Tamara Pielas - Psychologia sportu

19/06/2025

Masz dość "szybkich rad" typu "myśl pozytywnie" po kontuzji? Frustracja, ból, lęk przed powrotem – to realne wyzwania, z którymi mierzy się każdy sportowiec w drodze do sprawności. Powierzchowne techniki często nie działają, a my czujemy się jeszcze gorzej, że "nie potrafimy się nastawić".

W tym poście pokażę Ci praktyczne techniki oparte na psychologii, które naprawdę pomogą Ci działać, nawet gdy umysł podrzuca Ci trudne myśli. Dowiesz się, jak budować trwałą siłę psychiczną, krok po kroku odzyskując kontrolę i poczucie sprawczości.

Zobacz, jak przejść od paraliżu do świadomego działania!

12/06/2025

Dzień dobry! 👋 Dziś na tapet bierzemy temat niezwykle bliski sercom wielu sportowców i osób aktywnych: kontuzję i jej wpływ na naszą tożsamość.

Dla wielu z Was sport to coś więcej niż pasja czy hobby – to styl życia, system wartości, a czasem nawet cała tożsamość. Kiedy ciało odmawia posłuszeństwa i pojawia się kontuzja, nagle znika nie tylko możliwość trenowania, ale też cały ustalony rytm dnia, jasne cele, poczucie przynależności do drużyny czy środowiska. To moment, w którym dotychczasowa tożsamość sportowca zostaje poddana ogromnej próbie. Można poczuć się zagubionym, zadając sobie fundamentalne pytania: "Kim jestem bez sportu?", "Co teraz?", "Czy moje wysiłki miały sens?".

W tym poście na karuzeli przyjrzymy się bliżej temu psychologicznemu wymiarowi kontuzji. Porozmawiamy o poczuciu pustki i zagubienia, presji powrotu do formy (zarówno tej wewnętrznej, jak i zewnętrznej), a także o tym, jak trudne doświadczenie kontuzji może paradoksalnie stać się punktem wyjścia do budowania silniejszej odporności psychicznej i stworzenia zdrowszej, bardziej autentycznej relacji ze sportem – opartej na przyjemności, a nie tylko na presji.

Przesuń w prawo, aby odkryć, jak możesz przekształcić to trudne doświadczenie w szansę na rozwój i odnalezienie siebie na nowo. Pamiętaj, że w procesie rekonwalescencji niezwykle ważne jest wsparcie psychologiczne – pomagam sportowcom i młodym dorosłym przejść przez ten trudny czas i odnaleźć swoją nową ścieżkę.

06/06/2025

🧠Kontuzja to moment, który wywraca świat sportowca (i nie tylko!) do góry nogami. Poza fizycznym bólem, często pojawia się cała gama trudnych emocji: złość na siebie i na los, smutek i żal po stracie, frustracja z powodu ograniczeń, a także lęk i niepewność o przyszłość, karierę czy powrót do sportu.

Czy to normalne? Tak, absolutnie! Masz prawo tak czuć.

🧠Dlaczego nasza psychika tak intensywnie reaguje na kontuzję. To nie tylko fizyczne uszkodzenie, ale często głęboka strata – rutyny treningowej, jasno wyznaczonych celów, a nawet części tożsamości, którą budowało się wokół sportu. Nasz układ nerwowy jest zaprogramowany, by reagować na każdy rodzaj zagrożenia, a kontuzja jest właśnie takim zagrożeniem.

🧠Emocje, nawet te trudne, pełnią ważne funkcje: komunikują innym, co czujemy, motywują nas do działania i podkreślają, co jest dla nas ważne. Smutek po kontuzji mówi o utracie czegoś cennego, złość może być motywacją do walki o powrót, a lęk – wskazówką do szukania bezpieczeństwa i przewidywalności.

🧠Ważne jest, aby pozwolić sobie na te emocje i zrozumieć, co próbują nam powiedzieć. Jak uczy Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT), "Twój ból jest Twoim sojusznikiem". Możemy wykorzystać energię tych emocji do działania i do pracy nad powrotem. Zastanów się: co ta konkretna emocja mówi o tym, na czym naprawdę Ci zależy?

