14/05/2024
VAI TRÒ CỦA CANXI VỚI SỨC KHOẺ.
( Nguồn : Bs Nguyễn văn Phúc)
Khi chế độ ăn uống của chúng ta thiếu canxi, lượng canxi vào máu không đủ, lúc này cơ thể sẽ thực hiện chức năng điều chỉnh. Trên cổ chúng ta có 4 tuyến cận giáp. Khi hàm lượng canxi trong máu không đủ, trong vòng 10 giây, tuyến cận giáp tiết ra nội tiết tố tiêu huỷ xương, nên được gọi là osteoclastin. Nội tiết tố này nhanh chóng xuyên qua màng xương, kích hoạt các tế bào tuỷ xương, hoà tan canxi trong xương thành các ion để vận chuyển vào lòng mạch máu.
Vì thế chúng ta không cảm thấy được thiếu canxi.
Quá trình này bắt đầu khi chúng ta 20 tuổi, lượng canxi mất đi 1% mỗi năm, nhưng chúng ta chẳng hề cảm nhận được. Và như vậy, bộ xương của chúng ta từ 20 tuổi trở đi sẽ giống như khoản lương hưu, để chúng ta lĩnh hàng tháng. Nếu chúng ta không bổ sung canxi, đến tuổi 30 chúng ta mất 10% xương và lúc này bắt đầu cảm thấy đau lưng, mỏi người, đêm nằm ê ẩm khó chịu, phụ nữ có biểu hiện của tiền mãn kinh sớm. Đến tuổi 50, bộ xương mất đi 30% lượng canxi, lúc này cảm thấy đêm trằn trọc rất khó ngủ, đau lưng, đau mỏi cổ lan xuống một hoặc hai bên cánh tay, các khớp lỏng lẻo lên xuống cầu thang không vững, khớp sưng đau, chuột rút ở chân, ban đêm rút nhiều hơn và rất hay tê chân tê tay, ban ngày cũng cảm thấy tê bì và đau chân, cử động thiếu linh hoạt, dễ mệt mỏi, phản ứng chậm chạp, sức đề kháng giảm, trí nhớ giảm, chiều cao cơ thể lùn đi trông thấy từng ngày. Sau tuổi 70, lượng canxi bị mất tới 50% làm cho bộ xương như xơ mướp, bác sĩ chẩn đoán loãng xương nặng, lúc này cột sống dễ gãy nhất, các đốt sống bị xẹp gây đau đớn kinh khủng, đau cột sống thì ung thư không so được, đau không làm cho người ta chết nhưng đã nhiều người tìm đến cái chết để cắt cơn đau. Càng lớn tuổi thì loãng xương càng nghiêm trọng, vì thế, gãy xương người già trở thành vấn đề toàn cầu.
Nhưng vấn đề còn nghiêm trọng hơn nhiều.
Do máu thiếu canxi lâu ngày, nên tuyến cận giáp liên tục tiết ra nội tiết tố osteoclastin để rút canxi từ xương, tạo nên một thói quen, khiến canxi trong máu không ngừng tăng lên, điều đó dẫn tới hai hậu quả.
Thứ nhất, lượng canxi dư thừa sẽ bám vào thành mạch máu, lâu dần tạo ra xơ vữa vôi hoá. Tổn thương đầu tiên hay gặp nhất là tăng huyết áp. Tiếp đến, do xơ vữa vôi hoá các mạch máu ở tuyến tuỵ, sẽ gây ra viêm tuỵ cấp đe doạ tính mạng, nhưng nghiêm trọng hơn cả vẫn là nhu mô tuỵ bị tổn thương ảnh hưởng đến việc tiết Insulin, là một trong những nguyên nhân chính gây bệnh tiểu đường. Tiếp theo là xơ vữa động mạch vành gây nhồi máu cơ tim. Xơ vữa động mạch cảnh, động mạch sống nền, động mạch não gây tai biến mạch não.
Thứ 2,canxi máu tăng đến 3% thì đó là tình trạng tăng caxi máu, lúc này tuyến giáp tiết ra thyroxine, thường được gọi là calcitonin, để loại bỏ lượng canxi dư thừa trong máu. Canxi dư thừa này được vận chuyển quay trở lại xương, nhưng nó oái oăm ở chỗ nó không tham gia tái cấu tạo xương, mà tích tụ ở các vị trí của khớp xương. Vị trí rất hay gặp, là đốt sống cổ gây ra g*i xương và hẹp lỗ tiếp hợp, tức là cột sống cổ bị thoái hoá chèn ép dây thần kinh gây đau mỏi vai gáy, đau lan xuống tay. Những người đau mỏi vai gáy lan xuống cánh tay chú ý có thể bị thiếu canxi. Các đốt sống ngực và thắt lưng cũng hay bị, gây thoái hoá, dẫn tới đau mỏi từ hông lan dọc xuống chân. Ngoài ra, các khớp cũng bị thoái hoá, từ khớp lớn đến khớp nhỏ. Như vậy, canxi máu tăng đến 3% thì cơ thể có hai hiện tượng trái ngược nhau, vừa là loãng xương rất nhanh, vừa là thoái hoá cột sống và các khớp rất dữ dội.
Khi lượng canxi trong máu giảm xuống dưới 7mg/dL, các tế bào của bạn sẽ ngừng hoạt động, chân duỗi như đạp xe, bàn tay rút lại, xuất hiện co giật. Tình trạng này, chúng ta chỉ cần nhớ lại lúc bố mẹ qua đời, nhiều người khóc lóc vật vã, dẫn đến co rút chân tay rồi ngất đi, đó chính là tình trạng mất canxi máu cấp qua nước mắt. Nhưng thật may mắn, tuyến cận giáp sẽ cứu chúng ta không chết, chỉ đúng 10 giây tuyến cận giáp đã thực hiện rút canxi từ xương, mặc dù canxi trong xương rất quan trọng, nhưng trong tình huống khẩn cấp này thì tồn tại vẫn là ưu tiên số một.
