06/08/2025
Thời gian gần đây, những vụ việc lừa đảo tinh vi dưới danh nghĩa "chữa lành" hay "trị liệu tâm lý" đã gây hoang mang dư luận. Các tổ chức này thường lợi dụng sự yếu đuối về tinh thần của những người đang gặp khủng hoảng để trục lợi, với số tiền lên đến hàng tỉ đồng. Mô hình chung của họ là bắt đầu bằng những buổi chia sẻ miễn phí hoặc chi phí thấp để thu hút nạn nhân, sau đó dần dần dẫn dắt vào các "liệu trình chuyên sâu" hay "khóa học nâng cao" với giá cắt cổ, từ vài chục triệu đến hàng trăm triệu.
Tuy nhiên, để tránh hoang mang và vơ đũa cả nắm, điều cần làm lúc này không phải là hoài nghi tất cả, mà là học cách phân biệt đúng - sai một cách tỉnh táo. Không phải cứ ai nói về tâm lý, nhắc đến nội thương, tổn thương, chữa lành hay "thức tỉnh" đều là kẻ lừa đảo. Nhưng cũng không phải ai tỏ ra đồng cảm, nhìn thấu nội tâm bạn, hay khơi lại những trải nghiệm đau đớn trong quá khứ đều đang giúp bạn “trị liệu”. Điều quan trọng là mỗi người cần trang bị kiến thức để nhận biết đâu là tham vấn/trị liệu tâm lý chuyên nghiệp và đâu là những chiêu trò lợi dụng.
Khi tìm kiếm, bạn nên chủ động tìm hiểu thông tin về trung tâm hoặc chuyên gia đó. Hãy hỏi về bằng cấp, chứng chỉ hành nghề và các chính sách bảo mật thông tin trước khi bắt đầu. Điều này giúp bạn tránh được những rủi ro không đáng có và tìm được sự hỗ trợ thực sự.
I. Tham vấn tâm lý là gì?
Tham vấn và trị liệu tâm lý là một quá trình hỗ trợ chuyên nghiệp. Quy trình này được thực hiện bởi các chuyên gia trải qua đào tạo bài bản, có hệ thống, có đạo đức nghề nghiệp rõ ràng và giới hạn can thiệp cụ thể, giúp cá nhân giải quyết các vấn đề về cảm xúc, suy nghĩ, hành vi, các mối quan hệ,...
Họ tôn trọng quyền quyết định của bạn, minh bạch về thời lượng, chi phí, mục tiêu và giới hạn hỗ trợ. Chuyên gia tâm lý sẽ tạo ra một không gian an toàn, tin cậy để thân chủ được lắng nghe, thấu hiểu và tự khám phá nội tâm của mình. Mục tiêu cuối cùng là giúp thân chủ tự tìm ra cách giải quyết vấn đề, thay đổi cách nhìn nhận và đối diện với khó khăn, từ đó cải thiện sức khỏe tinh thần và chất lượng cuộc sống. Bạn có thể dừng lại bất cứ lúc nào và không bị thao túng bằng nỗi sợ “không chữa kịp sẽ tổn thương cả đời” hay viễn cảnh “biến đổi hoàn toàn chỉ sau vài buổi nâng cao đặc biệt”.
II. Dấu hiệu nhận biết một chuyên gia/tổ chức tham vấn uy tín
Một chuyên gia tâm lý chân chính luôn hoạt động dựa trên các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp và quy trình khoa học rõ ràng. Bạn có thể dựa vào các tiêu chí sau để đánh giá:
👉Bằng cấp và Chứng chỉ: Chuyên gia tham vấn cần có bằng cấp thạc sĩ Tâm lý học. Họ phải được đào tạo bài bản về lý thuyết và thực hành tham vấn, và có giám sát chuyên môn trong những năm đầu hành nghề và chỉ được hành nghề độc lập khi đạt được sự xác nhận của người giám sát. Người giám sát này phải là người có chứng chỉ Giám sát Chuyên môn do Hiệp hội Tâm lý cấp phép. Ngoài ra, đối với nhà tâm lý lâm sàng, họ phải có giấy phép hành nghề theo đúng quy định pháp luật của Nhà nước Việt Nam trong Nghị định 96/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Khám bệnh, chữa bệnh.
