22/03/2025
ZASTOSOWANIE NARZĘDZI SOMATIC EXPERIENCING JAKO WSPARCIA PODCZAS PROCEDUR MEDYCZNYCH I OPERACJI.
Somatic Experiencing daje niewiarygodne zasoby. Zwiększa rezyliencję, możliwości kontenerowania aktywacji i świadomość ciała. Oferuje narzędzia i umiejętności, które w fundamentalny sposób poprawiają jakość naszego życia.
Wiemy, jakie skutki dla psychiki człowieka mogą mieć procedury medyczne, unieruchomienie, brak poczucia kontroli nad własnym ciałem czy narkoza. Somatic Experiencing może pomóc uporać się z emocjami i odczuciami, które pojawiają się, gdy decydujemy się poddać zabiegowi medycznemu czy operacji.
1. Decyzja o operacji czy zabiegu medycznym powinna być przemyślana i poczuta. Nie decyduj się na operację pochopnie. Jest to zawsze ingerencja w ciało i może wiązać się z konsekwencjami. Daj sobie czas na decyzję. Rozważ wszelkie zyski i koszty. Czasem przestrzeń na operację nie otwiera się od razu. Czasem musi się coś wydarzyć aby ten ruch ku zabiegowi mógł się zapoczątkować. Ja poczułam w sobie gotowość na zabieg dopiero gdy zmarł mój tata. Mam poczucie, że wydarzyło się coś na poziomie transgeneracyjnym, że tata musiał odejść abym ja podjęła decyzję. Wcześniej starałam się być silna. Po jego śmierci coś się zmieniło i byłam gotowa na zmianę w moim życiu.
2. Skonsultuj się z kilkoma lekarzami aby poznać ich opinie i dowiedzieć się jak najwięcej o przebiegu zabiegu, czasie trwania, sposobach przygotowania do zabiegu, procedurach medycznych, materiałach użytych do zabiegu, podawanych lekach, możliwych symptomach, konsekwencjach, rekonwalescencji. Czytaj na ten temat i rozmawiaj z osobami, które przeszły podobny zabieg i są zadowolone. Orientuj się i zbieraj rekomendacje.
3. Zorientuj się, którzy lekarze są polecani lub specjalizują się w danej dziedzinie. Sprawdzaj opinie. Jeżeli chcesz aby jakiś konkretny lekarz Cię operował, umów się do niego na konsultację. Sprawdzisz, jak się czujesz w obecności tej osoby, czy odpowiada Ci jego/jej energia, wiedza, podejście, orientacja w temacie, czy jest osobą empatyczną, współodczuwającą, traktującą Ciebie, pacjenta z życzliwością i szacunkiem.
4. Dzień przed przyjęciem do szpitala lub przed zabiegiem idź wcześniej spać aby rano, w dzień operacji, obudzić się wypoczęta/y i dać sobie wystarczająco dużo czasu na poranną toaletę. Zwalniaj. Staraj się zauważać każdy pozytywny aspekt pobytu w szpitalu.
5. W dniu operacji wstań na tyle wcześnie, by mieć wystarczająco dużo czasu na spokojne przygotowanie się w łazience do operacji, na toaletę. Zwalniaj. Możesz zostać poinformowana/y, która/y jesteś w kolejce do zabiegu na dany dzień, jednak najprawdopodobniej zostaniesz też uprzedzona/y, że mogą zdarzyć się zmiany. Bądź spokojna/y. Zmiany są częścią życia. Jeżeli pojawi się drżenie w ciele spowodowane zmianą, daj sobie czas na uwalnianie drżenia, przykładając jedną rękę do klatki piersiowej , drugą do brzucha.
6. Osoby wykonujące zabieg mogą pytać Cię kilka razy o te same rzeczy. To normalne. Oni upewniają się, że wszystko przebiega prawidłowo. Zakładają, że możesz być zdenerwowana/y operacją i sprawdzają, czy nie podajesz błędnych informacji. Podczas mojej operacji anastezjolodzy informowali mnie kilka razy o wszystkim i upewniali się, że rozumiem. Pomimo tego, że na łydce miałam markerem narysowaną strzałkę z literką B (biodro), kilkakrotnie upewniali się, która noga ma być operowana, włącznie z tym, że miałam im pokazać palcem która, w razie gdybym miała zaburzenia świadomości. Należy cierpliwie odpowiadać z uśmiechem.
