23/07/2024
Bệnh võng mạc tăng huyết áp là những tổn thương mạch máu võng mạc do tăng huyết áp gây ra. Ở Việt Nam, khoảng 20,5% người trên 25 tuổi bị mắc tăng huyết áp (THA), điều này khiến tăng huyết áp trở thành 1 vấn đề sức khoẻ nghiêm trọng và là gánh nặng lớn cho xã hội. Tăng huyết áp kéo dài hoặc đột ngột gây tổn thương đa cơ quan trong cơ thể, được gọi là tổn thương cơ quan đích. Các cơ quan bị tổn thương trong bệnh THA có thể kể đến gồm: tim, não, thận…và võng mạc mắt. Trên 1/3 số bệnh nhân có biến đổi ở đáy mắt do tăng huyết áp cũng có kèm tổn thương các cơ quan đích khác. Những biểu hiện của mạch máu tại võng mạc phản ánh gián tiếp thay đổi mạch máu và tổn thương ở các cơ quan khác. Bằng kỹ thuật soi/chụp đáy mắt, thì võng mạc là nơi duy nhất trên cơ thể cho phép quan sát biến đổi mạch máu trong bệnh THA mà không cần thủ thuật xâm lấn.
Bệnh võng mạc tăng huyết áp chia thành 4 giai đoạn, với các triệu chứng điển hình như: động mạch thu nhỏ như dây đồng, tĩnh mạch bị lệch hướng theo hình chữ S ở đoạn động-tĩnh mạch bắt chéo (dấu hiệu Salus) và tĩnh mạch như bị cắt đôi tại chỗ bắt chéo động-tĩnh mạch với 2 bên đầu tĩnh mạch nhọn như lưỡi lê (dấu hiệu Gunn), xuất huyết võng mạc hình ngọn lửa, xuất tiết cứng, xuất tiết bông, sao hoàng điểm, phù võng mạc, phù g*i thị… Phù g*i thị do tăng huyết áp nếu không được điều trị sẽ dẫn đến teo g*i thị không phục hồi. Tổn thương võng mạc do THA cũng là 1 căn cứ quan trọng trong việc chẩn đoán tình trạng tăng huyết áp cấp cứu.
Bệnh võng mạc THA còn dẫn đến nhiều biến chứng nếu không được theo dõi và điều trị tốt: tắc tĩnh mạch trung tâm võng mạc, tắc động mạch trung tâm võng mạc, phình động mạch võng mạc, thiếu máu đầu thị thần kinh… Tăng huyết áp cũng làm trầm trọng thêm các tổn thương đáy mắt trong bệnh đái tháo đường (ĐTĐ).
Dưới đây là hình ảnh đáy mắt của 1 bệnh nhân vào viện vì mắt trái nhìn mờ đột ngột, huyết áp tự đo ở nhà là 200/100 mmHg, huyết áp đo tại bệnh viện là 160/100 mmHg. Bệnh nhân được chẩn đoán tắc động mạch trung tâm võng mạc.
Việc theo dõi thường xuyên ở những bệnh nhân có tiền sử tăng huyết áp là rất quan trọng để có thể phòng ngừa những biến chứng như trên. Soi đáy mắt định kỳ mỗi 6 tháng nên được chỉ định cho mọi bệnh nhân có tăng huyết áp. Việc phối hợp giữa các chuyên khoa là rất quan trọng trong việc chăm sóc toàn diện cho người bệnh.