🧠Pamiętaj, że nie ma jednej właściwej reakcji na kontuzję ani jednego "poprawnego" sposobu radzenia sobie. Każdy przeżywa to inaczej. Jeśli czujesz, że potrzebujesz wsparcia w tej trudnej drodze, jestem tu, aby Ci pomóc.

Profesjonalne wsparcie, które naprawdę rozumie Twoje sportowe i życiowe wyzwania, jest na wyciągnięcie ręki.

Umów się na konsultację i razem znajdźmy Twoją nową ścieżkę – w sporcie i poza nim.

28/05/2025

Wielu młodych dorosłych i sportowców zmaga się z tym problemem. To naturalne, że chcemy być najlepsi, ale gdzie leży granica między zdrowym dążeniem do celu a cierpieniem?

Właśnie o tym jest ten post! Zobaczysz, jakie sygnały wysyła Twój organizm i umysł, kiedy perfekcjonizm przestaje być pomocny, a zaczyna szkodzić. Mówimy o:
* Chronicznym stresie i wypaleniu 😩
* Problemach ze zdrowiem psychicznym (tak, perfekcjonizm może prowadzić do lęku, obniżonego nastroju, a nawet zaburzeń odżywiania czy depresji)
* Myśleniu "wszystko albo nic" – bo jeden błąd to dla perfekcjonisty koniec świata 🤯
* Unikaniu – wycofywaniu się z aktywności, bo strach przed pomyłką jest zbyt duży
* Utracie radości ze sportu/życia – kiedy pasja zmienia się w źródło presji 💔
Ale jest rozwiązanie! W tym poście przybliżam też, jak psychoterapia w nurcie ACT (Akceptacji i Zaangażowania) może Ci pomóc. ACT nie uczy walki z perfekcjonizmem, ale zmiany relacji z nim. To o budowaniu elastyczności psychologicznej, pracy z Twoimi wartościami i stopniowej ekspozycji na lęk, by odzyskać kontrolę. 💪
Poruszamy też ważne obawy przed terapią – to normalne, że się pojawiają! Pamiętaj, że szukanie pomocy to akt odwagi, a dobra relacja terapeutyczna to podstawa.

Jeśli rozpoznajesz u siebie te objawy i czujesz, że perfekcjonizm odbiera Ci radość z życia i sportu – nie czekaj! Nie musisz radzić sobie z tym sam/sama.
Zapraszam na konsultację. Razem znajdziemy rozwiązanie i wspólnie wypracujemy strategie, byś mógł_ żyć i trenować pełniej, autentycznie i z satysfakcją. ✨

24/05/2025

🔄Czy perfekcjonizm podcina Ci skrzydła? 😩 Ciągła presja na idealny wynik, lęk przed porażką, samokrytyka... Brzmi znajomo? W sporcie i w życiu dążenie do perfekcji często staje się przeszkodą, a nie pomocą. Ale jest inna droga!

🔄W tym tygodniu skupiamy się na ACT w praktyce – podejściu, które pomoże Ci uwolnić się od perfekcjonizmu i zacząć żyć (i trenować) pełniej.

Krok po kroku przejdź przez 3 kluczowe techniki:

Akceptacja: Naucz się przyjmować swoje emocje i odczucia bez walki. Pamiętaj, że to nie znaczy, że mają zniknąć!

Defuzja: Oddziel swoje myśli od rzeczywistości. "Jestem beznadziejny/a" to tylko myśl, a nie fakt.

Zaangażowane działanie: Skup się na tym, co naprawdę ważne i rób małe kroki w kierunku swoich wartości, nawet jeśli czujesz lęk.

Zobaczysz, jak te techniki działają w konkretnych sytuacjach sportowych – od tenisa po siatkówkę!

Perfekcjonizm nie musi Cię definiować! Chcesz trwale zmienić swoje podejście i odzyskać radość ze sportu i życia? 💪 Zapraszam na konsultacje ACT.

