28/10/2025
TIẾT SƯƠNG GIÁNG (23/10-6/11) CHÚ Ý DƯỠNG SINH
☄️ Sương Giáng là tiết khí thứ 18 trong hệ thống Nhị thập tứ tiết khí, đồng thời là tiết khí cuối cùng của mùa thu. Thông thường, tiết này rơi vào ngày 23 hoặc 24 tháng 10 dương lịch hàng năm.
☄️ Tên gọi “Sương Giáng” không phải chỉ hiện tượng sương rơi, mà chỉ sự chuyển biến khí hậu rõ rệt, nhiệt độ đột ngột hạ thấp, chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn, biểu thị khí âm dần thịnh, dương khí thu liễm, vạn vật chuẩn bị bước vào trạng thái nghỉ dưỡng của mùa đông.
☄️ Thời tiết đặc trưng là: sáng tối giá lạnh, trưa ấm áp, ngày đêm chênh lệch nhiệt độ lớn, thu táo rõ rệt. Trong Đông y, đây là giai đoạn dương khí tiềm phục, âm khí dần thịnh, cơ thể dễ phạm phong hàn, tổn thương phế âm, hoặc phát sinh các chứng thu táo thương phế, hàn tà nhập lý, nên phép dưỡng sinh phải bảo vệ âm, dưỡng phế, phòng hàn táo.
👉 Dưỡng sinh tiết Sương Giáng trong Đông y:
1. Sinh hoạt, khởi cư dưỡng sinh:
🌷 Trong 《Hoàng Đế Nội Kinh》, có câu:
“Tảo ngọa tảo khởi, dữ kê câu hưng” nghĩa là: mùa thu khí trời chuyển lạnh, nên ngủ sớm để thuận với sự thu liễm của âm tinh, và dậy sớm để thuận với sự phát dương của khí trời, phù hợp với nguyên lý “Xuân Hạ dưỡng Dương, Thu Đông dưỡng Âm”.
Vào thời điểm này, ngủ quá nhiều sẽ khiến sức co bóp của cơ tim và cơ vân toàn thân giảm sút, đồng thời làm rối loạn quy luật sinh, nghỉ tự nhiên của tạng Tâm, vì vậy nên đi ngủ sớm và dậy sớm, tránh nằm nướng. Sau khi thức dậy, cần mở cửa sổ thông khí, để điều hòa âm dương trong nhà và cơ thể.
🌷 Đến tiết Sương Giáng, nhiệt độ hạ đột ngột, người cao tuổi rất dễ phát bệnh đau khớp do hàn thấp, hoặc viêm phế quản mạn tính tái phát, cũng là thời kỳ viêm dạ dày mạn và loét hành tá tràng hay tái phát.
Người cao tuổi hoặc người có sức đề kháng yếu phải tùy thời tăng giảm quần áo mặc, tránh để hàn tà và thấp tà xâm nhập, dẫn đến phát bệnh.
🌷 Tiết này chênh lệch nhiệt độ ngày đêm lớn, cần giữ ấm chân và bụng; có thể duy trì thói quen ngâm chân nước ấm trước khi ngủ, để giúp thông kinh hoạt lạc, ôn dương dưỡng thận.
2. Dưỡng sinh trong ẩm thực: phòng thu táo, nên dưỡng âm nhuận phế, ăn thực phẩm tươi nhuận như quả Lê, quả Hồng chín, củ sen, Bách hợp, Ngân nhĩ, Hoài sơn,… tránh đồ lạnh sống, cay táo, kích thích mạnh.
3. Phòng thu uất: ngày đêm chênh lệch lớn, nên giữ tâm bình khí hòa, tránh uất kết gây Can khí bất điều.
Phòng hàn tà: sáng sớm, tối muộn nên giữ ấm ngực, lưng, chân tay, đề phòng cảm mạo phong hàn.
Pháp dưỡng sinh: lấy “dưỡng ẩn để chuẩn bị đông” làm trọng, thích hợp với tĩnh công điều tức, dưỡng tâm an thần, giúp thận khí tiềm phục, dương khí nội liễm để chuẩn bị cho mùa đông sắp tới.
