04/05/2025
1. Materiały naturalne
Jurta jest zbudowana z surowców dostępnych w środowisku: drewnianych żerdzi (najczęściej z topoli), filcu z owczej wełny, skór, czasem płótna. To nie tylko praktyczne – takie materiały są ekologiczne, biodegradowalne i “żyją razem z ziemią”. Ich użycie symbolizuje cykliczność przyrody: to, co zostało zabrane z natury, wraca do niej.
2. Kształt – okrąg jako symbol cyklu
Jurta ma okrągły kształt, co odzwierciedla naturalne cykle życia, przyrody i czasu – dzień i noc, pory roku, narodziny i śmierć. Okrąg nie ma początku ani końca, tak jak życie w tradycyjnej kulturze nomadów postrzegane jest jako część nieustannego obiegu. Centralna część dachu (tynduk w Mongolii) to “oko jurty”, przez które wpada światło i przez które ulatuje dym – symboliczne połączenie ziemi z niebem.
3. Mobilność i dostosowanie do środowiska
Jurta nie ingeruje trwale w krajobraz – można ją rozłożyć, złożyć i przemieścić, nie zostawiając śladu. To odzwierciedla szacunek dla ziemi i ideę, że człowiek jest jej częścią, a nie właścicielem. Koczownicy nie podporządkowują natury sobie – żyją zgodnie z jej rytmem, podążając za sezonowymi pastwiskami.
4. Funkcja jako mikrokosmos
Jurta była często postrzegana jako model świata – jej dach symbolizował niebo, podłoga – ziemię, a środek (miejsce ognia) – oś wszechświata. W ten sposób całe życie człowieka – duchowe i fizyczne – wpisane było w porządek natury.
5. Harmonia i równowaga
W jurcie wszystko ma swoje miejsce – nie tylko z powodów praktycznych, ale i duchowych. Ta wewnętrzna organizacja odzwierciedla przekonanie, że harmonia wewnątrz (domu, rodziny) powinna być zgodna z harmonią zewnętrzną (świata, przyrody). Jurta staje się więc nie tylko mieszkaniem, ale przestrzenią rytualną – sanktuarium natury.