08/05/2025

🏅Czy perfekcjonizm pomaga, czy przeszkadza w osiąganiu sportowych celów? To pytanie, które zadaje sobie wielu sportowców, zarówno amatorów, jak i profesjonalistów. Z jednej strony, dążenie do doskonałości może być motorem do ciężkiej pracy, nieustannego rozwoju i dbałości o najmniejsze detale. Z drugiej strony, perfekcjonizm ma też swoją ciemną stronę. Może prowadzić do obsesyjnego skupienia na błędach, nierealnych oczekiwań i paraliżującego lęku przed porażką. W efekcie sport, który powinien być źródłem radości i satysfakcji, staje się źródłem stresu i cierpienia. 😔

Zacznijmy od podstaw. Czym właściwie jest perfekcjonizm? Słownik definiuje go jako dążenie do osiągnięcia doskonałości w czymś, często przesadne. I tu pojawia się kluczowe rozróżnienie.

W psychologii sportu mówimy o dwóch rodzajach perfekcjonizmu:
👉Perfekcjonizm adaptacyjny: To ten "zdrowy" perfekcjonizm, który motywuje do działania i osiągania celów.
👉Perfekcjonizm nieadaptacyjny: Ten rodzaj przynosi więcej szkody niż pożytku.

Co ciekawe, u tej samej osoby perfekcjonizm może raz być pomocny, a raz szkodliwy. Jak to rozpoznać? Kluczowe są konsekwencje. Czy dążenie do perfekcji przynosi Ci więcej korzyści, czy cierpienia?

Perfekcjonizm w sporcie objawia się na różne sposoby. Oto kilka typowych zachowań i myśli:
👉Ekstremalnie ambitne standardy: Wyznaczanie sobie nierealnych celów i ciągłe podnoszenie poprzeczki.
👉Silny lęk przed porażką: Paniczny strach przed popełnieniem błędu.
👉Ciągła samokrytyka: Nigdy nie czujesz się wystarczająco dobry/a.
👉Unikanie: Sytuacji, w których możesz popełnić błąd.

Jak perfekcjonizm wpływa na Twoją samoocenę?\

Wydawałoby się, że spełnianie wyśrubowanych standardów powinno dawać spokój. Niestety, rzeczywistość jest inna. Samoocena perfekcjonistów opiera się na ocenie tego, na ile udało się zrealizować wyznaczone cele. A to prowadzi do błędnego koła:
👉Chwilowa ulga: Gdy cel zostanie osiągnięty, pojawia się ulga, ale tylko na chwilę.
👉Podnoszenie poprzeczki: Szybko pojawia się myśl, że cel był zbyt łatwy i trzeba wyznaczyć kolejny, jeszcze trudniejszy.
👉Porażka: Gdy cel nie zostanie osiągnięty, pojawia się samokrytyka i unikanie.

Negatywne skutki perfekcjonizmu:
Perfekcjonizm ma poważne konsekwencje dla zdrowia psychicznego i fizycznego sportowca. Prowadzi do:
👉Lęku przed popełnianiem błędów
👉Poczucia winy i wstydu
👉Spadku samooceny
👉Wycofywania się i unikania wyzwań
👉Natłoku negatywnych myśli
👉Trudności w relacjach
👉Poczucia niespełnienia i wypalenia
👉A nawet depresji, zaburzeń odżywiania i zaburzeń lękowych


Jak sobie radzić z perfekcjonizmem?

Kluczowe jest zrozumienie, że nie da się całkowicie pozbyć perfekcjonizmu. Umysł zawsze będzie dążył do ideału. Ale można nauczyć się go "obsługiwać". Chodzi o to, by dostrzegać perfekcjonistyczne myśli i wybierać, kiedy warto za nimi podążać, a kiedy nie.

Skuteczne strategie:
👉Analiza perfekcjonizmu: Zrozumienie, jak działa Twój perfekcjonizm.
👉Obserwacja myśli: Zapisywanie krytycznych myśli i uświadomienie sobie, jak często się pojawiają.
👉Techniki defuzji: Dystansowanie się od negatywnych myśli.
👉Analiza zysków i strat: Uświadomienie sobie, co zyskujesz, a co tracisz przez perfekcjonizm.
👉Akceptacja emocji: Uczenie się przeżywania trudnych emocji bez walki z nimi.
👉Uważność: Skupianie uwagi na "tu i teraz".

