14/08/2025
🆘🆘🆘Góc cảnh giác
🆘CẢNH GIÁC VỚI BỆNH CHIKUNGUNYA – “NGƯỜI ĐI KHOM LƯNG”🆘
𝑫𝒊̣𝒄𝒉 𝒃𝒆̣̂𝒏𝒉 𝑪𝒉𝒊𝒌𝒖𝒏𝒈𝒖𝒏𝒚𝒂 – 𝒄𝒐̀𝒏 đ𝒖̛𝒐̛̣𝒄 𝒈𝒐̣𝒊 𝒍𝒂̀ “𝒃𝒆̣̂𝒏𝒉 𝒏𝒈𝒖̛𝒐̛̀𝒊 đ𝒊 𝒌𝒉𝒐𝒎 𝒍𝒖̛𝒏𝒈” – đ𝒂𝒏𝒈 𝒄𝒐́ 𝒙𝒖 𝒉𝒖̛𝒐̛́𝒏𝒈 𝒈𝒊𝒂 𝒕𝒂̆𝒏𝒈 𝒕𝒂̣𝒊 𝒏𝒉𝒊𝒆̂̀𝒖 𝒏𝒖̛𝒐̛́𝒄 𝒄𝒉𝒂̂𝒖 𝑨́, đ𝒂̣̆𝒄 𝒃𝒊𝒆̣̂𝒕 𝒍𝒂̀ 𝑻𝒓𝒖𝒏𝒈 𝑸𝒖𝒐̂́𝒄 𝒗𝒂̀ 𝑺𝒊𝒏𝒈𝒂𝒑𝒐𝒓𝒆. Đ𝒂̂𝒚 𝒍𝒂̀ 𝒄𝒂̆𝒏 𝒃𝒆̣̂𝒏𝒉 𝒅𝒐 𝒎𝒖𝒐̂̃𝒊 𝒗𝒂̆̀𝒏 𝒕𝒓𝒖𝒚𝒆̂̀𝒏, 𝒈𝒂̂𝒚 𝒔𝒐̂́𝒕 𝒄𝒂𝒐 𝒗𝒂̀ đ𝒂𝒖 𝒌𝒉𝒐̛́𝒑 𝒅𝒖̛̃ 𝒅𝒐̣̂𝒊, 𝒕𝒖̛̀𝒏𝒈 𝒃𝒖̀𝒏𝒈 𝒑𝒉𝒂́𝒕 𝒕𝒉𝒂̀𝒏𝒉 𝒏𝒉𝒊𝒆̂̀𝒖 đ𝒐̛̣𝒕 𝒅𝒊̣𝒄𝒉 𝒍𝒐̛́𝒏 𝒐̛̉ Đ𝒐̂𝒏𝒈 𝑵𝒂𝒎 𝑨́ 𝒗𝒂̀ 𝒄𝒐́ 𝒏𝒈𝒖𝒚 𝒄𝒐̛ 𝒙𝒂̂𝒎 𝒏𝒉𝒂̣̂𝒑 𝒗𝒂̀𝒐 𝑽𝒊𝒆̣̂𝒕 𝑵𝒂𝒎 𝒏𝒆̂́𝒖 𝒌𝒉𝒐̂𝒏𝒈 𝒄𝒉𝒖̉ đ𝒐̣̂𝒏𝒈 𝒑𝒉𝒐̀𝒏𝒈 𝒄𝒉𝒐̂́𝒏𝒈.
🍀Bệnh Chikungunya lần đầu được ghi nhận vào năm 1952 tại miền nam Tanzania (châu Phi). Tên gọi xuất phát từ ngôn ngữ địa phương, nghĩa là “người đi khom lưng”, mô tả dáng đi khom người đặc trưng của bệnh nhân khi chịu những cơn đau khớp nghiêm trọng.
🍀Tác nhân gây bệnh là virus Chikungunya (CHIKV), thuộc họ Togaviridae, giống Alphavirus. Virus tồn tại tự nhiên ở các loài linh trưởng (khỉ) và một số động vật có vú khác, nhưng nguồn lây trực tiếp cho người chủ yếu là muỗi vằn Aedes aegypti và Aedes albopictus – cũng chính là thủ phạm truyền bệnh sốt xuất huyết. Khi muỗi đốt người hoặc động vật nhiễm bệnh, virus sẽ theo tuyến nước bọt của muỗi xâm nhập vào máu người lành.
Sau khi bị muỗi đốt, bệnh thường ủ từ 3–7 ngày (có thể ngắn 1 ngày hoặc dài tới 12 ngày). Người bệnh có thể lây truyền virus cho muỗi từ 1 ngày trước khi khởi sốt và kéo dài trong khoảng 6 ngày đầu của bệnh.
🍀Hiện nay, Chikungunya đã được ghi nhận ở hơn 60 quốc gia trên thế giới. Riêng tại Đông Nam Á, giai đoạn 2005–2007, nhiều đợt dịch lớn bùng phát tại Indonesia, Malaysia, Singapore và Thái Lan với hàng trăm nghìn ca mắc. Từ 2008–2011, bệnh tiếp tục lan rộng tới Myanmar, Philippines…
Triệu chứng của bệnh Chikungunya khá giống sốt xuất huyết và một số bệnh do virus khác, dễ khiến người bệnh chủ quan hoặc nhầm lẫn. Đặc trưng nhất là sốt cao đột ngột (thường trên 39°C) kèm theo đau khớp dữ dội, đau cơ, đau đầu, buồn nôn, phát ban, đôi khi sưng quanh khớp. Cơn đau khớp có thể kéo dài nhiều tuần, thậm chí hàng tháng, làm bệnh nhân khó di chuyển, phải khom lưng khi đi lại.
🍀Chẩn đoán bệnh cần thực hiện tại cơ sở y tế, với các xét nghiệm đặc hiệu như ELISA để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên virus, hoặc PCR để tìm vật liệu di truyền của virus.
🍀Hiện chưa có vắc-xin phòng bệnh Chikungunya, vì vậy phòng chống muỗi và diệt lăng quăng, bọ gậy là biện pháp quan trọng nhất. Mỗi gia đình cần thường xuyên loại bỏ các ổ nước đọng – nơi muỗi đẻ trứng, đậy kín dụng cụ chứa nước, thay nước bình hoa và bể cảnh, thu dọn phế thải có thể chứa nước mưa. Khi ngủ nên mắc màn, mặc quần áo dài tay, sử dụng kem xua muỗi và phối hợp phun hóa chất diệt muỗi khi có dịch.
Ngoài ra, cần tăng cường giám sát tại cửa khẩu và vùng nguy cơ cao; đẩy mạnh truyền thông nâng cao nhận thức cộng đồng; nâng cao năng lực chẩn đoán, điều trị; chuẩn bị đầy đủ vật tư y tế và tổ chức diệt lăng quăng, muỗi ngay từ khi chưa có dịch.
👉👉👉Bệnh Chikungunya tuy hiếm khi gây tử vong, nhưng những cơn đau khớp kéo dài và khả năng lây lan nhanh khiến nó trở thành mối đe dọa không thể xem nhẹ. Chủ động diệt muỗi, diệt lăng quăng ngay từ hôm nay chính là cách bảo vệ tốt nhất cho gia đình và cộng đồng.
BS CKII Nguyễn Nguyên Huyền
Giám đốc Trung tâm phòng chống dịch – Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương.