Theo lịch hiện đại, vào ngày 23 tháng 10 năm 2025, tiết Sương Giáng chính thức bắt đầu. Cổ nhân chia tiết Sương Giáng làm ba hậu (5 ngày là 1 hậu)
🌿 Nhất hậu (23-27/10): Cổ nhân quan sát thấy rằng vào tiết Sương Giáng, sói rừng sau khi bắt được con mồi thường bày xác thú trên đất rồi mới ăn, tựa như con người dâng lễ tế trời bằng thóc mới. Hành vi ấy được ví như lễ tế trời đất cảm tạ nguồn thực vật và sinh linh mà thiên địa ban tặng, biểu tượng cho thiên đạo thịnh âm, dương khí tiềm ẩn, muôn loài bắt đầu dự trữ năng lượng để qua đông.
Trong 《Lễ ký Vương chế》 có ghi: Sau khi “loài sói làm lễ tế thú”, con người mới được phép đi săn. Cổ nhân mượn hành vi của động vật để quan sát thiên thời, xác định mùa săn, đồng thời thể hiện ý thức, tôn trọng quy luật tự nhiên, tiết chế khai thác, bảo tồn cân bằng sinh thái.
🌿 Nhị hậu (28/10-1/11): Cỏ cây bắt đầu úa vàng, lá rụng về cội. Đây là quá trình tự nhiên của “thu tàng”, khi tinh hoa của thảo mộc quy ẩn vào căn rễ, chuẩn bị để tái sinh vào mùa xuân tới.
Trong 《Lễ ký Vương chế》 ghi: Khi cỏ cây đã rụng lá, lúc ấy người quản rừng mới được vào núi đốn củi. Tức nếu con người biết thuận theo thời vụ mà vào rừng, tài nguyên sẽ vô tận, phản ánh tư tưởng tuân thiên thuận đạo, “dụng nhi bất kiệt” của người xưa.
🌿 Tam hậu (2/11-6/11): Các loài côn trùng đã lấy đất trát cửa hang, phong bế lối ra vào để chuẩn bị ngủ đông. Đến lập xuân, thân thể dần ấm lại; tới kinh trập, cửa hang mở ra, sinh cơ phục khởi, đó chính là quy luật khí hóa tương sinh của tự nhiên.
Trong 《Lễ ký·Vương chế》 có câu: Khi côn trùng chưa ngủ đông, không được dùng lửa để săn bắn hoặc đốt rừng đuổi thú, nhằm tránh làm tổn hại đến sinh linh tiềm phục, bảo hộ sinh khí tự nhiên, duy trì cân bằng sinh thái.
Tam hậu, sinh linh ẩn phục, khí cơ tiềm tàng, âm hàn thịnh, dương khí tàng phục bên trong, cơ thể con người cũng cần dưỡng âm tiềm dương, ôn dưỡng tạng phủ, chuẩn bị bước vào “đông tàng chi khí”.
📍Dân gian rất coi trọng tiết này. Ở nhiều nơi ở Trung Quốc có các tục lệ tảo mộ, thưởng cúc, đăng cao vọng viễn (lên cao ngắm cảnh). Một số vùng còn có ẩm tục đặc sắc như ăn hồng đỏ (ăn quả hồng), hầm thịt dê, hầm đầu dê, ăn thịt thỏ nghênh sương, với ý nghĩa bổ hư phòng hàn, dưỡng dương nhiếp âm.
✅ Tiết Sương Giáng là thời khắc giao mùa thu - đông, dương khí hạ tàng đi xuống dưới, âm khí dần thịnh lên, thiên khí chuyển hàn lạnh, địa khí ngưng kết, vạn vật thu tàng vào trong, con người cần thuận ứng thiên thời, dưỡng âm, phòng táo, ngăn hàn, để đảm bảo chính khí sung mãn, qua đông an hòa, đó cũng chính là đạo dưỡng sinh “Thu tàng vi bản, nghênh đông hữu dư” của y học cổ truyền.
Cre Thái Y Đường
📍 Địa chỉ: Trà Y Quán - Tầng 2, số 109 Trung Phụng, P.Thổ Quan, Q.Đống Đa, TP.Hà Nội
⏰ Giờ mở cửa: 9h-21h (Thứ Hai đến Chủ nhật)
Phụ trách chuyên môn: Ths. Bs. Trần Thị Nguyệt Anh.
☎ Hotline: 0944 558 499
Zalo: http://zalo.me/0944558499
Liên hệ ngay để được tư vấn và đặt lịch hẹn khám!
#
