05/12/2025
Nhiều người có thói quen rải tro vàng mã xuống gốc cây, hay mang ra bờ kênh để thả “cho mát ông bà” (xuất phát từ quan niệm tro về nước sẽ giúp người đã khuất mát mẻ, an yên). Ai cũng tưởng tro vàng mã chắc cũng giống tro củi, tro rơm nên chắc không gây hại gì, nhưng thực tế nó độc hại hơn chúng ta vẫn nghĩ.
Để nhìn cho đẹp, phần lớn vàng mã được phủ một lớp giả kim loại vàng bạc, thêm mực in, keo dán và cả màng nilon. Khi đốt lên, lớp phủ này không cháy hết hoàn toàn hay phân hủy, mà tạo thành những hạt bụi li ti có kèm theo cả kim loại nặng, bay lơ lửng trong không khí, rơi xuống đất. Tích tụ lâu ngày, chúng khiến đất kém lành, nước kém sạch và môi trường xung quanh ô nhiễm một cách âm thầm.
Trong nhiều nghiên cứu môi trường, việc đốt vàng mã gia tăng tình trạng bụi mịn, tạo ra các chất và khí độc như CO,NOx, SO2, dioxin và furan. Đây là các chất có thể gây kích ứng phổi, ảnh hưởng hô hấp, thậm chí tăng nguy cơ ung thư khi tích tụ trong không khí lâu ngày.
Ở Hà Nội, có thời điểm PM2.5 tăng từ 41,65 lên 71 µg/m³ (vượt xa mức an toàn), nhất là vào dịp Tết khi nhà nhà đốt rác cuối năm, đốt vàng mã đưa ông Công, ông Táo. Những con số này nhắc nhở chúng ta rằng tro vàng mã không hề “vô hại” như ta vẫn tưởng.
Ở Việt Nam, một số địa phương thử nghiệm gom tro từ lò đốt ở chùa đem trộn vào vật liệu xây dựng để “nhốt” các chất ô nhiễm, thay vì để chúng phát tán ra môi trường, đây cũng là hướng xử lý. Còn tại gia đình, cách xử lý đối với tro vàng mã vẫn là đợi tro nguội, gom vào một túi riêng rồi bỏ chung với nhóm rác không tái chế. Ở quy mô nhỏ, chúng ta không có công nghệ nào đủ đơn giản để lọc sạch kim loại nặng hay xử lý tro cho đúng chuẩn.
Hiểu được những tác động xấu của tro vàng mã đối với môi trường, một số gia đình cũng dần hạn chế việc đốt vàng mã. Lòng thành không nằm ở số lượng “giấy tiền, vàng bạc” đã đốt, thay vào đó, chúng ta có thể chuẩn bị mâm trái cây, hoa tươi, viết lời nguyện, thắp một nén nhang sạch, hoặc đơn giản là dành thời gian lau dọn bàn thờ, chăm sóc phần mộ. Những cách “giữ lễ” này vẫn trọn nghĩa với ông bà, lại “nhẹ nhàng” với môi trường.
Hiện tại, Keep Vietnam Clean đang thực hiện chiến dịch “Kitchen God Day 2026 - Tro sạch, Tết xanh và Trao ý lành”, với mong muốn giúp mọi người hiểu rõ hơn về tác động của tro vàng mã đến môi trường và sức khoẻ. Đồng thời có một cuộc thi nhỏ dành cho những bạn muốn chia sẻ góc nhìn của mình về câu chuyện này bằng video clip.
Nếu bạn đã từng băn khoăn về tro vàng mã, hoặc đơn giản muốn truyền tải thông điệp để Tết xanh hơn, hãy tìm hiểu và tham gia nhé! Mọi chi tiết để trong link ở phần bình luận ạ!
✍️ Cre: KhaKhongRac
Nguồn tham khảo: Keep Vietnam Clean (research)