04/06/2025
🧠 Nie inny. Nie lepszy. Po prostu autystyczny mózg.
Czy mózg osoby w spektrum działa inaczej?
Tak. Ale nie – nie chodzi o „genialność” ani „supermoce”.
Chodzi o to, że przetwarza świat w inny sposób.
Zamiast mitów – poznajmy, co mówi nauka.
🧩 Co wiemy o autystycznym mózgu?
🔹 Inne przetwarzanie bodźców
Osoby w spektrum mogą słyszeć bardziej intensywnie, odczuwać ubranie jako bolesne, widzieć światło jako zbyt rażące.
Nie to samo co „wrażliwość” – to fizjologia.
Oznacza, że nadwrażliwość sensoryczna u osób w spektrum autyzmu nie wynika z emocjonalnego przewrażliwienia, histerii czy „wyolbrzymiania”, jak bywa to stereotypowo odbierane.
🔬 To, co czują osoby autystyczne, ma swoje biologiczne i neurologiczne podstawy – ich układ nerwowy naprawdę inaczej przetwarza bodźce zmysłowe.
Przykład: Dla neurotypowej osoby dźwięk odkurzacza to tylko lekki hałas.
Dla osoby w spektrum – z nadwrażliwością słuchową, ten sam dźwięk może być fizycznie bolesny, porównywalny z wrzaskiem tuż przy uchu.
👉 To nie jest „zła reakcja” na zwykłe doświadczenie – to ich rzeczywistość sensoryczna.
Dlatego mówimy, że to nie kwestia emocji czy przesady, tylko fizjologii i struktury mózgu.
To zdanie ma więc za zadanie walczyć z oceną typu „przesadza”, „wydziwia”, „robi scenę” – i pokazać, że to, co dla jednej osoby neutralne, dla kogoś w spektrum może być nie do zniesienia – nie dlatego, że „chce”, ale dlatego, że jego mózg tak działa.
📚 Robertson & Baron-Cohen, 2017
🔹 Inna praca sieci domyślnej mózgu.
To obszar odpowiedzialny za myślenie o innych ludziach, przewidywanie ich intencji.
W autyzmie – ta sieć działa słabiej lub inaczej.
📚 Kennedy & Courchesne, 2008
🔹 Silniejsze połączenia lokalne.
Autystyczny mózg szybciej przetwarza szczegóły, ale może mieć trudność ze spojrzeniem całościowym.
To dlatego niektórzy tak świetnie widzą błędy, szczegóły, schematy.
📚 Just et al., 2004
🔹 Hiperfokus – nie hobby, ale potrzeba.
Zainteresowania mogą być intensywne i całkowicie pochłaniające.
Nie dlatego, że to pasja.
Bo tak właśnie działa mózg.
📚 South et al., 2005
🔹 Inna budowa móżdżku i ciała modzelowatego.
Co wpływa na koordynację, planowanie ruchu, regulację emocji.
Tak – to może być powód, dlaczego „nie potrafi się uspokoić”.
📚 Fatemi et al., 2012
💬 Co z tego wynika?
Osoba w spektrum:
– może potrzebować ciszy nie z „focha”, ale bo mózg ją chroni przed przebodźcowaniem,
– może nie reagować na żarty, bo jej sieć społeczna przetwarza je inaczej,
– może godzinami mówić o dinozaurach – bo to jedyne, co ją reguluje.
Nie potrzebuje ocen.
Potrzebuje zrozumienia.
Autorka: Anna Maria Pius.
