04/26/2023
Đau khớp ở người trẻ
=====
Gần đây, tôi nhận nhiều ca tư vấn đau khớp gối cho nhiều bệnh nhân trẻ tuổi. Bài viết này chỉ ra đau khớp gối ở người trẻ (dưới 40 tuổi) rất hay gặp, các lý do gây bệnh, và cách chữa trị.
# Đau khớp gối ở người trẻ chủ yếu do tổn thương quá sức (overuse injuries)
- Thống kê cho thấy đau khớp gối xảy ra ở người trẻ rất hay gặp, cứ 1 trong 3 người trẻ tuổi sẽ bị đau khớp gối ít nhất một lần. Lý do chính là tổn thương do lặp lại các hoạt động quá sức.
- Ở người trẻ tuổi, ý nghĩ là xương khớp bị yếu ít khi xảy ra. Đa số các bạn đều nghĩ rằng mình còn rất trẻ, khỏe, chạy nhảy linh hoạt nên không thể bị đau khớp. Đây là suy nghĩ sai lầm vì tuy rằng các khớp ở người trẻ ít bị tổn thương, bất kỳ hoạt động quá mức hay sai tư thế đều dẫn đến tổn thương.
- Cấu trúc của khớp gối phức tạp với nhiều dây chằng, dây gân, cơ bắp, mạch máu, và xương. Khi các bệnh nhân lạm dụng, dùng quá mức và quá sức của khớp gối sẽ dẫn đến đau viêm khớp.
- Viêm gân dây chằng (tendonitis) và viêm túi dịch (Bursitis) là các tổn thương hay gặp ở người trẻ thường vận động. Các loại viêm này do người trẻ hoạt động thường xuyên, khiến các dây chằng hay túi dịch làm việc quá sức. Tuy nhiên, những người ít chạy bộ, ít vận động thỉnh thoảng lại vận động quá sức quá lâu cũng có thể khiến viêm gân hay viêm túi dịch. Vì vậy, tập thể dục thường xuyên nhưng cũng vừa phải, và tăng từ từ nếu muốn tập nặng.
- Hay gặp nhất ở người trẻ là hội chứng đau khớp chạy bộ. Ngoài ra còn có những lý do khác như viêm khớp do thoái hóa, viêm khớp dạng thấp, và viêm khớp do gút.
# Hội chứng đau khớp chạy bộ (Patellofemoral syndrome)
- Là chấn thương hay xảy ra ở người thường chạy bộ. Bệnh nhân cảm giác đau phần trước đầu gối và trên mặt sau của đầu gối. Lý do chính là sự mất cân đối trong hoạt động giữa các cơ và dây chằng đầu gối. Một số cơ yếu hơn khiến các cơ khác phải hoạt động nhiều hơn, lâu dài dẫn đến viêm đau và sưng. Người bị bệnh này thường đau khớp gối nhiều hơn khi ngồi xuống, lên xuống cầu thang, hay vận động.
- Chẩn đoán bệnh này chủ yếu dựa vào bệnh sử và thăm khám lâm sàng. XR đầu gối có thể sẽ không thấy gì bất thường. BS có thể sẽ siêu âm khớp gối để tìm nước giữa khớp. Chữa trị bệnh này bằng thuốc kháng viêm sưng NSAID và vật lý trị liệu. Bệnh nhân cần sửa tư thế chạy, tập vận động các cơ khớp khác như cơ khớp vùng háng, lưng, và chân để hỗ trợ khớp gối. Các bài tập vật lý trị liệu của tôi trên kênh youtube Dr. Wynn Tran có hướng dẫn kỹ các trị liệu này.
# Viêm khớp do thoái hóa (OA)
- Mặc dù đa số viêm khớp thoái hóa xảy ra ở người lớn tuổi, một phần không ít bệnh nhân có thể bị viêm khớp thoái lúc 20 tuổi vì nhiều lý do như thừa cân, ít vận động, vận động quá nhiều sai tư thế, và các bệnh di truyền.
- Béo phì là một trong những lý do chính gây đau khớp ở người trẻ tuổi vì trọng lượng cơ thể quá nhiều dẫn đến áp lực liên tục lên sụn khớp, lâu dài dẫn đến tổn thương khớp.
- Vận động quá nhiều, nhất là vận động nặng như nhảy cao, chạy nhảy có nhiều lực áp lực trực tiếp lên khớp làm tổn thương sụn.
- Tổn thương mạnh đến sụn khớp gối do chấn thương tiếp xúc khi chơi đá banh hay bóng bầu dục cũng răng rủi ro bị thoái hóa khớp sớm hơn.
# Đau khớp gối ở thanh thiếu niên
- Các bạn tuổi teen (thanh thiếu niên) cũng có thể bị đau khớp gối do lười vận động hay vận động quá nhiều với lý do tương tự như trên. Ngoài ra, hai bệnh đau khớp thường xảy ra ở các bệnh nhân tuổi teen là bệnh Osgood-Schlatter (OS) và hội chứng Sinding-Larsen Johansson (SLJ).
- Ở bệnh OS, bệnh nhân cảm giác đau nhức ở chỗ xương bánh chè (kneecap) và bên dưới, nơi dây chằng dẫn đến xương chân trong khi hội chứng SLJ thường đau nhức ở phần dưới dây gân xương bánh chè. Cả hai bệnh này thường do hoạt động quá mức.
- Chữa trị đau khớp ở tuổi Teen bắt đầu bằng chỉnh sửa tư thế vận động, dùng thuốc NSAID khi cần, và tập vật lý trị liệu.
# Đau khớp do viêm khớp dạng thấp (RA) và gút (Gout)
- Bệnh nhân khỏe mạnh, tập thể dục thường xuyên vẫn có thể bị viêm thấp khớp và viêm khớp do gút nếu có những rủi ro về hai loại bệnh này. Tôi có nói về hai loại bệnh này nhiều trên kênh youtube. Quan trọng là bệnh nhân cần chú ý dinh dưỡng vì ăn uống không kiểm soát sẽ dẫn đến tăng Uric acid , béo phì, và cuối cùng là đau khớp gối.
# Tóm lại
- Đau khớp gối ở người trẻ rất hay gặp. Lý do chủ yếu là vận động quá mức không đúng cách dẫn đến tổn thương khớp gối. Các lý do khác là béo phì, lười vận động, và có những bệnh lý làm tăng rủi ro tổn thương khớp.
- Tập thể dục thường xuyên nhưng vừa phải, từ từ theo khả năng của mình, không tăng cân và dinh dưỡng cân bằng là cách tốt nhất để bảo vệ khớp gối.