Perfekcjonizm to złożony problem, ale można nauczyć się z nim skutecznie pracować. Jeśli czujesz, że perfekcjonizm utrudnia Ci cieszenie się sportem i negatywnie wpływa na Twoje życie, zapraszam na konsultację. Razem możemy znaleźć skuteczne strategie, które pomogą Ci odzyskać kontrolę i radość z tego, co robisz. 💪

02/05/2025

🧠Czy Twój perfekcjonizm Ci pomaga, czy przeszkadza? 🤔

🧠Często słyszymy, że perfekcjonizm to klucz do sukcesu. Dążenie do doskonałości, wysokie standardy – brzmi jak przepis na osiągnięcia, prawda? Ale prawda jest taka, że perfekcjonizm ma dwie strony i warto zrozumieć, z którą z nich masz do czynienia.

Krótkie podsumowanie najważniejszych punktów:

🧠Perfekcjonizm adaptacyjny vs. maladaptacyjny: Istnieje "zdrowy" perfekcjonizm, który motywuje do działania i pozwala czerpać satysfakcję z postępów. Ale jest też ten "szkodliwy", który wiąże się z lękiem przed porażką, samokrytycyzmem i ciągłym poczuciem niespełnienia. Który dominuje u Ciebie?

🧠Emocjonalne koszty perfekcjonizmu: Perfekcjonizm często idzie w parze z silnymi emocjami: lękiem przed oceną, wstydem, poczuciem winy. To błędne koło, w którym samoocena zależy od osiągniętych celów, a umysł nieustannie podnosi poprzeczkę.

🧠Perfekcjonizm a jakość życia: Ciągłe dążenie do nierealnych standardów może prowadzić do chronicznego stresu, wypalenia, trudności z odpoczynkiem, a nawet unikania nowych wyzwań.

🧠Perfekcjonizm może też negatywnie wpływać na relacje, utrudniając budowanie bliskości i zrozumienia.

🧠Jak sobie z nim radzić? Kluczem nie jest walka z perfekcjonizmem, ale nauczenie się, jak go "obsługiwać". Terapia ACT (terapia akceptacji i zaangażowania) pomaga zrozumieć, kiedy perfekcjonizm nam służy, a kiedy szkodzi, i jak wybierać działania zgodne z naszymi wartościami.

🧠Zachęcam Was do refleksji: Jak perfekcjonizm wpływa na Wasze życie? Czy czujecie, że bardziej Wam pomaga, czy przeszkadza? Jeśli czujecie, że ten perfekcjonizm zaczyna Was ograniczać, pamiętajcie, że nie musicie radzić sobie z tym sami.

Chętnie pomogę Wam w zrozumieniu Waszych schematów i znalezieniu zdrowszego podejścia. Możecie umówić się na konsultację, pisząc do mnie wiadomość prywatną.

23/02/2025

23 lutego to dzień walki z depresją. I choć ta walka toczy się każdego dnia, to warto wykorzystać tę datę, by przypominać, że warto szukać pomocy.

Depresja nie omija sportowców. Mówi się o niej, że jest jedną z najbardziej demokratycznych chorób. Nie bierze pod uwagę, jakie ktoś ma tytuły i osiągnięcia.

Nie musisz wiedzieć, czy na pewno masz depresję. Wystarczy odczucie, że jest coś, co przeszkadza Ci w życiu, w sporcie, na co dzień. Jeśli jest coś z czym się zmagasz, to może to, że dzisiaj w wielu miejscach zobaczysz informacje na ten temat będzie bodźcem do szukania pomocy?

Tutaj znajdziesz też dłuższą treść dotyczącą tego, jak depresja wygląda w sporcie.

Sięgnięcie po pomoc to odważna decyzja, ale warto, bo z depresji można wyjść.

Temat zdrowia psychicznego sportowców coraz mocniej przebija się do powszechnej świadomości. Za sprawą znanych zawodników dzielących się swoimi historiami uświadamiamy sobie, że praca psychologiczna w sporcie to nie tylko trening mentalny, ale także praca nad zaburzeniami psychicznymi w s...

28/08/2024

Terapia Akceptacji i Zaangażowania (ACT) to podejście psychologiczne, które może przynieść wiele korzyści sportowcom na różnych poziomach zaawansowania.