👉Minh bạch về thông tin: Trong quá trình thực hành nghề, chuyên gia tâm lý uy tín luôn phải công khai thông tin về bằng cấp, kinh nghiệm, chuyên môn và lồng ghép nội dung hướng dẫn về các quy định pháp luật về khám bệnh, chữa bệnh, quy chế chuyên môn, đạo đức hành nghề, an toàn người bệnh, kỹ năng giao tiếp và ứng xử của người hành nghề. Đối với chức danh tâm lý lâm sàng, chuyên gia phải cung cấp được giấy phép hành nghề theo đúng quy định pháp luật của Nhà nước Việt Nam trong Nghị định 96/2023/NĐ-CP hướng dẫn Luật Khám bệnh, chữa bệnh.
👉Quy trình làm việc rõ ràng: Một buổi tham vấn chuyên nghiệp có cấu trúc rõ ràng về thời lượng, chi phí và mục tiêu. Chi phí cho một buổi tham vấn dao động từ 500,000 vnd đến 5,000,000 vnd tại các trung tâm lớn và uy tín. Một ca tham vấn trung bình và phổ biến kéo dài từ 8-12 buổi, mỗi tuần làm việc 1 buổi với thời lượng 45-90 phút/buổi tùy thuộc vào độ nghiêm trọng của vấn đề và sự sẵn sàng hợp tác của thân chủ. Đặc biệt, chuyên gia sẽ không vội vàng chẩn đoán, hứa hẹn "chữa khỏi" ngay lập tức hay vẽ cho thân chủ thấy một tương lai tươi sáng.
Họ tập trung vào sự thành thật và giúp thân chủ tự xác định từng mục tiêu cụ thể và thảo luận cùng thân chủ để đưa ra được liệu trình can thiệp phù hợp. Đây không phải một “khóa học”, hay một liệu trình dựng sẵn để áp dụng cho tất cả mọi người, mà nó được thống nhất giữa thân chủ và chuyên gia dựa trên nhu cầu, mục tiêu và khả năng riêng biệt của thân chủ cũng như năng lực chuyên môn của chuyên gia. Trong trường hợp chuyên gia nhận thấy bản thân chưa phù hợp hoặc vấn đề của thân chủ đang vượt sức hỗ trợ của mình, họ sẽ thành thực chia sẻ và đề xuất một chuyên gia phù hợp hơn, khi đó thân chủ luôn có quyền lựa chọn có đồng ý chuyển ca hay kết thúc ca tại đó.
👉Tôn trọng thân chủ: Chuyên gia tâm lý sẽ không đặt mình vào vị trí "người cứu rỗi", định hướng suy nghĩ hay áp đặt ý kiến cá nhân lên thân chủ. Mối quan hệ tham vấn là mối quan hệ bình đẳng, và người đưa ra quyết định cuối cùng luôn là thân chủ. Chuyên gia luôn tin tưởng vào năng lực tự giải quyết vấn đề của thân chủ vì thế, họ chỉ đóng vai trò là người hỗ trợ cùng gỡ rối suy nghĩ nhiễu loạn, giữ bí mật thông tin và không lợi dụng sự tin tưởng để trục lợi.
👉Không hứa hẹn mơ hồ: Chuyên gia sẽ không vội vàng chẩn đoán, đưa ra những lời hứa "thay đổi cuộc đời" hay "thức tỉnh nội lực", và càng không biến buổi trò chuyện thành cơ hội dẫn dắt bạn vào các “liệu trình nâng cao” đắt đỏ, mập mờ và thiếu cơ sở. Họ đồng hành bằng kiến thức, liệu pháp và kỹ năng chuyên môn bài bản theo khoa học. Quan trọng hơn hết, quá trình chữa lành cần thời gian và sự nỗ lực từ cả hai phía.
