01/08/2025
🩺Hiểu biết về cường giáp dưới lâm sàng
(Subclinical hyperthyroidism-SCH)
Ths Nguyễn Thị Minh-A10
🌼Cường giáp dưới lâm sàng (SCH) là tình trạng nồng độ hormone kích thích tuyến giáp (TSH) thấp trong máu ,trong khi nồng độ hormon tuyến giáp (T4 và T3) vẫn ở mức bình thường ,và thường không có hoặc có rất ít các triệu chứng của cường giáp.
🌼Cường giáp cận lâm sàng có thể được phân loại thành hai nhóm: bệnh nhân có nồng độ TSH huyết thanh thấp nhưng có thể phát hiện được (0,1 đến 0,4 mIU/L), và bệnh nhân có nồng độ TSH huyết thanh không thể phát hiện được (dưới 0,1 mIU/L) ( Surks 2004 ). Tốc độ tiến triển thành cường giáp rõ ràng cao hơn ở những người có nồng độ TSH không thể phát hiện được so với những người có nồng độ TSH thấp nhưng có thể phát hiện được ( Wartofsky 2011 ). Mặc dù các mức này vẫn nằm trong phạm vi bình thường, nhưng sự gia tăng tối thiểu của các thyronine này không chỉ đủ để làm giảm nồng độ TSH huyết thanh xuống vài logarit (từ khoảng 1,0 mIU/L xuống dưới 0,01 mIU/L) mà còn gây ra những bất thường ở một số cơ quan, bao gồm cả tim và xương.
Trong dân số nói chung, tỷ lệ mắc bệnh cường giáp dưới lâm sàng được báo cáo là dao động từ 0,7% đến 12,4% ( Canaris 2000 ; Marqusee 1998 ; Wang 1997 ). Một số nghiên cứu cho thấy bệnh nhân mắc bệnh cường giáp dưới lâm sàng có thể phát
triển thành cường giáp rõ ràng với tỷ lệ từ 1% đến 5% mỗi năm ( Sawin 1994 ; Sundbeck 1991 ). Tuy nhiên, một số nghiên cứu khác cho thấy bệnh nhân mắc bệnh cường giáp dưới lâm sàng sẽ trở lại bình thường sau khi được chẩn đoán( Parle 1991 ; Rosario 2010 ).
Tỷ lệ lưu hành nồng độ TSH dưới 0,1 mIU/L là 0,7%, trong khi 3,2% có nồng độ dưới 0,4 mIU/L. ( Hollowell 2002 ). Một nghiên cứu tại Vương quốc Anh trong số những người từ 65 tuổi trở lên, không bao gồm những người được điều trị rối loạn chức năng tuyến giáp, đã quan sát thấy tỷ lệ rung nhĩ cao hơn ở SCH so với tình trạng tuyến giáp bình thường (9,5% so với 4,7%, tỷ lệ chênh lệch điều chỉnh là 2,27, P = 0,01) ( Gamage 2007 ).
🌼Cường giáp dưới lâm sàng được xem là một yếu tố nguy cơ phát triển cường giáp và các biến chứng của nó. Cường giáp rõ ràng gây ra các triệu chứng làm giảm chức năng và chất lượng cuộc sống liên quan đến sức khỏe, và hậu quả của cường giáp không được điều trị bao gồm rung nhĩ, suy tim sung huyết, loãng xương và
các rối loạn thần kinh tâm thần.
🌼Kế hoạch quản lý bệnh cường giáp dưới lâm sàng bao gồm một số bước.
1. Việc lặp lại các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm sau ba đến sáu tháng để xác nhận sự tồn tại của SCH được khuyến nghị vì TSH tự trở lại bình thường ( Bjorndal 2008 ; Meyerovitch 2007 ).
2. Xác định sự hiện diện của bệnh tuyến giáp. TSH thấp cũng có thể xảy ra trong các trường hợp hội chứng bệnh lý không liên quan đến tuyến giáp hoặc bệnh lý vùng dưới đồi/tuyến yên, đòi hỏi một phương pháp tiếp cận khác với SCH liên quan đến các bệnh lý tuyến giáp. SCH ngoại sinh thường gặp ở những bệnh nhân dùng levothyroxine.Nguyên nhân của SCH nội sinh là viêm tuyến giáp, bệnh Graves và đặc biệt là bướu cổ nhân. Chụp tuyến giáp và xét nghiệm kháng thể thụ thể TSH (globulin miễn dịch kích thích tuyến
giáp (TSI)) là phương pháp phù hợp nhất để đưa ra chẩn đoán bệnh học.
3. Phân tầng điều trị theo giá trị TSH. Điều trị SCH được chỉ định khi giá trị TSH bằng hoặc thấp hơn 0,1 mIU/L. Mục đích can thiệp là phòng ngừa rung nhĩ, gãy xương và cường giáp rõ rệt.
4. Phân tầng theo yếu tố nguy cơ. Mối liên quan giữa giá trị TSH từ 0,1 đến 0,4 mIU/L và các kết quả sức khỏe bị ảnh hưởng ít hơn so với giá trị TSH từ 0,1 mIU/L trở xuống. Mục tiêu can thiệp điều trị để phòng ngừa bệnh tật và tử vong do tim mạch, và phòng ngừa gãy xương
5. Lựa chọn phương pháp điều trị:
SCH ngoại sinh được điều trị bằng cách giảm liều levothyroxine.
SCH nội sinh có thể được điều trị bằng thuốc kháng giáp hoặc iốt phóng xạ
🌺Hormone tuyến giáp dư thừa có nhiều tác động đến nhiều hệ thống sinh lý.
Hệ tim mạch: giảm sức cản ngoại vi, tăng cung lượng tim, thể tích nhát bóp, nhịp tim, huyết áp mạch, suy tim sung huyết (cung lượng cao), tăng khả năng co bóp, loạn nhịp tim, đau thắt ngực.
Hệ hô hấp: khó thở, giảm sức sống.
Hệ thần kinh trung ương: căng thẳng, tăng động, trạng thái cảm xúc thay đổi.
Hệ cơ xương: yếu, mệt mỏi, tăng canxi huyết, loãng xương, tăng phản xạ gân sâu.
Hệ thống chuyển hóa/nội tiết: tăng tỷ lệ cơ bản, cân bằng nitơ âm tính, tăng đường huyết, tăng axit béo tự do, giảm cholesterol và triglyceride, tăng thoái hóa hormone, tăng nhu cầu vitamin tan trong chất béo và nước, tăng cường giải độc thuốc.
🌺 Do đó, điều trị sớm có thể làm giảm tỷ lệ tử vong và ngăn ngừa sự phát triển sau này của rung nhĩ, gãy xương do loãng xương và cường giáp rõ rệt. Các lợi ích tiềm năng khác của việc điều trị sớm là giảm các triệu chứng thần kinh - tâm thần và ngăn ngừa hậu quả lâu dài của việc cơ tim tiếp xúc với kích thích quá mức từ hormone tuyến giáp.