04/11/2024
Chế độ dinh dưỡng bổ thận là gì?
Chế độ dinh dưỡng bổ thận là chế độ ăn hạn chế dư lượng dinh dưỡng và chất lỏng hấp thụ vào cơ thể nhằm đảm bảo thận không hoạt động quá tải. Chế độ ăn này vẫn đáp ứng đầy đủ nhu cầu năng lượng, protein, vitamin và các khoáng chất cần thiết. Song, hàm lượng của một số dưỡng chất (natri, kali, phốt pho, nước, protein,…) sẽ được kiểm soát nghiêm ngặt, tránh hiện tượng tích tụ, cản trở hoạt động của thận và các cơ quan khác.
Ăn gì bổ thận?
Thực phẩm bổ thận nên hạn chế muối (natri) và chứa nhiều chất chống oxy hóa (vitamin C, carotenoids, flavonoids,…). Việc ăn uống theo chế độ bổ thận sẽ giúp đẩy lùi nguy cơ bệnh thận mạn tính, năng cao khả năng miễn dịch và tránh các biến chứng nguy hiểm do suy thận gây ra. Cụ thể:
1. Thực phẩm ít muối, natri tốt cho thận
Muối là nguồn cung cấp chính natri – khoáng chất có công dụng cân bằng chất lỏng và duy trì huyết áp cho cơ thể. Tuy nhiên, hàm lượng muối ăn chỉ nên không quá 5 gam trong khẩu phần ăn hàng ngày. Bởi lẽ, chỉ một lượng nhỏ natri dư thừa có thể gây quá tải cho thận, thúc đẩy nguy cơ tăng huyết áp,… Vì vậy, ưu tiên thực phẩm ít muối như rau xanh, hoa quả tươi, sữa chua, ngũ cốc nguyên cám; đồng thời, ưu tiên các món hấp / luộc, giúp kiểm soát hiệu quả hàm lượng natri trong cơ thể.
2. Thực phẩm giàu vitamin C
Vitamin C sở hữu tác dụng chống viêm nhiễm và chữa lành hiệu quả. Do đó, dưỡng chất này có thể cải thiện chức năng của các cơ quan bị tổn thương, bao gồm thận. Ngoài ra, vitamin C cũng được chứng minh là có khả năng giảm nguy cơ ung thư tiểu mô tế bào thận. Do đó, khi lựa chọn thực phẩm bổ thận, bạn nên cân nhắc các món ăn có hàm lượng cao vitamin C như ớt chuông, kiwi, súp lơ trắng, bông cải xanh, dâu tây,…
3. Thực phẩm giàu chất chống oxy hóa
Đối với thận, chất chống oxy hóa như polyphenols, flavonoids, anthocyanins,… có tác dụng loại bỏ các gốc tự do tấn công, gây căng thẳng oxy hóa và bảo vệ chức năng thận. Không những vậy, thông qua cơ chế trung hòa gốc tự do, chất chống oxy hoá còn giúp bảo vệ các cơ quan trong cơ thể khỏi viêm nhiễm và tổn thương. Do đó, hấp thụ thực phẩm giàu chất chống oxy hoá vừa có thể bảo vệ thận, vừa duy trì hoạt động giữa các cơ quan trong cơ thể.
4. Táo
Táo rất giàu các chất chống oxy hóa như vitamin C, quercetin, catechins, và beta-carotene. Những hợp chất này có tác dụng mạnh mẽ trong việc bảo vệ và ngăn ngừa tổn thương ở thận. Cụ thể:
Quercetin: Được chứng minh là có khả năng làm giảm độc tính trong thận, bảo vệ thận khỏi tình trạng xơ hoá và sưng viêm thận;
Catechins: Nguyên cứu cho thấy, các hợp chất catechins có thể được sử dụng để chữa lành tổn thương thận cấp tính do COVID-19.
Ngoài ra, loại quả này cũng sở hữu hàm lượng kali tự nhiên – khoáng chất giúp duy trì sự cân bằng axit – kiềm trong cơ thể. Nhờ vậy, nồng độ pH của nước tiểu luôn được giữ ở mức bình thường, nguy cơ sỏi thận do nước tiểu có tính kiềm cao cũng được hạn chế.
5. Nước
Nước lọc có công dụng giúp thận đào thải các chất cặn bã trong máu dưới dạng nước tiểu. Việc thiếu nước trầm trọng sẽ dẫn tới sỏi thận, thận nhiễm độc và suy thận mạn. Vì vậy, bạn nên hấp thụ từ 1.5 đến 2 lít nước mỗi ngày để đảm bảo cơ thể đủ độ ẩm. Đối với người suy thận mạn, lượng nước khuyến cáo được tính dựa trên công thức 40 ml x kg cân nặng.