Celem ACT jest zwiększenie psychologicznej elastyczności, czyli umiejętności radzenia sobie z trudnymi emocjami, myślami i doświadczeniami, a jednocześnie podążania za tym, co jest dla nas ważne.

Jak zawodnicy mogą wykorzystać ACT w swoim rozwoju?

🧠 Redukcja lęku i stresu: pomaga sportowcom nauczyć się akceptować uczucia związane ze stresem i lękiem przed zawodami, zamiast próbować je całkowicie wyeliminować. Dzięki temu mogą skupić się na wykonywaniu swoich zadań, zamiast być przytłoczonymi negatywnymi emocjami.

🧠 Poprawa koncentracji: uczy umiejętności skupiania uwagi na "tu i teraz", co pozwala lepiej koncentrować się na wykonywanych ćwiczeniach i osiągać lepsze wyniki.

🧠 Zwiększenie odporności psychicznej: Dzięki ACT sportowcy uczą się radzić sobie z porażkami i niepowodzeniami, co pozwala im szybciej się regenerować i powracać do formy.

🧠 Rozwój motywacji: pomaga sportowcom odkryć swoje głębokie wartości i działać zgodnie z nimi, co zwiększa motywację do osiągania celów.

🧠 Poprawa relacji: może pomóc sportowcom w budowaniu lepszych relacji z trenerami, kolegami z drużyny i innymi osobami ważnymi w ich życiu.

🧠 Brak pewności siebie: pomaga sportowcom budować wewnętrzną pewność siebie, niezależnie od osiąganych wyników. Dzięki temu są bardziej odporni na krytykę i porażki.

🧠 Perfekcjonizm: uczy sportowców, że dążenie do perfekcji może być paraliżujące. Zamiast tego, zachęca do podejścia inaczej do swojego perfekcjonizmu - tak by korzystać z jego zalet bez nakładania na siebie nadmiernej presji.

🧠 Trudności w radzeniu sobie z porażkami: uczy sportowców, że porażki są naturalną częścią procesu rozwoju. Dzięki temu mogą szybciej się regenerować i powracać do formy.

🧠 Kontuzje: pomaga sportowcom zaakceptować kontuzję i skupić się na tym, co mogą zrobić w danej sytuacji, zamiast koncentrować się na tym, czego nie mogą zrobić.

🧠 Wypalenie: gdy sportowiec czuje się zmęczony, zdemotywowany, traci radość z uprawiania sportu ACT pomaga odnaleźć sens w tym, co robi i przywrócić wewnętrzną motywację.

28/09/2023

To tak dobry post, że aż go wrzucam, mimo że mój zawodowy FB od dawna milczy PsychoSportica 👏

Fajnie się pracuje z kimś, kto jest zawsze jest zaangażowany, przygotowany i robi więcej. Kto chce się rozwijać, niezależnie od przeszkód, które napotyka na swojej drodze.

Ale każdy medal ma dwie strony. Bo ta siła, która zawsze pcha do przodu, potrafi uderzać w nas z niszczycielką mocą. Tak jest z perfekcjonizmem.

I nie, nie chodzi o to żeby się go pozbyć. Bo pewnie przynosi zbyt wiele subiektywnych korzyści, by kogoś do tego przekonać, zwłaszcza w sportowym środowisku. Bardziej o to, żeby zrozumieć, jak działa, kiedy pomaga, kiedy szkodzi. W zależności od tego, umieć na niego zareagować. Zareagować elastycznie, tak by nam to służyło.

Perfekcjonizm w jednym kontekście będzie niezwykle pomocny, bo nie pozwoli odpuścić. W innym będzie powodował mnóstwo bólu i cierpienia, bo też nie pozwoli odpuścić.

Jak to w psychologii - wszystko zależy. Ale nie ma jednego rozwiązania, dobrego dla wszystkich.

JAK WSPIERAĆ PASJĘ, A UCHRONIĆ OD OBSESJI?

Kiedy do naszego zespołu trafiają „mali perfekcjoniści” jesteśmy jako szkoleniowcy zwykle bardzo szczęśliwi. Są to dzieci i młodzież chętni do realizacji każdego zadania domowego, zawsze przygotowani do treningu, zaangażowani w każde ćwiczenie, organizujący cały swój dzień wokół treningu.

