumasok na foreign body o antigens sa katawan, gumagawa ang katawan ng panalaban dito na tinatawag na ๐ฎ๐ป๐๐ถ๐ฏ๐ผ๐ฑ๐ถ๐ฒ๐ or ๐ถ๐บ๐บ๐๐ป๐ผ๐ด๐น๐ผ๐ฏ๐๐น๐ถ๐ป๐ (Ig).May ibaโt ibang antibodies para sa iba-ibang antigens. Sa RAPID TEST, sinusuri ang dugo kung may antibodies nang panlaban sa SARS-CoV-2. Hindi nito direktang nakikita kung may virus.
Dalawang antibodies ang tinitingnan sa RDT, ๐๐บ๐บ๐๐ป๐ผ๐ด๐น๐ผ๐ฏ๐๐น๐ถ๐ป ๐ (๐ถ๐ด๐ ) [green line sa graph] at ๐๐บ๐บ๐๐ป๐ผ๐ด๐น๐ผ๐ฏ๐๐น๐ถ๐ป ๐ (๐๐ด๐) [red]. Ang IgM ang nauunang lumabas pero nawawala rin agad kagaya ng fling mo na hindi mo naman sineryoso. Ang IgG naman ay huling dumating pero pangmatagalan, parang yung hinintay mo ng ilang taon tapos sya pala ang forever mo.
Apat ang pwedeng resulta
1. IgM+ & IgG-
2. IgM- & IgG+
3. IgM+ & IgG+
4. IgM- & IgG-
๐๐ด๐ ๐ฃ๐ข๐ฆ๐๐ง๐๐ฉ๐, ๐๐ด๐ ๐ก๐๐๐๐ง๐๐ฉ๐
Kapag positive ka sa IgM, ibig sabihin ay ๐ถ๐ป๐ณ๐ฒ๐ฐ๐๐ฒ๐ฑ ๐ฎ๐ ๐ถ๐ป๐ณ๐ฒ๐ฐ๐๐ถ๐ผ๐๐ ka. May SARS-CoV-2 ka at pwede kang makahawa.
Ano ang dapat gawin?
1. Confirmatory test (PCR)
2. Isolate for 2 weeks
3. I-trace ang mga close contacts mo in the last 2 weeks dahil pwedeng nahawaan mo sila. Dapat ay ma-test din sila.
4. I-report sa LGU mo ang resulta ng test mo
Delikado ba ito?
Hindi naman. Konti lang sa mga nagpapa-postive sa IgM ang magkaka-symptoms. Sa mga may symptoms, konti lang ang kailangang magpa-ospital. At dun naman sa mga na-ospital, karamihan ay nakaka-recover.
๐๐ด๐ ๐ฃ๐ข๐ฆ๐๐ง๐๐ฉ๐, ๐๐ด๐ ๐ก๐๐๐๐ง๐๐ฉ๐
Kapag positive ka sa IgG, ibig sabihin ay nagka-infection ka na, natapos na, may antibodies ka na laban sa SARS-CoV-2, at higit sa lahat, hindi ka na nakakahawa. May immunity ka na pero dahil bago pa lang sa atin ang COVID-19, hindi pa natin alam kung hanggang kelan ang itatagal ng immunity mo.
Ano ang dapat gawin?
1. Magpasalamat ka na nalampasan mo na ang infection at buhay ka.
2. No need for confirmatory test dapat kasi base sa mga pinakahuling datos ng WHO, hindi ka na makakahawa kahit may ma-detect pang konting virus. Pagaling ka na totally. Pero dito sa โPinas, kailangan pa rin.
3.. No need for isolation
4. I-trace ang mga close contacts in the last 3 weeks dahil pwedeng nahawaan mo sila. Dapat ay ma-test din sila.
๐๐ด๐ ๐ฃ๐ข๐ฆ๐๐ง๐๐ฉ๐, ๐๐ด๐ ๐ฃ๐ข๐ฆ๐๐ง๐๐ฉ๐
Hindi ka nakuntento sa isa, gusto mo dalawa. Eto yung may fling ka pa (igM) pero andyan na rin si potential forever (IgG) at hindi ka pa maka-decide. Pag positive ka sa IgM at IgG, ibig sabihin ay nagsisimula ka nang gumawa ng long-term antibodies pero hindi pa tapos ang infection at nakakahawa ka pa rin. Pag ganito ang resulta mo, ang rekomendasyon ay kagaya rin ng sa IgM+/IgG- sa taas.
๐๐ด๐ ๐ก๐๐๐๐ง๐๐ฉ๐, ๐๐ด๐ ๐ก๐๐๐๐ง๐๐ฉ๐
Dalawa ang pwedeng sitwasyon pag negative ka sa IgM at IgG. Una, wala kang virus. Pero hindi ibig sabihin ay hindi ka na magkakaroon. Padalawa, meron pero napakaaga pa at wala pang nagagawng antibodies ang katawan mo na made-detect ng RDT. In both cases, pareho lang ang gagawin. Yun pa ring mga pag-iingat kagaya ng pagsusuot ng face mask, paghuhugas ng kamay, physical distancing, etc. Pwede mong ulitin ang test after 7-14 days.
๐๐ก๐ข ๐ก๐๐ ๐๐ก ๐๐ก๐ ๐ฃ๐๐ฅ?
Sa PCR, hinahanap natin ang genetic material (RNA, blue line sa graph) ng SARS-CoV-2. Kung sa RDT, antibodies lang ang hinahanap, sa PCR yung virus mismo. Ito yung swab test. Kumukuha tayo ng sample sa nasopharyngeal area (sa may lalamunan sa likod ng ilong). Positive or negative lang ang result dito.
Pag positive, same recommendation pag IgM+ except the confirmatory test.
๐๐ ๐ฃ๐ข๐ฅ๐ง๐๐ก๐ง ๐ฅ๐๐ ๐๐ก๐๐๐ฅ
Ang resulta ng test nyo ay base lang sa status nyo nung tinest kayo. Hindi ibig sabihin na negative ka sa test eh negative ka na forever. Pwede ka pa rin mahawa at mag-postive kapag hindi ka nag-ingat. Ganun din sa nag-positive sa IgG (immune), hindi pa natin alam kung hanggang saan ang itatagal ng immunity nyo. Kailangan pa rin mag-ingat.
Sa ngayon ay hindi pa rin bumababa ang daily confirmed cases natin. Kaya please lang, umayos kayo. Wear your mask when interacting with people or when in the same space with them, sanitize hands regularly, maintain physical distancing. Protect yourself to protect others.
As always, stay safe!
==================
(c) Jason Penฬaranda, MD