6. Ớt chuông đỏ
Vitamin A và B6 trong ớt chuông đỏ giúp điều hòa lượng oxalat trong nước tiểu, chống lại sự hình thành sỏi thận. Trong khi đó, folate lại có khả năng ngăn chặn suy thận mạn chuyển biến xấu. Ngoài ra, sự kết hợp của lycopene và vitamin C trong loại quả này cũng giúp bảo vệ thận khỏi viêm nhiễm và tổn thương do căng thẳng oxy hoá. Đặc biệt, lycopene còn được chứng minh là có khả năng giảm nguy cơ tử vong ở người bệnh thận.
7. Bắp cải
Bên cạnh quercetin, bắp cải cũng chứa các chất chống oxy hóa khác như kaempferol và apigenin. Đây là hai hợp chất thuộc nhóm flavonoids, có khả năng ngăn chặn ung thư biểu mô tế bào thận thông qua cơ chế kháng viêm. Ngoài ra, hàm lượng lớn chất xơ trong bắp cải cũng giúp cải thiện hệ tiêu hoá, có lợi cho người suy dinh dưỡng do chức năng thận kém. Vì vậy, đây sẽ là một trong số thực phẩm bổ thận không thể thiếu để duy trì thể trạng khỏe mạnh.
8. Súp lơ trắng
Hàm lượng natri, kali và phốt pho trong súp lơ trắng tương đối thấp, rất phù hợp cho người đang điều trị hoặc có nguy cơ mắc suy thận. Bên cạnh đó, loại rau này cũng chứa nhiều chất xơ và các chất chống oxy hóa như vitamin C, indole, sulforaphane, có tác dụng bảo vệ thận khỏi độc tố và viêm nhiễm. Đặc biệt, sulforaphane đã được chứng minh là có khả năng ngăn chặn sự tiến triển của bệnh thận mạn tính. Hiện, hợp chất cũng đang được thử nghiệm lâm sàng đối với ung thư vú, ung thư phổi và ung thư tuyến tiền liệt.
9. Tỏi
Theo nghiên cứu, allicin trong tỏi có khả năng hạ đường huyết, chống viêm nhiễm, căng thẳng oxy hóa và bảo vệ thận. Ăn tỏi thường xuyên không chỉ giúp tăng cường chức năng thận mà còn giúp thận tránh khỏi các tác nhân gây hại như oxy hóa, gốc tự do, độc tố. Vì vậy, đây là một trong những thực phẩm bổ thận không thể thiếu trong chế độ dinh dưỡng hàng ngày.
10. Hành tây
Hành tây và tỏi là hai gia vị hoàn hảo thay thế cho muối ăn, giúp bạn giảm thiểu lượng natri hấp thụ hàng ngày. Bên cạnh đó, chất xơ hoà tan trong hành tây cũng có khả năng hỗ trợ cải thiện quá trình tiêu hóa bằng cách củng cố hệ vi sinh đường ruột. Nhờ vậy, triệu chứng rối loạn tiêu hoá – yếu tố góp phần gây suy thận – sẽ được kiểm soát hiệu quả.
11. Anh đào (cherry)
Các chất chống oxy hóa như vitamin C, quercetin và anthocyanins được tìm thấy nhiều trong cherry. Do đó, việc tiêu thụ loại quả này có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm nhiễm ở thận và đào thải các độc tố, chất cặn bã ra khỏi cơ thể. Ngoài ra, cherry cũng được biết đến với công dụng giảm thiểu nguy cơ gout – một bệnh lý phổ biến do tăng uric máu ở người suy thận mạn. Vì vậy, đây sẽ là một trong những thực phẩm bổ thận mà bạn không thể bỏ qua.
12. Nho đỏ
Thuộc nhóm các loại quả mọng, nho đỏ sở hữu hàm lượng cao các chất chống oxy hoá, như quercetin, anthocyanins và resveratrol. Các hợp chất này có khả năng chống viêm tự nhiên, giúp tạo hàng rào bảo vệ thận và các cơ quan khác trong cơ thể, chữa lành các vết thương do các bệnh lý tim mạch, tiểu đường, gan nhiễm mỡ,… Do đó, bổ sung nho đỏ sẽ là lựa chọn phù hợp, giải đáp thắc mắc ăn gì bổ thận, giúp cơ quan này hoạt động hiệu quả, đẩy lùi bệnh thận mạn tính.
