13/08/2025
“Od parasola do grzybni”, czyli krótka historia Polskiego Towarzystwa Mykologicznego
Choć Polskie Towarzystwo Mykologiczne (PTMyk) oficjalnie zostało wpisane jako stowarzyszenie do Krajowego Rejestru Sądowego 23 czerwca 2012 roku, działania zmierzające do jego utworzenia były podejmowane już znacznie wcześniej. W zasadzie początków oddzielenia się mykologów od botaników należy szukać w latach pięćdziesiątych. W dniach 15-22 września 1956 r., w Brukseli (Belgia), odbyła się pierwsza europejska konferencja mykologiczna pod nazwą „Première Session Européene de Mycologie". Chwilę wcześniej tego samego roku, 5 czerwca, w obrębie Polskiego Towarzystwa Botanicznego powstała Sekcja Mykologiczna. Została ona powołana z inicjatywy prof. Aliny Skirgiełło, której celem było zintegrowanie środowiska badaczy zainteresowanych mykologią. To również za jej sprawą w 2001 roku, podczas Zjazdu Polskiego Towarzystwa Botanicznego w Poznaniu, Zarząd Sekcji Mykologicznej zgłosił formalną propozycję powołania odrębnego towarzystwa mykologicznego. Rozmowy były kontynuowane podczas spotkań w Sandomierzu (2004) i Olsztynie (2009), gdzie ostatecznie została zawiązana grupa inicjatywna, mająca za zadanie powołanie nowego towarzystwa. Wreszcie, 5 listopada 2011 roku, podczas spotkania w Łodzi, w obecności prof. Davida Mintera (Wielka Brytania) i Dr. Stephanos Diamandis (Grecja), powołane zostało Polskie Towarzystwo Mykologiczne. Wśród 34 członków założycieli, którzy podpisali dokumenty rejestracyjne znajdowali się nie tylko naukowcy zawodowo zajmujący się mykologią, ale także amatorzy.
Od momentu utworzenia Towarzystwo było otwarte dla wszystkich osób zainteresowanych mykologią i chcących włączyć się w działania, które zgodnie ze statutem organizacji, mają na celu przyczynić się do rozwoju mykologii oraz upowszechniać wiedzę o grzybach. Projekty i zadania realizowane przez PTMyk prowadzą do pełniejszego poznania świata grzybów i utrzymania ich różnorodności gatunkowej. Towarzystwo ma za zadanie podnosić poziom wiedzy członków, wspierać ich działania naukowe, przyczyniać się do integracji, rozwoju kontaktów i wymiany myśli między członkami, a także wspierać rozwój infrastruktury mykologicznej w Polsce.
Przez ostatnich trzynaście lat zadania te były realizowane w najróżniejszy sposób. Wiele aktywności przeprowadzają Sekcje Towarzystwa, których działa obecnie 5. Każda z nich zajmuje się określoną tematyką i skupia osoby zainteresowane danym obszarem mykologii. Warto wspomnieć o Sekcji „Różnorodność i Ochrona Grzybów”, która zorganizowała aż 10 sesji terenowych, poświęconych poznawaniu fungi określonych obszarów Polski. Przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym działa też Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów, która regularnie wydaje rekomendacje i dba o spójność polskich nazw gatunkowych grzybów z ich łacińskimi odpowiednikami.
Polskie Towarzystwo Mykologiczne organizowało też ogólnopolskie i międzynarodowe konferencje (Łódź 2014, Warszawa 2019, Poznań 2022, Lublin 2024). Wśród nich na szczególne wyróżnienie zasługuje zorganizowany w dniach 16-21 września 2019 roku w Warszawie i Białowieży “18th Congress of European Mycologists”, który zgromadził ponad 250 mykologów z ponad 50 krajów. W celu angażowania młodych osób w rozwój mykologii od 2019 roku z inicjatywy dr hab. Małgorzaty Ruszkiewicz-Michalskiej organizowane są konferencje “MycoRise Up! Youth in Mycology”. Spotkania te w ciągu zaledwie sześciu lat stały się konferencjami międzynarodowymi, które skutecznie pozwalają na nawiązywanie współpracy pomiędzy młodymi mykologami.
Od początku swojej działalności staraliśmy się też pozyskiwać zewnętrzne finansowanie na działalność statutową organizacji. Warto tutaj wymienić takie projekty jak „Życie ukryte w drewnie – grzyby”, realizowane w ramach programu „po stronie natury” czy „Mykoteka”, finansowane ze środków MEiN. Wspierana była też działalność wydawnicza. Polskie Towarzystwo Mykologiczne działa na rzecz otwartego dostępu do danych mykologicznych. Od 2020 roku publikuje dane o występowaniu grzybów w Global Biodiversity Information Facility (gbif.org; GBIF), gdzie opublikowało łącznie ponad 20 tys. rekordów, które już zostały wykorzystane w ponad 80 publikacjach naukowych. Warto zaznaczyć, że większość z tych danych nie pochodzi z instytucji naukowych, a właśnie od mykologów, nie zajmujących się grzybami zawodowo. Od roku PTMyk jest też partnerem międzynarodowego projektu “FunDive” (https://fun-dive.eu/en/home-2/), który zrzesza zarówno zawodowych mykologów jak i pasjonatów grzybów z całej Europy, w celu lepszego poznania ich różnorodności oraz skuteczniejszego objęcia ich działaniami ochronnymi. Polscy mykolodzy bardzo aktywnie włączyli się w proponowane aktywności i pod względem zebranych w roku 2024 danych uplasowaliśmy się na czwartej pozycji (po Finlandii, Włochach i Portugalii). Polscy młodzi mykolodzy (Konrad Kaczmarek i Michał Kochanowski) oraz członkowie Sekcji “Różnorodność i Ochrona Grzybów” (Barbara Kudławiec) znaleźli się też wśród liderów jeśli chodzi o liczbę zebranych i zidentyfikowanych okazów (https://fun-dive.eu/en/dataportal/).
Pamiętam, że kiedy powstawało Towarzystwo, jego pierwsza prezes, dr hab. Marta Wrzosek, mówiła że ma nadzieję, że będzie ono „parasolem” dającym instytucjonalną ochronę dla wielu mykologicznych inicjatyw i działalności w Polsce. Mam wrażenie, że przez te wszystkie lata „parasol” rozwinął całkiem solidną “grzybnię” interakcji, która rozrasta się w wielu kierunkach i pozwala na coraz lepsze poznawanie świata grzybów, nie tylko w Polsce. Choć Towarzystwo ciągle się zmienia, rozwija i rozrasta, niezmienne pozostają podstawowe założenia i wartości. Jedną z nich jest otarcie dla działań wszystkich osób zainteresowanych mykologią i chcących rozwijać swoje pasje związane z grzybami. Zapraszamy na stronę internetową Towarzystwa (http://www.ptmyk.pl/) oraz do śledzenia naszej aktywności w social mediach. Zachęcamy do dołączenia do naszych mykologicznych aktywności.
J. Pawłowska