7. Podczas przygotowań do operacji możesz mieć założony rękaw do mierzenia ciśnienia na jedną rękę i venflon na drugą. Być może zostanie Ci zaproponowany środek uspokajający. Jeżeli nie jest niezbędny możesz odmówić. Przy niektórych zabiegach może być zakładany cewnik do pęcherza ale naczelna zasada jest taka, że jeżeli jakaś procedura nie jest konieczna to jej nie wdrażamy. Nie obciążamy systemu nerwowego czymś, co jest zbędne.
8. Jeżeli zostaniesz poproszona/y aby usiąść do znieczulenia czy pobrania krwi, poszukaj wygodnej dla siebie pozycji. Jeżeli mówi do Ciebie dwóch lekarzy czy dwie pielęgniarki jednocześnie, to jest za dużo i trudno to pomieścić. Zatrzymaj ich i poproś aby zwracali się do Ciebie po kolei. Stawiaj wyraźne granice i miareczkuj. Jedna informacja w danym momencie.
9. Jeśli dostaniesz informację, że masz mieć podane znieczulenie, pobraną krew, zastrzyk czy ukłucie w kręgosłup, to jest to czas na zasoby i pendulację. W momencie ukłucia zamknij oczy. W mózgu osoby dorosłej po zamknięciu oczu zaczynają być wytwarzane fale alfa. Przypomnij sobie wspaniały moment, gdy było Ci dobrze. To mogą być wakacje, wspomnienie bliskiej osoby czy zabawnej sytuacji. Plaża, słońce, bezchmurne niebo, parasol na gorącym piachu, zapach morza. Możesz poczuć ból w kręgosłupie, pieczenie i nieprzyjemnie rozpierające gorąco podczas iniekcji, które jednak rozpuszczają się w porównaniu z całym gorącem plaży, którą masz pod powiekami, powiewem wiatru z nad morza czy bliskością ukochanej osoby.
10. Możesz mieć podane znieczulenie lokalne lub podpajęczynówkowe. Gdy lokalne znieczulenie jest podawane najpierw a potem podpajęczynówkowe, rana lepiej się goi ponieważ znieczulenie lokalne zmniejsza odczyn zapalny. Natomiast jeżeli jest bardzo duże nacięcie chirurgiczne, wtedy nie można stosować znieczulenia lokalnego.
11. Gdy poczujesz drętwienie i zorientujesz się, że zaczyna działać znieczulenie, możesz również poczuć, ze stopniowo zmniejsza się możliwość poruszania, aż do całkowitego unieruchomienia jakiejś części ciała. Przy znieczuleniach epiduralnych, podpajęczynówkowych w kręgosłup unieruchomienie jest od pasa w dół. Wtedy często pojawia się lęk ponieważ lęk bardzo często jest sprzężony z unieruchomieniem. To czas na aktywację nerwu błędnego brzusznego i systemu zaangażowania społecznego. Zapytaj ile osób liczy zespół, zauważ, ile innych osób Cię otacza. Oni wszyscy są teraz, tutaj dla Ciebie. Ja poszukałam wzrokiem twarzy i oczu anastezjologa, który pochylał się nade mną. Odpowiedział spojrzeniem… Poczułam jego obecność. Poczułam, że nie jestem sama, że on jest ze mną. I nie tylko on… Zaangażowanie społeczne zmniejsza ilość negatywnych symptomów przed i po procedurze medycznej.
12. Jeżeli możesz rozmawiać zapytaj o to, co Cię interesuje, np. z którego dojścia robimy zabieg. Lekarze wiedzą, w jakim stanie może być człowiek, bo odpowiadają na wszystkie pytania. Wsparcie personelu medycznego podczas procedur medycznych ma ogromne znaczenie i jest w stanie całkowicie zmienić stan pacjenta.
13. My ludzie, zapamiętujemy w umyśle ostatnie położenie ciała przed utratą kontaktu z ciałem, przed utratą czucia, dlatego czasem może być dla Ciebie zaskakujące, gdy czujesz, że leżysz płasko a widzisz swoją kończynę uniesioną do góry. To normalne. Możesz na tyle, na ile to możliwe, rozejrzeć się wokół i sprawdzić, gdzie jest podłoga, sufit. Popatrzeć w lewo, w prawo, przed siebie i za siebie czyli ponownie orientacja.