Wielokrotnie podajemy ich jako wzór dla reszty grupy, doceniamy przy okazji podsumowań sezonu za sumienność, wzmacniamy w najróżniejszy sposób. Dużą część z naszej szkoleniowej społeczności chciałaby mieć zespół składający się wyłącznie z młodych perfekcjonistów czy perfekcjonistek, zafiksowanych na realizacji celu: profesjonalnej grze w piłkę nożną!

Drużynę, która jest zawsze gotowa, zmotywowana, pracowita, pragnąca zawsze zwyciężać, myśleć wyłącznie o piłce i żyć nią każdego dnia. Często w takim kierunku też kształtujemy młode umysły. Każde pokolenie trenerów i trenerek definiuje młodzież z równym sceptycyzmem, określając jako „bardziej leniwych” niż wcześniejszą generację. Dlatego tak cieszą nas mali perfekcjoniści.

Warto zwrócić jednak uwagę, skąd bierze się ten drugi biegun, tak bardzo niechętny do typowego bed rottingu (w wolnym tłumaczeniu „gnicia w łóżku z telefonem w ręku”). Ten drugi biegun wychowany w kulturze „nieograniczonych możliwości”, „obietnicy sukcesu” której wyłącznym warunkiem jest pracowitość, zasada 10000 (wielokrotnie obalana) i słowa znanego Instragramera czy Tik-Tokerki.

Ta część młodzieży, która obserwując świat platform streamingowych nakręca się jak małe helikopterki przenosząc swoje ambicje na absolutne, bezwarunkowe oddanie swojej pasji bez względu na koszty, również mierzone w zdrowiu psychicznym.

Jest ich mniej niż Bed rotting’owców, ale prawdopodobnie w każdej drużynie znajdziemy co najmniej jednego takiego zawodnika lub zawodniczkę (nie chodzi o ich poziom umiejętności, a podstawę).

Często zapominamy również o nich gdyż wiemy, że zawsze możemy na nich liczyć, są zawsze na posterunku, wystarczy powiedzieć raz nasze polecenie, wyznaczyć zadanie. Co w tym złego można się zastanowić? W samej postawie nic, być możne nawet w samym perfekcjonizmie. Z tym co leży jednak u podstaw tak kształtującej się osobowości, niestety kłopotów może być wiele.

U fundamentów osobowości perfekcjonistycznej (osobowość jest określana w psychologii, w przeciwieństwie do temperamentu, jako ta część „nas” która podlega większej plastyczności i zmianom na kolejnych etapach rozwojowych) mogą leżeć dwa motywatory.

Pierwszym z nich jest chęć rozwoju, uczenia się, doskonalenia, pasja, której oddanie się powoduje radość. Potrzeba nieustannego uczenia się, „szlifowania umiejętności” oraz radości płynącej z dostrzegania małych sukcesów sprawia, że nawet pomimo poczucia ciągłego niedosytu nie jest to postawa destrukcyjna, wyniszczająca. Nie musi to oznaczać, że jest to droga bez trudów. Sport, trening jest przecież tą przestrzenią, gdzie możemy uczyć się determinacji, radzenia z porażkami i mimo nieprzyjemnych emocji temu towarzyszących dawać satysfakcję. To ta zdrowa odsłona perfekcjonizmu, bardzo pożądana przecież w sporcie, taka nad którą mamy kontrolę oraz nie wypala nas do granic możliwości.

W wielu przypadkach jednak u podstaw tego czy postawa perfekcjonistyczna się w ogóle ukształtuje leżą czynniki związane z samym dzieckiem (jego temperamentem, psychologicznym stylem przywiązania), wzorcami rodzicielskimi (ich osobowości, celów oraz stylu rodzicielstwa), a także środowisko, które również i my jako szkoleniowcy współtworzymy poprzez atmosferę w zespole, filozofię klubu w obszarze metod pracy wychowawczej czy treningu mentalnego, a także naszych kompetencji miękkich (zdolności komunikacji, inteligencji emocjonalnej, mentalizowania).