III. Một quy trình tham vấn tâm lý chuẩn mực và có đạo đức thường bao gồm 5 giai đoạn chính
1. Giai đoạn Xây dựng mối quan hệ và Thu thập thông tin: Đây là giai đoạn đầu tiên và quan trọng nhất, thường diễn ra trong 1-3 buổi đầu.
Xây dựng mối quan hệ tham vấn: Chuyên gia tham vấn sẽ tạo ra một không gian an toàn, thân thiện và không phán xét để bạn cảm thấy thoải mái chia sẻ. Mối quan hệ giữa hai bên được xây dựng dựa trên sự tôn trọng và tin tưởng lẫn nhau.
Thu thập thông tin: Chuyên gia lắng nghe bạn kể câu chuyện của mình, tìm hiểu về hoàn cảnh, những khó khăn bạn đang gặp phải, cũng như những kỳ vọng của bạn. Họ sẽ không đưa ra lời khuyên hay đánh giá ngay lập tức, mà tập trung vào việc thấu hiểu bạn một cách toàn diện.
Thiết lập thỏa thuận: Chuyên gia sẽ giải thích rõ ràng về các nguyên tắc làm việc, bao gồm tính bảo mật thông tin, giới hạn của mối quan hệ chuyên môn và thời gian/chi phí của các buổi tham vấn.
2. Giai đoạn Đánh giá vấn đề: Sau khi có đủ thông tin, chuyên gia sẽ cùng bạn nhìn nhận và làm rõ vấn đề.
Xác định vấn đề cốt lõi: Họ sẽ giúp bạn nhận diện những nguyên nhân sâu xa, các yếu tố tác động và những mô hình suy nghĩ, cảm xúc, hành vi đang gây ra khó khăn cho bạn.
Thiết lập mục tiêu: Chuyên gia sẽ cùng bạn thảo luận và đặt ra những mục tiêu cụ thể, thực tế cho quá trình tham vấn. Mục tiêu này phải xuất phát từ mong muốn của bạn, ví dụ: "tôi muốn học cách quản lý cảm xúc tiêu cực" hay "tôi muốn cải thiện mối quan hệ với gia đình".
3. Giai đoạn Can thiệp: Dựa trên mục tiêu đã đặt ra, chuyên gia sẽ áp dụng các kỹ thuật tham vấn phù hợp.
Sử dụng phương pháp chuyên môn: Tùy thuộc vào trường phái tâm lý mà họ theo đuổi (như Liệu pháp Nhận thức Hành vi, Liệu pháp Hành vi Biện chứng, Liệu pháp Thân chủ trọng tâm...), chuyên gia sẽ sử dụng các kỹ năng tham vấn chuyên nghiệp, bài tập tâm lý hoặc các công cụ chuyên biệt để hỗ trợ bạn.
Hướng dẫn thân chủ: Họ sẽ hướng dẫn bạn cách khám phá nội tâm, nhận diện những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi của mình. Chuyên gia không giải quyết vấn đề thay bạn, mà giúp bạn tự tìm ra câu trả lời và phát triển các kỹ năng đối phó mới.
4. Giai đoạn Lượng giá: Đây là quá trình đánh giá hiệu quả xuyên suốt và cuối cùng của quá trình tham vấn.
Theo dõi tiến bộ: Sau mỗi buổi, bạn và chuyên gia sẽ cùng nhìn lại những thay đổi, những tiến bộ đã đạt được, cũng như những khó khăn còn tồn tại.
Đánh giá tổng thể: Khi đã gần đạt được các mục tiêu ban đầu, chuyên gia sẽ cùng bạn đánh giá lại toàn bộ quá trình, xem xét những thay đổi đã diễn ra và củng cố các kỹ năng mới.
5. Giai đoạn Kết thúc: Khi các mục tiêu đã được hoàn thành, quá trình tham vấn sẽ kết thúc một cách có chủ đích.
Chuẩn bị cho sự kết thúc: Chuyên gia sẽ giúp bạn chuẩn bị tâm lý để bước ra khỏi mối quan hệ tham vấn, củng cố những kỹ năng đã học được để có thể tự đối mặt với những khó khăn trong tương lai.
