02/03/2024
MASKOWANIE KOBIET W SPEKTRUM AUTYZMU
Wiele osób w spektrum autyzmu wykazuje tendencję do dopasowywania się do otoczenia oraz do ukrywania przed nim swoich autystycznych cech (świadomie lub nieświadomie). Takie zjawisko nosi nazwę maskowania lub kamuflowania.
Do przykładów maskowania należą:
- naśladowanie zachowań społecznych innych osób (w tym gestów czy mimiki),
- celowe zmuszanie się do kontaktu wzrokowego lub jego udawanie podczas rozmowy,
- ukrywanie lub bagatelizowanie swoich specjalnych zainteresowań,
- przygotowywanie scenariuszy rozmów,
- tłumienie stimowania.
Informację o maskowaniu znajdziemy w DSM-5. Zapisano tam: “Do stwierdzenia autyzmu wymagane jest występowanie objawów we wczesnym okresie życia (choć mogą się one nie przejawiać w pełni do czasu, aż ograniczone kompetencje jednostki zostaną skonfrontowane z wymaganiami społecznymi lub też, w późniejszym życiu, mogą być ukrywane przez jednostkę za pomocą wyuczonych strategii)”.
Ze względu na to, że dziewczęta i kobiety podlegają innym wzorcom społeczno-kulturowym niż chłopcy i mężczyźni, mogą częściej wykazywać tendencję do maskowania. Oto garść źródeł na ten temat:
Badanie Shuck i in. (2019) wykazało, że autystyczne kobiety angażują się w kamuflowanie bardziej niż mężczyźni.
Przegląd badań autorstwa Tubío Fungueiriño i in. (2021) wskazuje na to, że kobiety (będące w spektrum autyzmu lub nie) są poddawane większej towarzyskiej presji: oczekuje się od nich, że będą ukrywać swoje autystyczne cechy i spełniać oczekiwania społeczeństwa. Kamuflując objawy, kobiety mogą bardziej przypominać swoich rówieśników i być w stanie uczestniczyć w kontekstach społecznych.
Dotyczy to również dziewczynek – osoby biorące udział w badaniu Cook i in. (2017) zgłaszały, że ich córki maskują się, aby nie odstawać od rówieśników.
Dziewczęta i kobiety w spektrum autyzmu przedstawione w badaniach Tierney i in. (2016) opisywały swoje środowisko społeczne jako nietolerancyjne i często doświadczały odrzucenia ze strony rówieśników, a w rezultacie opracowały metody dopasowania się do neurotypowych rówieśników, takie jak imitowanie i maskowanie.
Należy podkreślić, że nie tylko autystyczne kobiety i osoby socjalizowane do roli kobiet przejawiają tendencje do maskowania! Maskować się mogą również autystyczni mężczyźni i osoby socjalizowane do roli mężczyzn.
Z drugiej strony, nie każda kobieta w spektrum autyzmu się maskuje. Może to wynikać np. z braku tej umiejętności i/lub z nieodczuwania potrzeby, aby dopasować się do neurotypowych norm.
Maskowanie bardzo często łączy się z cierpieniem, o którym wspomina m. in. Radulski (2022). W swojej pracy naukowczyni oparła się na badaniach psychologicznych dotyczących maskowania oraz na wynikach akcji pt. , w której brały udział osoby autystyczne.
Osoby opisywane przez Radulski podawały np., że:
- podczas maskowania czują się “odłączone od własnego ciała”, a jednocześnie są zmuszone operować nim jak marionetką,
- maskowanie to proces wymagający ciągłego wysiłku fizycznego i dyscypliny – co w konsekwencji może prowadzić do pogorszenia stanu zdrowia i zmniejszenia funkcjonalności organizmu,
- maskowanie powoduje u nich przygnębienie i dezorientację…
Choć kobiety w spektrum często potrafią kamuflować swoje autystyczne cechy, wiąże się to z kosztem wysokiego poziomu stresu, lęku i wyczerpania.
Ludzie posługujący się terminem “autyzm wysokofunkcjonujący” tak naprawdę oceniają nie samopoczucie osoby autystycznej, ale to, w jaki sposób prezentuje się ona swojemu otoczeniu.
Osoba w spektrum może sprawiać wrażenie, że “dobrze sobie radzi” (według neurotypowych standardów), podczas gdy często jest to okupione ogromnym wysiłkiem wkładanym w maskowanie swoich naturalnych cech. Uczestnicy akcji odczuwali ogromną presję, aby tłumić stimowanie, ponieważ chcieli uniknąć bycia postrzeganymi jako osoby “dysfunkcyjne”.
Jak zaznaczają Hull i in. (2020), w mniej stresujących środowiskach ta sama osoba może nie odczuwać potrzeby kamuflowania się, w związku z czym ocena wynikających z autyzmu trudności społecznych może być utrudniona (osoba może się różnie prezentować w zależności od otoczenia).
Maskowanie często “wchodzi w krew” i nie znika podczas procesu diagnostycznego. Osoba w spektrum czasami nawet nie wie, że się maskuje. Dlatego też wiele osób autystycznych (szczególnie kobiet) umyka diagnozie spektrum autyzmu lub dostaje inne rozpoznania. Bardzo wiele zależy od diagnosty i jego uważności. Im więcej wie on o maskowaniu, tym łatwiej może je rozpoznać.
W ableistycznym społeczeństwie, w którym przychodzi funkcjonować osobom autystycznym, umiejętność ukrycia swojej odmienności może chronić przed doświadczeniem przemocy, odrzucenia i innych form dyskryminacji.
Nie każda osoba autystyczna ma zasoby i umiejętności umożliwiające maskowanie. Powinnxśmy dążyć do stworzenia świata, w którym nikt nie będzie musiał się maskować!
W komentarzu wrzucamy link do opisu akcji .
Zapraszamy także do sprawdzenia posta Marty Cieśli o demaskowaniu (link również w komentarzu).
_________________________________________
Źródła:
https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/hcp-dsm.html
Schuck, R. K., Flores, R. E., & Fung, L. K. (2019). Brief Report: Sex/Gender Differences in Symptomology and Camouflaging in Adults with Autism Spectrum Disorder. Journal of Autism and Developmental Disorders. https://doi.org/https://doi.org/10.1007/s10803-019-03998-y.
Tubío-Fungueiriño, M., Cruz, S., Sampaio, A., Carracedo , A., Fernández-Prieto, M. (2021). Social Camouflaging in Females with Autism Spectrum Disorder: A Systematic Review. Journal of Autism and Developmental Disorders, 51, 2190–2199, https://doi.org/10.1007/s10803-020-04695-x.
Cook, A., Ogden, J., & Winstone, N. (2017). Friendship motivations, challenges and the role of masking for girls with autism in contrasting school settings. European Journal of Special Needs Education. https://doi.org/https://doi.org/10.1080/08856257.2017.1312797.
Tierney, S., Burns, J., & Kilbey, E. (2016). Looking behind the mask: Social coping strategies of girls on the autistic spectrum. Research in Autism Spectrum Disorders. https://doi.org/https://doi.org/10.1016/j.rasd.2015.11.013.
Radulski, E. M. (2022). Conceptualising Autistic Masking, Camouflaging, and Neurotypical Privilege: Towards a Minority Group Model of Neurodiversity. https://doi.org/https://doi.org/10.1159/000524122.
Hull, L., Petrides, K. V., Mandy, W. (2020). The Female Autism Phenotype and Camouflaging: a Narrative Review. Review Journal of Autism and Developmental Disorders, 7, 306–317, https://doi.org/10.1007/s40489-020-00197-9.