Presja bycia perfekcyjnym może mieć oczywiście źródła wewnętrzne (wspomniana potrzeba rozwoju, otwartość na doświadczanie), ale również zewnętrzne, których podłoże dodatkowo ma charakter bardziej kliniczny (doświadczone traumy, poczucie braku bezpieczeństwa związane z doświadczeniami rodzinnymi i społecznymi).

W dużym uproszczeniu w niezdrowym perfekcjonizmie (musimy pamiętać, że w kontekście zdrowia psychicznego perfekcjonizm, czy obsesje mają zawsze charakter zaburzeniowy, w sporcie działać to może odmiennie jak próbujemy udowodnić) motorem napędowym jest lęk, chęć uniknięcia kary, wstydu, zawiedzenia siebie, bliskich, kibiców, zespołu. W tym bardziej zdrowym obliczu motywuje młodych sportowców przyjemność i radość z rozwijania się, osiągania nawet najmniejszych celów, sam proces (nawet jeśli usiany potknięciami i niepowodzeniami) jest obiecująco ciekawy i pasjonujący.

Perfekcjonizm niezdrowy prowadzi do ataków paniki, zaburzeń lękowych, wypalenia i silnej awersji do sportu, konkretnej dyscypliny albo rywalizacji, czy po prostu do depresji. Co ważne, na samym początku to co leży u podstaw, co jest zdrowe a co niezdrowe, może być trudne do odróżnienia. Także z biegiem czasu potrafi ewoluować np. pod wpływem presji środowiska lub wewnętrznej takiej jak awans drużyny z ligi okręgowej do wojewódzkiej, czy też centralnej.

Na nasilenie się lękowych tendencji mogą mieć wpływ także zmiany kulturowe. Obserwując treści przygotowywane dla młodych piłkarzy i piłkarek, często zaczynają się od słów „obsesja”, „maszyna”, „doskonałość”, „nienasycenie”, niejednokrotnie próbujących dać receptę na sukces w sporcie.

Modne być może słowo „obsesja” niestety z perspektywy zdrowia psychicznego to objaw zaburzenia nie wróżący nic dobrego. Sport oczywiście w swej naturze wiąże się z przełamywaniem barier, pokonywaniem trudności, ma uczyć wytrwałości a także umiejętności radzenia sobie z porażką. Jednak są to narzędzia którymi musimy potrafić się posługiwać a nie doprowadzać do skrajności.

W przypadku piłki nożnej wraz z rozwojem kariery wraz z rozwojem u szczytu pojawiają się ogromne pieniądze. Dysproporcja w gratyfikacji finansowej młodych piłkarzy względem innych gier zespołowych w naszym kraju czy zagranicą jest ogromna (przede wszystkim ze względu na jej popularność na całym świecie). Często w młodym wieku na stół przedkładane są kontrakty na potężne sumy pieniędzy, a czasami wystarczy nawet ich perspektywa. Takie które mogą zapewnić poziom życia, które młodzi ludzie widzą na ekranach swoich telefonów w social media (również tego życia, które jest po prostu wykreowane i sztuczne).

Lęk związany z tym, że życie to (w ich subiektywnym odczuciu) jest na wyciągnięcie ręki nakręca małych perfekcjonistów jeszcze bardziej. Kolejnym lękiem młodych ludzi jest tzw. FOMO (Fear Of Missing Out), a więc obawa przed wypadnięciem z obiegu, przegapieniem trendów w tym również modowych, opartych o materialną potrzebę posiadania.

Młodzi piłkarze popełniają samobójstwa w obliczu niepodpisania kontraktu profesjonalnego (z powodu nawracających kontuzji, niższej oceny umiejętności piłkarskich czy innych obiektywnych przyczyn). Ogólny stan zdrowia psychicznego młodzieży w Polsce jest również na dramatycznym poziomie na co wskazuje raport z badania „Młode Głowy”. Windujące w górę wskaźniki udanych oraz nieudanych prób samobójczych w Polsce, również wśród młodych sportowców ukazują fatalny krajobraz zdrowia psychicznego. Wpływ na to mają najróżniejsze czynniki od izolacji w czasie pandemii zaczynając, po przemoc psychiczną w cyberprzestrzeni czy uzależnienie od urządzeń elektronicznych.

