12/07/2023
Kortizol tanadagi muhim gormon. Bu buyrak usti bezlari tomonidan chiqariladi va quyidagi foydali funktsiyalarni bajaradi:
⏺️Glyukoza metabolizmi (energiya funktsiyasi)
⏺️Qon bosimini tartibga solish
⏺️Qon shakarini saqlab qolish uchun izolyatsiya
⏺️Immunitetni himoya qilish
⏺️Jigar faoliyatini yaxshilash
Tanadagi yallig'lanish jarayonlarini bostirish Odatda, kortizol tanada ko'proq miqdorda ertalab va kechasi eng past darajada bo'ladi. Stress bu gormonning qonga tushishining yagona sababi bo'lmasa ham, kortizol "stress gormoni" deb nomlandi, chunki xavf, vahima, psixologik noqulaylik va har qanday hissiy titrash paytida qonda tez ko'payadi. Qondagi kortizol miqdorining qisqa muddatli o'sishi uning afzalliklariga ega, shu bilan tanamiz himoya va ichki zaxiralarni tezda safarbar qiladi. Kortizolning sekretsiyasini kuchayishi:
Xavf paydo bo'lganda tezkor energiya to'lqini (o'zini himoya qilish instinkti).
Xotira funktsiyalarini faollashtirish (miya tezroq qaror qabul qiladi).
Immunitetning keskin ko'tarilishi.
Og'riqqa nisbatan sezgirlik pasaygan. Masalan, ta'sirlangan holatda odam umuman og'riq sezmasligi mumkin. Organizmda gomeostazni saqlash (o'zgarishlarga qarshi turish va fiziologik muvozanatni saqlash). Shunday qilib, kortizol stress bilan kurashishda muhim va foydali vositadir. Ushbu gormon bo'lmaganda, bizning tanamiz g'ayrioddiy vaziyatda to'g'ri ishlay olmaydi va har qanday stress kasallikka olib kelishi mumkin. Ammo hissiy portlashdan so'ng, tanada bo'shashish davri kerak, stressli hodisadan so'ng tananing barcha funktsiyalari normal hayotga qaytishi kerak. Afsuski, bugungi kundalik hayotda tananing stressga qarshi javob harakati shunchalik faollashadi, chunki tanada har doim normal hayotga qaytish imkoniyati bo'lmaydi. Natijada, ba'zilarimiz doimiy (surunkali) stress holatidadir, ya'ni organizmda kortizolning ko'payib borishi doimiy ravishda saqlanib turadi. Kortizolning yuqori va uzoq qon darajasi (masalan, surunkali stress bilan bog'liq bo'lganlar) bizning sog'lig'imizga salbiy ta'sir ko'rsatishi ko'rsatildi, masalan:
Kognitiv buzilish (xotira, e'tibor, aqliy ish, muvofiqlashtirish);
Qalqonsimon funktsiyani bostirish;
Qon shakaridagi nomutanosiblik, masalan giperglikemiya (yuqori qon shakar);
Suyak zichligining pasayishi
Mushak to'qimalarining qisqarishi;
Yuqori qon bosimi;
Metabolik kasallik (semirish);
Tanadagi immunitet va yallig'lanish reaktsiyalarining pasayishi;
Tez-tez uchraydigan tushkunlik;
Jarohatni sekinlashtirish va boshqa sog'liqqa ta'siri.
Davomi ⤵️