23/04/2025
"-Pani Lucyno, teraz co drugie dziecko ma autyzm, ja im nie wierzę...
-Zgadzam się z tym, że termin ten jest nadużywany jak swoistego rodzaju etykieta na "trudne zachowania". Dlatego polecam standaryzowane testy np ADOS-2 a nie jedynie "mędrca oko i szkiełko"...choć wiem,że dobry specjalista zobaczy to bez testu" .
https://www.facebook.com/61574996819769/posts/122112343766833227/?app=fbl
KTO W POLSCE MOŻE WYDAĆ DIAGNOZĘ SPEKTRUM AUTYZMU?
Diagnozę zaburzeń ze spektrum autyzmu (ASD) może w Polsce wydać lekarz psychiatra dziecięcy (lub psychiatra w przypadku osób dorosłych) – najczęściej w ramach zespołu specjalistów, który obejmuje również:
🔹 psychologa klinicznego,
🔹 logopedę,
🔹 pedagoga specjalnego lub terapeutę integracji sensorycznej.
Diagnoza powinna być postawiona na podstawie obserwacji, testów i analizy funkcjonowania dziecka. W Polsce najczęściej odbywa się to w:
📍 poradniach zdrowia psychicznego dla dzieci i młodzieży (NFZ lub prywatnie),
📍 poradniach specjalistycznych (np. zajmujących się spektrum autyzmu),
📍 niepublicznych ośrodkach diagnostycznych.
JAKIE DIAGNOZY MIESZCZĄ SIĘ W SPEKTRUM AUTYZMU?
Zgodnie z klasyfikacją ICD-10 (ICD-11 jeszcze nie jest wdrożona a DSM-5 - nie jest formalnie obowiązkowa) w Polsce rozpoznaje się m.in.:
🔸 autyzm dziecięcy,
🔸autyzm atypowy
🔸 zespół Aspergera,
🔸 inne całościowe zaburzenia rozwoju (np. PDD-NOS).
Obecnie coraz częściej stosuje się ogólne określenie: zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD).
DO CZEGO UPRAWNIA DIAGNOZA U DZIECKA W WIEKU PRZEDSZKOLNYM?
📌 Diagnoza spektrum autyzmu u przedszkolaka umożliwia korzystanie z wczesnego wspomagania rozwoju – bezpłatnych zajęć terapeutycznych finansowanych przez państwo.
📌 Umożliwia także złożenie wniosku do poradni psychologiczno-pedagogicznej o orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego, które:
– umożliwia dostosowanie edukacji do potrzeb dziecka,
– pozwala na wsparcie nauczyciela wspomagającego,
– może otwierać drogę do przedszkola integracyjnego lub specjalnego.
CO DAJE DIAGNOZA W WIEKU SZKOLNYM?
W wieku szkolnym diagnoza ASD uprawnia do:
✅ uzyskania orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego,
✅ opracowania indywidualnego programu edukacyjno-terapeutycznego (IPET),
✅ dostosowania form nauczania,
✅ organizacji egzaminów z dostosowaniami (np. więcej czasu, osobna sala),
✅ pracy z asystentem ucznia ze specjalnymi potrzebami.
DLACZEGO WARTO UDAĆ SIĘ DO PORADNI PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ?
Poradnia psychologiczno-pedagogiczna nie diagnozuje autyzmu jako jednostki chorobowej – to zadanie lekarza psychiatry. Ale:
🟡 na podstawie dokumentacji medycznej i własnych badań funkcjonalnych może wydać:
– orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego,
– opinię o potrzebie wczesnego wspomagania rozwoju.
To dokumenty, które mają ogromne znaczenie w systemie edukacji – formalizują prawo dziecka do dostosowanej edukacji i indywidualnego wsparcia.
JAK WYGLĄDA DIAGNOZA MEDYCZNA I BADANIA W PORADNI?
Diagnoza spektrum autyzmu to proces – nie jedna wizyta.
👨⚕️ Diagnoza medyczna (u psychiatry dziecięcego) obejmuje:
🔹 szczegółowy wywiad z rodzicami,
🔹 obserwację dziecka w różnych sytuacjach społecznych,
🔹 testy psychologiczne (np. ADOS-2, ADI-R),
🔹 często konsultację logopedyczną i pedagogiczną.
📘 Badania w poradni psychologiczno-pedagogicznej służą określeniu funkcjonowania dziecka w kontekście edukacyjnym. Obejmują:
🔸 analizę dokumentacji medycznej,
🔸 wywiad z rodzicami i wychowawcą,
🔸 testy psychologiczne i pedagogiczne,
🔸 obserwację zachowań społecznych i emocjonalnych.
Czasem konieczne są 2–3 wizyty, czasem więcej – zależnie od wieku i potrzeb dziecka.
CO Z OSOBAMI SAMOZDIAGNOZOWANYMI?
Z rosnącą popularnością tematu autyzmu obserwujemy w mediach społecznościowych zjawisko samodiagnozowania się przez młodzież i dorosłych.
🛑 Choć samopoznanie i refleksja nad sobą to ważne elementy rozwoju, problem pojawia się wtedy, gdy osoby samozdiagnozowane zaczynają udzielać porad innym, promować "bycie w spektrum" jako coś modnego, elitarnego czy pożądanego.
Zdarza się, że autyzm przedstawiany jest jako fancy label, rodzaj tożsamości dającej "przewagę" lub wyróżnienie. To nie tylko uproszczenie, ale i spłycenie ogromnego spektrum trudności, z którymi wiele osób realnie się zmaga.
🧩 Autyzm to nie moda. To stan neurorozwojowy, który wymaga zrozumienia, wsparcia, czasem terapii – a przede wszystkim: rzetelnej diagnozy.
Owszem, refleksja nad sobą jest ważna. Ale realna diagnoza wymaga wiedzy, narzędzi, doświadczenia i odpowiedzialności.
Bez niej — osoby samozdiagnozowane mogą wprowadzać innych w błąd, trywializując realne trudności osób autystycznych i zniekształcając społeczne postrzeganie autyzmu.
DO JAKICH ŚWIADCZEŃ UPRAWNIA DIAGNOZA AUTYZMU?
Diagnoza ASD (potwierdzona przez lekarza) może być podstawą do uzyskania:
✅ orzeczenia o potrzebie kształcenia specjalnego (z poradni),
✅ orzeczenia o niepełnosprawności (Powiatowy Zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności),
✅ zasiłku pielęgnacyjnego,
✅ świadczenia pielęgnacyjnego (dla opiekuna),
✅ karty parkingowej,
✅ dofinansowań z PFRON (np. turnusy, sprzęt, szkolenia),
✅ ulgi rehabilitacyjnej w PIT.
Wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności składa się do zespołu ds. orzekania przy MOPS/MOPR – potrzebna jest aktualna diagnoza oraz zaświadczenie lekarskie.
CO MOŻEMY ZROBIĆ, BY AUTYZM BYŁ ROZUMIANY, A NIE MODNY?
💬 Rozmawiać. Pytać. Słuchać.
📚 Uczyć dzieci, nauczycieli, społeczność.
❗Nie upraszczać tego, co złożone.
Autyzm to nie trend.
To inny sposób odbierania świata – który może być piękny i trudny jednocześnie.
Zasługuje na szacunek, nie modę.
📚 Źródła:
– ICD-10, ICD-11, DSM-5
– Rozporządzenia MEN dot. kształcenia specjalnego
– niepelnosprawni.gov.pl, PFRON, MZ, NASK
– doświadczenie zawodowe w edukacji i wsparciu rodziców