Perfekcja w samym założeniu jest niemożliwa, można jedynie do niej dążyć. W realiach, w których napędza się ułudę gwarantowanego sukcesu perfekcjonizm coraz bardziej może stawać się podszyty lękiem. Podczas prywatnej praktyki spotykam niezliczone przypadki ofiar zbyt wczesnego nakładania presji, braku edukacji emocjonalnej i obsesyjnego „pompowania balonika” motywacyjnego od najmłodszych lat. Przez młodzież, rodziców i trenerów.

Jako szkoleniowcy musimy być czujni i o wiele bardziej wrażliwi. Widząc małych perfekcjonistów na boisku obserwujmy nie tylko ich działanie z piłką, ale również ekspresję emocji, dowiedzmy się więcej o ich motywacji, podpytajmy dlaczego chcą trenować, czy chcą grać zawodowo, o czym marzą. Bądźmy bardziej wnikliwi, obserwujmy reakcję po popełnieniu błędu, przegranym meczu czy działaniu.

✅ Zbierajmy informacje – świetnym narzędziem, które stosuje akademia Bayernu Monachium jest „list do trenera” w którym dzieci mogą opisać wiele swoich doświadczeń z obszaru emocji. Innym może być kwestionariusz cotygodniowej oceny emocji czy Karty Sportowca opracowane przez dr Zuzannę Gazdowską. Często przeglądając treści o szkoleniu młodzieży zachęcają nas te artykuły, gdzie pojawia się filmik ze schematem ćwiczenia. Tymczasem federacje takie jak amerykańska USSF czy angielska FA w swoim programie edukacyjnym NAJWIĘKSZY nacisk kładzie na reagowanie w sytuacji przemocy psychicznej, fizycznej, seksualnej stawiając kursanta przed realistycznymi wyborami (w ciekawej interaktywnej formie), które mogą przydarzyć się w codziennej pracy – w szatni, na obozie, turnieju.

W formie zadania kursowego należy np. wybierać naszą reakcję na losowe wydarzenia boiskowe, biorąc pod uwagę konsekwencje emocjonalne dla zawodnika/zawodniczki, której karzemy np. opuścić boisko, zmienić sposób gry. Analizowany jest sposób przekazania informacji, reakcje na nie, nasz wpływ na podopiecznych. To prawdziwe podstawy szkolenia i wychowania. Sięgajmy również do tego typu publikacji (Przygotowanie Psychologiczne PZPN, Komunikacja Trening Rodzic Zawodnik – Psychosportica). Przy takim ukierunkowaniu myślenia o nauce gry w piłkę nożna łatwiej nam będzie zauważyć, kiedy dziecko zaczyna czuć nieustanny lęk związany z piłką nożną. Co ważne, nie musi to oznaczać, że będzie ono natychmiast rezygnować z treningów w takich sytuacjach. Może ono trwać bardzo długo w poczuciu niepewności, obniżonego nastroju i poczucia własnej wartości, nawet jeśli od dawna nie lubi tego co robi. Jeśli obserwujecie zachowania swoich podopiecznych, które waszym zdaniem mogą być związane z długotrwałym działaniem pod wpływem lęku czy obniżonego nastroju można zaproponować rodzicom wykonanie testu przesiewowego (link poniżej) lub skonsultowanie się ze specjalistą. Nie zapominajmy o nich uśpieni ich przykładnością, oddaniem i bezproblemowym prowadzeniem. Problem może bowiem leżeć głęboko w środku.

🖌️ Bartosz Zawidzki (trener, psycholog)

💻 Ciekawe LINKI:

✔️ Samobójstwa wśród młodych sportowców oraz zdrowie psychiczne:
https://www.thesun.co.uk/sport/9724631/tragic-ex-manchester-united-trialist-20-killed-himself-after-being-plagued-by-injuries/

- https://www.marca.com/en/football/premier-league/2021/11/09/618a7f5fe2704eb4728b45b4.html
- https://mlodeglowy.pl/

✔️ Test skali depresji:
- https://dobrzezejestes.org/testy/testdepresjimlodziez/

✔️ Materiały edukacyjne:
- https://www.psychosportica.com/product-page/komunikacja-trener-rodzic-zawodnik