01/09/2021
DỊCH BỆNH COVID-19: HAI NĂM NHÌN LẠI
Dịch bệnh COVID-19 bắt đầu xuất hiện tại Vũ Hán (tỉnh Hồ Bắc) – Trung Quốc vào cuối năm 2019 đầu năm 2020 do virus Sars CoV-2 gây ra, đây là loại virus cùng họ với virus cúm vốn đã có hàng chục năm nay nhưng nó độc lực hơn và khả năng lây lan lớn hơn. Cho đến nay dịch COVID-19 đã lan đến hầu hết các quốc gia trên thế giới với hơn 184 triệu người nhiễm và gần 4 triệu người đã tử vong.
Dịch bệnh COVID-19 cho đến nay được xem như một dịch bệnh phức tạp hàng đầu và đã làm đảo lộn nhiều dự đoán:
Dự đoán về khả năng chịu nhiệt độ của virus: Thời gian đầu người ta cho rằng, loại virus cúm này do không chịu được nhiệt độ cao nên về mùa hè hoặc ở các nước có khí hậu nóng bệnh sẽ ít lây lan hơn. Nhưng thực tế thì một loạt khu vực và các nước như Trung đông, Châu Phi, nam Mỹ, Ấn Độ…những nơi có khí hậu nóng đã bùng phát dịch, dịch cũng bùng phát cả mùa đông cũng như mùa hè.
Dự đoán về phương thức lây truyền: thời gian đầu virus Corona được cho là lây truyền qua giọt bắn như ho, hắt hơi và để tránh lây nhiễm con người buộc phải mang khẩu trang, che miệng khi ho- hắt hơi. Nhưng rồi thực tế con số người nhiễm cũng không ngừng gia tăng. Và giờ đây khái niệm lây truyền qua aerosol (dưới dạng bụi khí) đã được đưa ra, phương thức lây truyền này khó ngăn chặn hơn vì virus có thể tồn tại trong không khí lâu hơn và nếu ta hít thở thông thường cũng có thể nhiễm bệnh, đặc biệt là ở không gian kín.
Dự đoán về miễn dịch sau khi nhiễm: thời gian đầu người ta cho rằng những người bị nhiễm virus Sars CoV-2 và khỏi bệnh thì sẽ có miễn dịch với bệnh này nên một loạt quốc gia Âu, Mỹ thời gian đầu xem nhẹ và gần như không áp dụng biện pháp phòng bệnh nào. Nhưng thực tế nhiều người sau khi khỏi bệnh vẫn bị tái nhiễm sau đó 3-6 tháng, như vậy miễn dịch có được sau khi khỏi bệnh là không đủ mạnh và không bền vững.
Dự đoán về thời gian ủ bệnh: Thời gian ủ bệnh của COVID-19 là từ 2-14 ngày: về cơ bản, mốc thời gian này là tương đối chính xác. Tuy nhiên trong thực tế một số người bệnh đã có thời gian ủ bệnh lâu hơn, những ca dương tính sau thời gian cách ly 21 ngày, những ca dương tính trong thời gian theo dõi sau khi khỏi bệnh ra viện vẫn làm cho các nhà chuyên môn tương đối đau đầu trong việc khống chế bệnh.
Dự đoán về Vaccine ngừa COVID-19: Thời gian đầu người ta nghĩ rằng Vaccine chính là vũ khí để kết thúc dịch bệnh này. Thực tế Vaccine ngừa COVID-19 không giúp loại bỏ hoàn toàn nguy cơ nhiễm bệnh mà miễn dịch do Vaccine tạo ra sẽ giúp người nhiễm virus Sars CoV-2 bị bệnh thể nhẹ hoặc là không có triệu chứng, chúng giúp ngăn ngừa “bão Cytokin” - một cơ chế chính tạo nên những ca bệnh nặng và nguy kịch. Nếu không có Vaccine sẽ có khoảng 20% người nhiễm bị bệnh nặng và 5% người nhiễm bị rất nặng phải điều trị tại khoa Hồi sức tích cực, nếu số người nhiễm cao thì số người bị nặng cũng tăng lên và lúc đó sẽ vượt quá khả năng chống đỡ của các bệnh viện vì không đủ nhân lực và không đủ máy móc cho việc điều trị. Nếu được tiêm Vaccine đầy đủ, tỷ lệ bị bệnh thể nhẹ và không triệu chứng sẽ cao, số bị nặng và rất nặng sẽ ít đi, làm giảm tải cho các bệnh viện và như vậy số người được cứu chữa thành công sẽ tăng lên. Tuy nhiên khi Vaccine ra đời, số người mắc bệnh không có triệu chứng gia tăng lại gây khó khăn cho việc phát hiện, truy vết và cắt đứt nguồn lây. Bởi vì người bệnh không có triệu chứng nên họ không đi khám để phát hiện bệnh.
Và mặc dù Vaccine ngừa COVID-19 ra đời nhưng khi dịch bệnh vẫn chưa được khống chế thì chúng ta còn đó nỗi lo: Virus biến chủng. Loại virus Corona này là loại sao chép ngược nên có khả năng biến chủng liên tục. Chúng ta đã đối diện với biến chủng Anh, biến chủng Châu Phi và gần đây là biến chủng Delta, Delta Plus từ Ấn Độ. Những biến chủng về sau thường có khả năng gây bệnh cao hơn, phát tán nhanh hơn, gây bệnh nặng hơn và nguy cơ vô hiệu hóa Vaccine luôn hiện hữu.
Con người vốn được xem là động vật thông minh nhất, nhưng cũng chưa bao giờ loài người đối diện với một loại dịch bệnh phức tạp và khó khống chế như COVID-19.
Viễn cảnh cho tương lai:
Dịch bệnh COVID-19 rồi dần cũng được không chế và chúng ta cũng sẽ thay đổi chiến thuật trong đối phó với nó. Trong giai đoạn này, tuân thủ nguyên tắc 5K và tiêm Vaccine là hai vấn đề mấu chốt để kiểm soát dịch bệnh. Nguyên tắc 5K giúp cắt đứt chuỗi lây nhiễm cũng như kiểm soát tốc độ lây lan của dịch bệnh. Vaccine ngừa COVID-19 sẽ giúp cho chúng ta điều trị bệnh này một cách nhẹ nhàng hơn. Phong tỏa và cô lập từng vùng suy cho cùng là biện pháp tạm thời và mục đích chính cũng là cắt đứt nguồn lây, nhưng nó cũng ảnh hưởng đến đời sống kinh tế, tinh thần của người dân. Chúng ta trông chờ vào độ phủ rộng của Vaccine, khi trên 70% người dân được tiêm phòng vaccine đầy đủ thì chúng ta sẽ đạt được miễn dịch cộng đồng (chứ không phải là loại trừ được dịch bệnh). Và lúc đó, tùy vào thời điểm và năng lực điều trị mà chúng ta có thể nới lỏng dần các biện pháp phong tỏa và sử dụng nguyên tắc 5K để kiểm soát số người nhiễm ở một mức nào đó để hài hòa giữa chống dịch và phát triển kinh tế.
