09/05/2025
1967 yılında, Martin Seligman’ın yaptığı deneyde, köpekler kontrolsüz acıya maruz bırakıldı. İlk başlarda kaçmaya çalıştılar, ancak denemeleri başarısız oldu.
Sonraki aşamalarda, köpeklere kaçma şansı verildiğinde bile hareketsiz kaldılar, çünkü daha önce kaçma olanağı olmadığında “kaçamayacaklarına” inanmayı öğrenmişlerdi.
Bu deney, öğrenilmiş çaresizlik kavramını ortaya koyarak, insanların kontrol edemedikleri durumlarla başa çıkamama eğilimlerini açıklamaktadır.
Öğrenilmiş çaresizlik, travma sonrası stres bozukluğu, depresyon ve kaygı gibi psikolojik bozukluklarla ilişkili bir durumdur. Kişiler, tekrar edebilecek olumsuz olaylar karşısında çaresizlik hissine kapılabilirler ve bu da kişilerin başa çıkma mekanizmalarını etkileyebilir.
Ne Yapılabilir?
• Farkındalık oluşturmak: Çaresizlik hissi, genellikle kişinin kendi düşünce ve duygularının etkisiyle şekillenir. Bu nedenle, ilk adım farkındalık geliştirmektir.
• Kontrol duygusu yaratmak: Küçük de olsa kontrol edebileceğiniz alanları tanımak ve bu alanlarda olumlu adımlar atmak, çaresizlik hissini kırabilir.
• Destek aramak: Terapiler, travma ve stresle başa çıkabilmek için etkili bir yoldur. Bir profesyonelden yardım almak, yeniden kontrol duygusunu kazanmanıza yardımcı olabilir.
