09/04/2025
📢BÀN LUẬN VỀ PHƯƠNG PHÁP ĐIỀU TRỊ CHÀM 📢
[Trích Trung Y Lâm Sàng Thực Chiến]
Bàn luận 1:
👉Xử lý chàm mãn tính ở tay, chân và các vùng khu trú khác
1. Làm sạch: Các sản phẩm tẩy rửa thường có tính kiềm, có thể nhỏ vài giọt giấm trắng vào nước rửa tay để trung hòa.
2. Thuốc bôi ngoài: Khổ sâm 40g, Thổ phục linh 20g, Địa phu tử 20g, Xà sàng tử 20g, Bồ hoàng 6g, Minh phàn 10g, Ô xà bì 20g.. Tán bột mịn, rây kỹ, ngâm trong 500ml cồn trong 7 ngày, sau đó dùng bôi lên vùng tổn thương.
3. Thuốc uống: Hoàng kỳ 300g, Bổ cốt chỉ 150g, Địa cốt bì 150g, Ô xà 60g, Thuyền y 50g. Tán bột, mỗi lần uống 6g, ngày 2 lần, sau bữa sáng và tối.
4. Kiêng kỵ: Tránh rượu bia, đồ cay nóng, hải sản và các chế phẩm từ hải sản; không dùng thuốc bôi ngoài có chứa corticoid.
👉Điều trị chàm diện rộng, lan tỏa
Cần phân loại theo thể bệnh trước khi biện chứng luận trị. Tôi chia thành ba thể lâm sàng, sau đó kê đơn theo từng chứng trạng cụ thể.
1) Chàm cấp tính
Da tổn thương có tính đối xứng, ban đỏ, sưng, ngứa. Tiếp theo, xuất hiện các sẩn nhỏ, mụn nước, bọng nước trên nền da đỏ, thường tập trung thành đám. Ngứa dữ dội, gãi nhiều gây trợt loét, rỉ dịch, đóng vảy. Nếu bội nhiễm có thể hình thành mụn mủ hoặc áp-xe. Nếu tổn thương lan rộng, có thể kèm theo sốt nhẹ. Ngứa thành từng cơn, nặng hơn về đêm, ảnh hưởng đến giấc ngủ. Bệnh khởi phát và tiến triển nhanh, có thể xuất hiện ở bất kỳ vùng nào trên cơ thể, nhưng thường gặp ở tứ chi. Lưỡi rêu trắng hoặc vàng, mạch phù sác hoặc phù hoạt
Chàm cấp tính trong trung y phần lớn do phong, thấp, nhiệt kết hợp, uất kết ở da và bì phu.
Pháp trị: Thanh nhiệt táo thấp, sơ phong chỉ dưỡng
Chủ phương: Dùng Tiêu phong tán là bài thuốc thường dùng nhất. Tùy tình trạng có thể lựa chọn Long đởm tả Can thang, Hoàng liên giải độc thang, Tỳ giải thắng thấp thang, hoặc các bài thuốc Nhị diệu, Tam diệu, Tứ diệu.
Gia giảm: Ngứa nhiều thêm Bạch tiễn bì, Địa phu tử, Xà sàng tử để sát trùng, giảm ngứa. Phong thịnh thêm Ô xà, Thuyền y để trừ phong. Nhiệt độc uất kết bên trong thêm Ngũ vị tiêu độc ẩm để thanh nhiệt giải độc.
Do nguyên nhân gây bệnh liên quan đến phong, nên sử dụng thuốc sơ phong giải biểu để đẩy tà khí ra ngoài. Đồng thời, có thể kết hợp với thuốc kháng dị ứng của y học hiện đại để kịp thời điều trị, ngăn bệnh tiến triển thành mạn tính.
2) Chàm bán cấp tính
Thường do chàm cấp tính không được điều trị đúng cách hoặc kéo dài Tổn thương da có vảy và vảy tiết làm đặc trưng, nền da đỏ sậm, ngứa nhiều. Nếu không bị cảm mạo thì thường không có mạch phù.
Phong, thấp, nhiệt tích tụ lâu ngày, âm huyết tổn hao, gây huyết hư phong táo, âm hư động phong, huyết hư sinh phong, ảnh hưởng đến chức năng của tạng phủ, khiến da không được nuôi dưỡng đầy đủ.
Pháp trị: Tư âm dưỡng huyết, hòa huyết tức phong.
Phương thuốc: Thường dùng Dưỡng huyết nhuận phu ẩm, Đương quy ẩm, gia giảm tùy chứng. Thường gia thêm các loại thuốc trùng để khu phong.
Gia giảm táo bón thêm Hỏa ma nhân, Uất lý nhân, Hồ ma nhân để nhuận tràng.
Điều trị chủ yếu theo nguyên tắc dưỡng huyết hoạt huyết, bởi vì trị phong tiên trị huyết, huyết hành phong tự diệt.
3) Chàm mãn tính:
Hình thành do chàm cấp tính và bán cấp tái phát nhiều lần, kéo dài không khỏi.. Đặc trưng: Da dày lên, có biểu hiện lichen hóa (da sần cứng, thô ráp), màu đỏ sẫm hoặc nâu sẫm, có thể kèm theo tăng sắc tố. Bề mặt da thô ráp, b**g vảy, tróc da, nứt nẻ, chảy máu đau đớn, có thể bội nhiễm gây chảy dịch mủ.Ngứa nhiều, dễ tái phát, dai dẳng khó khỏi. Lưỡi: Khô, nhỏ, đỏ, ít rêu. Mạch: Trầm tế hoặc trầm nhược vô lực.
Chàm mãn tính có thể kéo dài vài tháng đến vài chục năm, tiêu hao khí huyết và, ảnh hưởng đến dương khí, dẫn đến chính khí suy yếu, khí âm lưỡng hư.
Pháp trị: Ích khí dưỡng âm, tư Thận kiện Tỳ, dưỡng huyết nhuận táo.
Chủ phương: Ích khí dưỡng âm thang hợp Dương hòa thang gia giảm. Gia nhiều thuốc trùng để khu phong, hoạt huyết. Dùng lượng lớn sinh Hoàng kỳ 30-60g, sinh Bạch truật sống 30g, Thổ phục linh 60g, sinh Ý dĩ 30-60g
Gia giảm
Có rỉ dịch thêm Ý dĩ nhân, Đông qua bì để thấm thấp. Da nứt nẻ, loét, bội nhiễm chảy mủ thêm Miết giáp, Tạo giác thích, Đương quy, Chế nhũ một Xuyên sơn giáp để hoạt huyết, tiêu viêm, thúc đẩy lành da. Bội nhiễm chảy mủ nặng kết hợp kháng sinh nếu cần.
Trong điều trị chàm mãn tính, cần áp dụng phương pháp phù chính khu tà, quan trọng nhất là phải chú ý đến phản ứng của cơ thể. Lúc này, không thể nóng vội sử dụng các thuốc thanh nhiệt giải độc, sơ phong táo thấp, nếu không sẽ dễ làm tổn thương âm huyết, khiến bệnh tình nặng hơn do khí âm hư, dục tốc bất đạt.
Đối với chàm dai dẳng ở bìu, vú, âm hộ, hậu môn, tay chân, có thể áp dụng phương pháp trên, đồng thời thêm thuốc dẫn kinh phù hợp, kết hợp thuốc rửa ngoài và thuốc bôi ngoài để tăng hiệu quả điều trị.
