12/03/2025
Stan przedrzucawkowy w ciąży
Stan przedrzucawkowy (preeklampsja - skrót: PE) jest poważnym powikłaniem ciąży, któremu można obecnie zapobiegać. Odpowiednio wczesna ocena ryzyka jego wystąpienia umożliwia wdrożenie skutecznego postępowania. Ważne jednak, aby badanie wykonać już w I. trymestrze ciąży, ponieważ brak działania niesie za sobą przykre konsekwencje. Profilaktyka powinna być wdrożona najpóźniej do 16 tygodnia ciąży.
Stan przedrzucawkowy, inaczej określany jako preeklampsja, kiedyś uznawany był za „zatrucie ciążowe”. Nazwa ta wynikała z faktu, że na swój sposób organizm przyszłej mamy „zatruwany” jest przez rozwijającą się ciążę. Stan przedrzucawkowy jest efektem nieprawidłowej implantacji naczyń podczas powstawania łożyska na wczesnym etapie ciąży. To zaś, w dużym skrócie, prowadzi do utrudnionego przepływu łożyskowego w III. trymestrze, rozwoju nadciśnienia u kobiety ciężarnej i innych powikłań.
W ciągu ostatnich lat naukowcy zaczęli rozumieć istotę tej choroby – obserwacje kliniczne oraz laboratoryjne pozwoliły im ocenić, że jest to przypadłość zróżnicowana, powiązana najczęściej z działaniem czynników naczyniowych w tym nadmiernej produkcji rozpuszczalnej formy receptora naczyniowego czynnika wzrostu śródbłonka typu 1 (sFlt1) oraz rozpuszczalnej endogliny (sEng).
Specjaliści po dziś dzień nie są w stanie odnaleźć konkretnych powodów dla których rozwija się PE, dlatego też wyznaczyli czynniki ryzyka, które dzielimy na:
nadciśnienie ciążowe występujące w obecnej ciąży,
przewlekle choroby nerek,
choroby autoimmunologiczne, takie jak toczeń rumieniowaty układowy lub zespół antyfosfolipidowy,
cukrzyca typu 1 i 2,
nadciśnienie przewlekłe.
pierwsza ciąża,
wiek ≥40 lat,
odstęp od poprzedniej ciąży >10 lat,
nieprawidłowy wskaźnik masy ciała,
rodzinne występowanie preeklampsji,
ciąża wielopłodowa.
Do objawów stanu przedrzucawkowego zaliczamy m.in.:
wysokie ciśnienie krwi (wynoszące powyżej 140/90 mm Hg),
białkomocz > 0,3 g/24h w dobowej zbiórce moczu;
silne bóle głowy,
zaburzenia widzenia,
bóle w nadbrzuszu,
nudności,
zaburzenia krzepnięcia,
nieprawidłowe przepływy podczas badania USG.
Jedynym skutecznym leczeniem stanu przedrzucawkowego jest leczenie przyczynowe, czyli poród. Decyzja o nim zależy od występujących objawów, stanu klinicznego kobiety ciężarnej oraz dobrostanu dziecka. Niezbędne jest wdrożenie leczenia hipotensyjnego, jednak w sytuacji znacznego nasilenia objawów, konieczne jest ukończenie ciąży.
Obecnie możliwe jest zapobieganie wystąpieniu stanu przedrzucawkowego w ciąży. Na początku ciąży specjaliści na podstawie testu złożonego oraz badania USG, wyliczają, poza ryzykiem aberracji chromosomowych, także ryzyko wystąpienia hipotrofii płodu oraz stanu przedrzucawkowego w określonych tygodniach ciąży. Jeśli ryzyko to wynosi więcej niż 1:150, kobieta ciężarna powinna zażywać kwas acetylosalicylowy w dawce 150 mg na noc. Ważne jest, aby profilaktykę tę wdrożyć przed 16. tygodniem ciąży, czyli zanim w pełni wykształci się łożysko oraz naczynia. Zazwyczaj suplementacja ta trwa do 36. tygodnia ciąży. Uznaje się, że ryzyko preeklampsji przed 34. tygodniem ciąży przy zażywaniu kwasu acetylosalicylowego spada o 80%.