14. Jeżeli możesz być całkowicie przytomna/y podczas zabiegu czy operacji i rozmawiać to wtedy Twoja pamięć jawna, deklaratywna i empiryczna jest włączona. Pełne znieczulenie, sedacja, pełna narkoza zabiera nam pamięć jawną a pozostawia włączoną pamięć niejawną, emocjonalną i proceduralną. Mózg trudniej procesuje takie doświadczenie, nie ma zachowanej ciągłości wydarzeń i jest większa tendencja do wystąpienia objawów PTSD. Jeżeli jesteś w stanie i jest to możliwe czuć i mieć świadomość, czego Twoje ciało doświadcza podczas operacji, przy podanych lekach przeciwbólowych, szybciej wrócisz do równowagi po zabiegu.
15. Pamiętaj, że dysocjacja podczas zabiegu jest naturalnym stanem i wyrazem mądrości ciała. Czasem musimy dysocjować, by nie czuć bólu, odczuć, emocji. Leki anastezjologiczne mają na celu rozłączenie self od percepcji ponieważ czasem niezbędne jest wyłączenie świadomości i całkowite zwiotczenie ciała.
16. Po zabiegu zadbaj o siebie, wypoczywaj i dużo śpij. Większość spraw w naszym życiu nie jest na tyle ważna, aby być ważniejszą od naszego stanu zdrowia. Jeżeli potrzebujesz poprosić o pomoc, poproś. Ufaj sobie i swojemu ciału. Ono zawsze chce być zdrowe. Daj sobie na rekonwalescencję tyle czasu, ile potrzebujesz. To, co masz zrobić, rób w swoim własnym tempie.
17. Drżenie ciała jest oznaką rozładowania neurofizjologicznego. To moment gdy ciało puszcza napięcie i pozbywa się nadmiaru skumulowanej energii. Drżenie, trzęsienie ciała występuje u wszystkich ssaków, jako odreagowanie stresującej sytuacji. Pozwól na drżenie. Możesz jednocześnie postawić stopy na podłodze, poczuć plecy oparte o oparcie lub znaleźć jakikolwiek punkt oparcia. Ja często podczas wizyty u stomatologa mam nogi zgięte w kolanach i stopy postawione na fotelu.
18. Po rozładowaniu neurofizjologicznym może pojawić się rozładowanie emocjonalne, poruszenie, wzruszenie. Daj sobie czas na emocje i pozwól sobie czuć uczucia, które się pojawiają. Może radość, ulgę, że już po wszystkim. Połóż dłoń w miejscu, gdzie czujesz emocję czy uczucie w ciele. Daj uczuciu wsparcie dłonią, żeby mogło być. Sprawdź, gdzie czujesz to uczucie w ciele. Może gdzieś coś się rozluźnia, może jest lżej. Poczuj jak płynie Twój oddech. Autoregulacja, koregulacja i dotyk to pierwsze, najważniejsze sposoby regulacji.
19. Pamiętaj, że każda trauma medyczna musi być procesowana gdy ciało jest już zagojone. Gdy powstaje trauma medyczna, powstają w ciele impulsy do walki a człowiek nie jest w stanie walczyć niezagojonym ciałem. Może dojść do sytuacji gdy impulsy obronne będą projektowane na zewnątrz a wtedy walczymy z całym światem. Decydując się na jakikolwiek zabieg medyczny czy operację z poziomu kognitywnego umysłu, musimy pamiętać, że mamy w sobie zwierzę, które wcale nie chce zostać uśpione czy unieruchomione. To zwierzę będzie traktować operację jak atak nie do uniknięcia a aby renegocjować taką kategorię musimy mieć zagojone ciało.
***
Asystuję studentom szkoleń SE. Słucham, towarzyszę i wspieram. Wiem, jak można być przygotowanym do operacji i przez nią przejść. Najbardziej inwazyjna i krwawa operacja, jaką do tej pory przeszłam, dwa lata temu, całkowita aloplastyka stawu biodrowego, była najlepszą w moim życiu. Doświadczenie Somatic Experiencing, umiejętność bycia w kontakcie z odczuciami w ciele, komunikowanie potrzeb, odruchowe zwalnianie i sięganie po zasoby, miareczkowanie, zauważanie nadsprzężeń, umiejętność poczucia i pójścia za impulsem w ciele, było ogromnym wsparciem dla mnie w całym procesie. Czuję głęboką wdzięczność dla moich wszystkich nauczycieli a szczególne dla Pedro Prado i Kaviego Gemin, dzięki którym mam głęboko ucieleśnione te umiejętności
To, co trudne, może być nietraumatyzujące.
Tekst: Klaudia Angela Grabska, SEP
