21/03/2025
TỔNG QUAN VỀ VIÊM MÀNG NÃO MÔ CẦU & HƯỚNG DẪN DỰ PHÒNG
1. Viêm màng não mô cầu là gì?
Viêm màng não mô cầu là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính do vi khuẩn Neisseria meningitidis gây ra. Bệnh có thể diễn tiến rất nhanh, gây nhiễm trùng huyết, tổn thương não, thậm chí tử vong trong vòng 24 giờ nếu không điều trị kịp thời.
Bệnh lây qua đường hô hấp khi tiếp xúc gần với người bệnh hoặc người lành mang vi khuẩn. Viêm màng não mô cầu đặc biệt nguy hiểm do tốc độ lây lan nhanh, tỷ lệ tử vong cao và để lại nhiều di chứng nặng nề.
2. Biện pháp phòng bệnh quan trọng nhất: Tiêm vắc xin
Hiện nay, tiêm vắc xin là cách phòng bệnh hiệu quả nhất, giúp bảo vệ cá nhân và cộng đồng.
2.1. Các loại vắc xin phòng viêm màng não mô cầu tại Việt Nam
Loại vắc xin/ Chủng vi khuẩn phòng ngừa/ Độ tuổi tiêm/ Lịch tiêm
- Menactra (Mỹ)/ A, C, Y, W-135/ ≥9 tháng tuổi/ 1 liều, nhắc lại sau 3-5 năm
- Menveo (Anh)/ A, C, Y, W-135/ ≥2 tuổi/ 1 liều, nhắc lại sau 3-5 năm
- VA-MENGOC-BC (Cuba)/ B, C/ ≥6 tháng tuổi/ 2 mũi, cách nhau 6-8 tuần
2.2. Lịch tiêm vắc xin theo nhóm tuổi
• Trẻ em từ 6 tháng tuổi:
• Tiêm VA-MENGOC-BC (phòng nhóm B, C): 2 mũi cách nhau 6-8 tuần.
• Trẻ từ 9 tháng tuổi:
• Tiêm Menactra (phòng nhóm A, C, Y, W-135): 1 liều.
• Trẻ từ 2 tuổi trở lên:
• Tiêm Menveo hoặc Menactra: 1 liều, nhắc lại sau 3-5 năm nếu còn nguy cơ.
• Thanh thiếu niên, người lớn:
• Nên tiêm vắc xin nếu chưa từng tiêm trước đó, đặc biệt trước khi đi du học, công tác, nhập ngũ…
⸻
3. Khi nào KHÔNG tiêm vắc xin ngay?
Có một số trường hợp cần trì hoãn tiêm vắc xin để đảm bảo an toàn và hiệu quả miễn dịch:
3.1. Người có nhiễm trùng cấp tính
Nếu bệnh nhân đang sốt cao, nhiễm trùng cấp (viêm họng, sốt virus, cúm…) → Nên hoãn tiêm đến khi khỏi hẳn (thường sau 1-2 tuần).
Lý do:
• Cơ thể đang kích hoạt miễn dịch chống lại nhiễm trùng, việc tiêm vắc xin có thể giảm hiệu quả đáp ứng miễn dịch.
• Tăng nguy cơ tác dụng phụ hoặc làm bệnh nhiễm trùng nặng hơn.
👉 Sau khi hồi phục hoàn toàn, có thể tiêm ngay để phòng bệnh lâu dài.
3.2. Người vừa tiêm vắc xin khác nhưng nghi ngờ bị lây nhiễm
Nếu bệnh nhân mới tiêm vắc xin viêm màng não mô cầu gần đây nhưng có nguy cơ tiếp xúc với nguồn lây, cần lưu ý:
• Nếu đã tiêm đủ 1 liều vắc xin Menactra/Menveo trong vòng 3-5 năm → Không cần tiêm lại, vì vắc xin đã có tác dụng bảo vệ.
• Nếu đã tiêm VA-MENGOC-BC nhưng chưa đủ 2 mũi → Tiếp tục tiêm mũi thứ hai theo lịch.
• Nếu mới tiêm trong vòng vài ngày nhưng có triệu chứng sốt, nghi ngờ nhiễm bệnh → Cần theo dõi và đi khám ngay, không tự ý trì hoãn hoặc tiêm nhắc lại quá sớm.
⸻
4. Người tiếp xúc gần với bệnh nhân viêm màng não mô cầu cần làm gì?
Nếu tiếp xúc gần (