Tóm lại là, khi lượng canxi trong máu giảm, chúng ta không có cách nào ngăn cơ thể lấy canxi từ xương. Nếu ăn uống bổ sung kịp thời thì lượng canxi sẽ bù lại. Nhưng một khi lượng canxi trong xương giảm tới 50% thì không thể điều chỉnh được nữa, lúc này tế bào của chúng ta sẽ kêu lên, để được giúp đỡ. Kêu vậy thôi chứ không thể làm gì được, vì khi canxi trong kho cạn kiệt, cuộc sống của tế bào sẽ chấm dứt, các cơ quan sẽ xuất hiện hàng loạt các bệnh nguy hiểm...
TRIỆU CHỨNG THIẾU CANXI
❶ Rối loạn giấc ngủ: Ion canxi trong cơ thể duy trì sự ổn định của hệ thần kinh, khi cơ thể thiếu canxi thường dẫn đến tăng hưng phấn thần kinh cơ, người bệnh sẽ có triệu chứng thường xuyên mơ và dễ tỉnh giấc, khó ngủ về đêm, ngủ không ngon giấc, chiều tối dễ buồn ngủ, chóng mặt, tính khí thất thường và dễ tức giận.
❷ Thiếu năng lượng: Do ion canxi trong cơ thể không đủ vận chuyển các chất vào tế bào, làm cho tế bào thiếu năng lượng, bị tổn thương, cơ thể lúc nào cũng trong trạng thái buồn ngủ nhưng lại không ngủ được, cảm thấy rất mệt mỏi, dù nghỉ ngơi cũng có cảm giác như chưa được nghỉ ngơi.
❸ Tổn thương thần kinh cơ và hệ miễn dịch: Canxi thiếu ảnh hưởng nghiêm trọng đến thần kinh cơ, chuột rút ở chân và bàn chân, phù nề, suy nhược toàn thân, đau nhức cơ thể, cơ bắp yếu ớt, sức đề kháng cơ thể kém, dễ bị cảm, da kém, tóc mỏng, rụng tóc vùng chẩm.
❹ Xương khớp: Do mật độ canxi giảm dẫn đến loãng xương, gãy xương, xẹp đốt sống, giảm chiều cao, thoái hoá cột sống. Các triệu chứng phổ biến như cổ vai gáy, đau lưng, đau lưng lan xuống chân, đau khớp, đau gót chân, gù rõ ràng.
❺ Răng: Khi hàm lượng canxi trong cơ thể giảm đi thì lượng canxi trong răng cũng sẽ giảm đi, một số người sẽ bị lung lay răng, răng biến dạng, răng nhọn đen hoặc ngoằn ngoèo.
❻ Biểu hiện tim: Trong điều kiện thiếu canxi, sự kích thích thần kinh cơ sẽ ảnh hưởng đến chức năng tế bào cơ tim, từ đó dẫn đến hoạt động điện sinh lý tim bất thường và bệnh nhân có thể gặp các triệu chứng như đánh trống ngực và tức ngực.
❼ Hệ tiêu hoá: Do nhu động ruột bị chậm lại khi thiếu canxi, chức năng tiêu hóa và hấp thu cũng có thể bị suy giảm, dẫn đến triệu chứng chán ăn, loét dạ dày, táo bón.
❽ Các biểu hiện khác: Do lượng canxi từ xương vào mạch máu tăng, dẫn đến tổn thương vôi hoá xơ vữa mạch máu, là nguyên nhân gây viêm tuỵ cấp, tiểu đường, tăng huyết áp, nhồi máu cơ tim, tai biến mạch não
THỰC TRẠNG
BO SUNG CANXI Ở VIỆT NAM
Hãy nhìn vào bản đồ bổ sung canxi thế giới, do Tổ chức Loãng xương Quốc tế vẽ năm 2017, sẽ thấy người Việt thiếu canxi trầm trọng, ở mức thấp nhất thế giới.
Mức canxi người Việt = 345 mg/d mỗi ngày.
Mức này có màu đỏ, là mức dưới 400 thấp nhất trong 9 mức tất cả, chỉ bằng một phần ba so với khuyến nghị, nên rất đáng báo động.
Lượng canxi ăn vào mỗi ngày được khuyến nghị là:
✔ Đàn ông
19 – 70 tuổi: 1000mg
71 tuổi trở lên: 1200mg
✔ Phụ nữ
19 – 50 tuổi: 1000mg
51 tuổi trở lên: 1200mg
Khẩu phần ăn để có khoảng 800mg canxi mỗi ngày, thì chúng ta phải uống khoảng 300ml sữa, ăn nửa cân rau lá xanh, ăn thêm nhiều đậu phụ có lẫn bột thạch cao, ăn nhiều các loại hạt giàu canxi, chịu khó phơi nắng ít nhất 2 tiếng mỗi ngày.
Sẽ không ai ăn và phơi nắng được như vậy.
Vì vậy,chúng ta phải bổ sung viên canxi thường xuyên, nếu không cơ thể sẽ thiếu canxi gây nhiều hậu quả không tốt.
Canxi ai cũng cần: từ em bé trong bụng mẹ đến khi chập chững tập đi,từ lúc thay chiếc răng đầu tiên cho đến khi răng rụng hết không còn chiếc nào...Bạn có cần canxi bây giờ không???