13. Lòng trắng trứng
Lòng trắng trứng đặc biệt có lợi cho bệnh nhân suy thận. Bởi lẽ, đây là nguồn protein chất lượng cao với đủ 9 loại axit amin thiết yếu. Đối với người suy thận, thực phẩm này sẽ giúp cơ thể có đủ axit amin, trong khi lượng protein tổng thể vẫn được kiểm soát hàng ngày. Đồng thời, phốt pho – một khoáng chất cần hạn chế khi mắc suy thận – cũng sở hữu hàm lượng tương đối thấp trong lòng trắng trứng. Vì vậy, đây sẽ là một trong số thực phẩm bổ thận hàng đầu cho người đang điều trị hoặc có nguy cơ mắc suy thận mạn.
14. Mận Hà Nội
Hàm lượng vitamin C trong thận khá cao, do đó loại quả này có tác dụng chống viêm nhiễm và oxy hoá mạnh mẽ. Ngoài ra, thận cũng chứa nhiều chất xơ, isatin và sorbitol – những dưỡng chất đặc biệt có lợi cho hệ tiêu hóa, giúp điều chỉnh chức năng của cơ quan này. Bổ sung mận trong thực đơn hàng ngày sẽ hỗ trợ điều hòa nhu động ruột và giảm nguy cơ táo bón kéo dài – một trong các nguyên nhân gián tiếp dẫn đến suy thận. Tuy nhân, do loại quả này sở hữu hàm lượng lớn oxalat – hợp chất gây sỏi thận, bạn không nên tiêu thụ mận quá nhiều và quá thường xuyên.
15. Dứa (Thơm)
Dứa chứa nhiều dưỡng chất có lợi như mangan, magie, vitamin B1, vitamin C, bromelain,… Do đó, loại trái cây này có khả năng làm sạch và chống viêm hiệu quả, giúp giải độc và chữa lành cho thận, đồng thời duy trì chức năng của cơ quan này. Đặc biệt, enzyme bromelain có công dụng đáng chú ý trong việc hòa tan các tinh thể canxi oxalate, ngăn ngừa hình thành sỏi thận. Vì vậy, ăn dứa thường xuyên sẽ giúp thận được thanh lọc và duy trì trạng thái tối ưu.
16. Trái cây có múi
Trái cây có múi như bưởi, cam, quýt là nguồn cung cấp chất xơ và vitamin C dồi dào. Chúng có tác dụng chữa lành các tổn thương do căng thẳng oxy hóa, gốc tự do và bảo toàn chức năng thận. Vì vậy, bổ sung loại trái cây này thực đơn hàng ngày sẽ là phương pháp hiệu quả để duy trì sức khỏe thận và phòng tránh cách bệnh lý thận mạn tính.
17. Đào
Đào rất giàu chất xơ, vitamin C và các chất chống oxy hoá khác như polyphenols, carotenoids,… Do đó, loại quả này có tác dụng hỗ trợ hệ tiêu hoá, đào thải độc tố ra khỏi cơ thể và bảo vệ tế bào thận trước các tác nhân gây tổn thương, viêm nhiễm. Ngoài ra, giống như táo, đào cũng chứa một lượng nhỏ kali tự nhiên, giúp cân bằng độ pH trong nước tiểu, đẩy lùi nguy cơ sỏi thận.
18. Măng tây
Măng tây chứa ít calo nhưng cung cấp rất nhiều chất xơ, vitamin A, C, E và K. Loại rau này có tác dụng tương tự thuốc lợi tiểu, bởi khả năng loại bỏ độc tố và chất lỏng dư thừa ra khỏi thận nhanh chóng. Đồng thời, nó cũng làm dịu các ống thận, ngăn ngừa tình trạng sỏi thận và sỏi bàng quang. Với các tác dụng trên, măng tây sẽ là thực phẩm bổ thận không thể thiếu trong thực đơn hàng ngày, giúp bạn duy trì sức khỏe thận tối ưu.