Duy trì kết quả: Một chuyên gia có đạo đức sẽ không để bạn phụ thuộc vào họ. Họ sẽ khuyến khích bạn áp dụng những gì đã học vào cuộc sống.
Việc hiểu rõ các bước này giúp bạn dễ dàng nhận biết một quá trình tham vấn chuyên nghiệp, từ đó tránh được những "chuyên gia" chỉ hứa hẹn, không có quy trình rõ ràng và thiếu cơ sở khoa học.
IV. Mức giá tham khảo: Chi phí cho một buổi tham vấn tâm lý tại Việt Nam có thể dao động tùy thuộc vào kinh nghiệm của chuyên gia, hình thức tham vấn (trực tiếp hay trực tuyến) và địa điểm.
👉Giá trung bình: Khoảng 500.000 vnd - 1.500.000 vnd/buổi tham vấn kéo dài 45-90 phút.
👉Giá cao hơn: Các chuyên gia tâm lý có bằng cấp Tiến sĩ, kinh nghiệm lâu năm, làm việc chuyên sâu trong các vấn đề phức tạp có thể có mức giá trên 1.500.000 vnd/buổi.
👉Một số tổ chức xã hội, trung tâm phi lợi nhuận có thể hỗ trợ mức phí thấp hơn hoặc miễn phí với các đối tượng đặc biệt.
Thực tế, giá trị không nằm ở mức giá, mà ở việc người làm chuyên môn giải trình rõ ràng, có đạo đức nghề nghiệp, và cam kết minh bạch trong mọi buổi làm việc. Bạn nên cảnh giác với những liệu trình "chữa lành" giá hàng trăm triệu đồng mà không có căn cứ khoa học rõ ràng.
V. Một số địa chỉ tham vấn uy tín bạn có thể tham khảo:
👉Các nền tảng tham vấn trực tuyến: Thường có đội ngũ chuyên gia được tuyển chọn và xác minh kỹ lưỡng. Đây là lựa chọn tiện lợi và kín đáo cho những ai ngại đi lại.
Cosun - Nền tảng chăm sóc sức khỏe tinh thần trực tuyến
Dự án Đồng hành cùng WisdomViet (miễn phí)
👉 Tại Hà Nội:
Viện Sức Khỏe Tâm Thần Quốc Gia - Bệnh Viện Bạch Mai
Bệnh Viện Tâm Thần Trung Ương I
Khoa Tâm Thần - Bệnh Viện Quân Y 103
Trung Tâm Tư Vấn – Trị Liệu Tâm Lý SHARE - Đống Đa, Hà Nội
Viện tâm lý giáo dục BrainCare - Cầu Giấy, Hà Nội
👉Tại TP. Hồ Chí Minh:
Phòng Tham vấn và Trị liệu Tâm lý, trường ĐH Khoa học Xã Hội và Nhân văn, ĐHQG - HCM. Phòng K003, Trường Đại học Khoa học Xã hội & Nhân văn, ĐHQG-HCM
Viện Tâm lý Sunnycare – Bình Thạnh, TPHCM
Trung tâm Y khoa Vạn Hạnh – Quận 3, TPHCM
Phòng khám đa khoa quốc tế Victoria Healthcare – Phú Nhuận, TP.HCM
❗️Bạn xứng đáng được giúp đỡ một cách đúng đắn và nhân văn.
---------------------------------------
Hopeful Horizon🌱
Dự án xã hội được khởi xướng nhằm nâng cao nhận thức về sức khỏe tinh thần cho người Việt từ 13-45 tuổi. Chương trình tập trung vào việc giúp học sinh, nhà trường và phụ huynh nhận thức rõ hơn về tầm quan trọng của sức khỏe tâm lý, đồng thời chia sẻ các giải pháp hỗ trợ khi học sinh gặp khó khăn với thông điệp
