17/11/2025
Có những lúc bạn tưởng mình lười, nhưng thật ra bạn chỉ đang đi ngược hướng với năng lượng thiên bẩm của chính mình.
Tôi nhớ có một buổi chiều, một cậu học trò cũ đến tìm tôi. Áo phông, quần short, gương mặt vừa tỉnh ngủ, cậu thở dài một tiếng rất dài:
“Thầy ơi… chắc em là loại người không làm được gì. Em xin hoài không có việc, càng cố càng nản, cuối cùng nằm lì ở nhà luôn. Bạn bè đi làm hết rồi. Em thấy mình… vô dụng.”
Tôi nhìn cậu - một bạn trẻ mà tôi biết rất rõ: không hề lười, chỉ là đang "tắt nguồn".
Cậu kể tiếp, giọng chùng xuống:
“Em học online vài khóa, xem vài video khởi nghiệp… nhưng càng học càng thấy chán. Em thử làm CV, gửi vài chục nơi, chẳng ai nhận. Em sợ luôn việc bấm nút apply.”
Cậu mỉm cười gượng gạo:
“Em chắc là kiểu NEET như trên báo nói… không làm, không học, không training được gì.”
Tôi không vội khuyên. Tôi chỉ hỏi:
“Những thứ em đang học và những công việc em đang xin… có đúng thứ em thuộc về không?”
Cậu im lặng.
Tôi kể cho cậu nghe về một điều mà nhiều người trẻ không bao giờ được dạy:
Mỗi người sinh ra đều mang một “hướng nghề nghiệp thiên bẩm” – một vai trò mà linh hồn cảm thấy thoải mái nhất khi vận hành. Khi đi đúng hướng, dù vất vả, bạn vẫn có lực. Khi đi sai hướng, dù cố gắng cỡ nào, bạn vẫn kiệt.
Cậu nhìn tôi, như chợt nhận ra điều gì đó.
Tôi tiếp tục:
“Có người sinh ra để dẫn dắt, nhưng lại bắt bản thân ngồi làm việc tĩnh lặng cả ngày - thế là tắt nguồn.
Có người hợp sáng tạo, nhưng ép mình vào công việc khuôn mẫu - thế là đuối.
Có người thiên về hành động, nhưng lại bị buộc phải học thật sâu - thế là mệt.
Có người hợp chăm sóc – kết nối, nhưng lại làm việc không có yếu tố con người - thế là chán.”
Tôi hỏi cậu:
“Khi nào em thấy mình sống nhất?”
Cậu nói ngay, không cần suy nghĩ:
“Khi em làm dự án cùng bạn bè. Khi em được trao đổi, được chạy việc, được làm cái gì đó thật… chứ không phải ngồi phân tích mấy dòng số.”
Tôi gật đầu.
“Vậy vấn đề của em không phải là thị trường khó. Mà là em đang cố bước vào vai diễn không dành cho mình.”
Ánh mắt cậu sáng lên - thứ ánh sáng mà tôi đã lâu không thấy.
“Thầy… vậy em nên làm gì bây giờ?”
Tôi nói:
“Đầu tiên, đừng lao đi kiếm việc vội. Hãy dùng thời gian này để xoay lại la bàn bên trong. Em thuộc kiểu người hành động – tạo giá trị bằng trải nghiệm thực tế. Vậy hãy học những kỹ năng giúp em làm được bằng tay chứ không phải ngồi bằng đầu: sản xuất nội dung, vận hành, hỗ trợ dự án, marketing thực thi… Học một kỹ năng nhỏ, làm một dự án nhỏ. Đó là cách em bật lại năng lượng.”
Cậu cười - lần này là nụ cười thật sự.
“Em tưởng em hư rồi… hóa ra chỉ sai hướng.”
Tôi nói:
“Khi em đi đúng vai trò sinh ra để tỏa sáng, thị trường không còn là một cuộc thi loại trừ. Nó trở thành nơi em nhìn thấy đúng vị trí dành cho mình.”
Lúc cậu rời quán, tôi thấy dáng người ấy nhẹ hơn, nhanh hơn, có sức hơn. Không phải vì tìm được việc, mà vì tìm lại được hướng.
Và tôi tin - như tôi vẫn tin ở tất cả những người trẻ đang đứng yên - rằng:
Không ai thật sự tắt lửa. Ngọn lửa chỉ cần được đặt đúng bếp.