19. Rau cần tây
Nhờ khả năng giảm axit uric và kích thích sản xuất nước tiểu, cần tây là thực phẩm bổ thận hàng đầu giúp đánh bại sỏi thận, suy thận và viêm bể thận. Loại rau này cũng chứa polyphenols và flavornoids, có tác dụng ngăn chặn hoạt động của gốc tự do – tác nhân chính gây ra các bệnh mạn tính như tim mạch, viêm khớp,…
20. Dưa chuột
Dưa chuột cung cấp hàm lượng lớn nước và chất xơ, có khả năng rửa sạch độc tố, vi khuẩn, các chất cặn và sỏi trong thận. Đồng thời, nhờ tính kiềm đặc trưng, loại quả này còn giúp trung hòa axit uric trong máu, ngăn chặn các bệnh lý do tích tụ ure gây ra như viêm thận, suy thận, gout, suy tim sung huyết và suy dinh dưỡng. Khi bổ sung dưa chuột vào thực đơn hàng ngày, bạn có thể ăn trực tiếp hoặc xay sinh tố kết hợp với cà rốt, lê để tăng hàm lượng dinh dưỡng.
21. Lê
Lê sở hữu hàm lượng natri thấp, do đó không ảnh hưởng hay gây áp lực lên hoạt động của thận. Loại trái cây này cũng rất giàu chất xơ và các chất chống oxy hóa như vitamin C, E, quercetin. Vì vậy, ăn lê thường xuyên sẽ giúp loại bỏ chất cặn bã và độc tố ra khỏi cơ thể, đồng thời kiểm soát tác hại của gốc tự do, ngăn chặn các bệnh lý mạn tính.
Theo nghiên cứu, chế độ dinh dưỡng bổ sung lê và giảm thịt, muối có tác động tích cực tới nguy cơ chuyển hóa tim mạch và hình thành sỏi thận. Như vậy, lê không chỉ là thức ăn bổ thận mà còn có lợi cho các cơ quan khác trong cơ thể.
22. Dưa hấu
Chứa hàm lượng nước lên đến 92%, dưa hấu là món ăn bổ thận giúp thanh lọc thận hiệu quả. Một khẩu phần dưa hấu (154 g) vào bữa phụ cũng cung cấp cho bạn đủ các chất chống oxy hoá cần thiết như vitamin C, beta carotene, and lycopene. Vì vậy, loại quả này vừa có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, giảm tải áp lực lên thận, vừa giúp chữa lành các tổn thương, cải thiện chức năng thận.
23. Gà bỏ da
Thịt gà bỏ da rất giàu protein chất lượng cao, song lại chứa ít natri và phốt pho, phù hợp cho người bệnh thận. Protein trong thực phẩm này có thể cung cấp đủ 9 loại axit amin thiết yếu, giúp bạn duy trì thể trạng khỏe mạnh và khả năng miễn dịch tốt. Bên cạnh đó, do loại bỏ da, hàm lượng chất béo xấu trong thịt gà cũng được kiểm soát ở mức thấp nhất. Vì vậy, đây sẽ là nguồn cung cấp dồi dào protein lành mạnh trong số các thực phẩm bổ thận.
24. Rau Arugula
Rau arugula hay xà lách rocket chứa nitrat – hợp chất giúp hạ huyết áp, có khả năng tránh cho thận làm việc quá sức dẫn đến suy giảm chức năng. Ngoài ra, vitamin K, mangan và canxi trong loại rau này cũng giúp duy trì hệ xương chắc khỏe, chống lại tình trạng giòn xương do tích tụ phốt pho ở người suy thận. Do đó, bổ sung rau arugula trong thực đơn hàng ngày sẽ giúp bạn duy trì sức khỏe của thận và toàn bộ cơ thể.
25. Hạt mắc ca
Lượng kali và phốt pho trong mắc ca tương đối thấp khi so với các loại hạt khác như hạnh nhân, hạt điều. Vì vậy, tiêu thụ thường xuyên loại hạt này sẽ không gây áp lực lên thận, ngăn chặn các biến chứng nguy hiểm do tình trạng tăng kali / phốt huyết gây nên. Bên cạnh đó, mắc ca cũng rất giàu canxi, chất béo tốt, folate, magie, đồng, sắt và mangan,… giúp hỗ trợ hệ tiêu hoá hoạt động trơn tru, xương khớp chắc khỏe và hệ tuần hoàn lưu thông tốt.
26. Nấm đông cô
Nấm đông cô hay nấm hương chứa gần như đầy đủ các dưỡng chất cần thiết để thận hoạt động hiệu quả, như: protein, vitamin nhóm B, đồng, mangan, selen và chất xơ. Ngoài ra, hàm lượng phốt pho trong loại nấm này cũng tương đối thấp, rất có lợi cho người bệnh thận. Vì vậy, nếu bạn mắc các bệnh lý liên quan đến thận và mong muốn xây dựng một chế độ ăn thuần chay, nấm đông cô sẽ là nguồn dinh dưỡng tuyệt vời.
