05/04/2025
GỪNG - dùng ĐÚNG là THUỐC QUÝ, dùng SAI thành THUỐC HẠI
Hôm rồi có người hỏi em một câu rất hay: “Sao lại có câu sáng ăn gừng bổ hơn nhân sâm, tối ăn gừng độc hơn thạch tín?” – Câu này nghe tưởng ví von, nhưng thực ra lại đúng trong lý luận y học cổ truyền. Vậy hôm nay xin chia sẻ lại cho cả nhà mình hiểu rõ hơn để dùng gừng cho đúng – để gừng là thuốc quý, chứ không thành thuốc hại.
Gừng là một vị thuốc dân dã mà nhà nào cũng có, từ xưa đến nay được Đông – Tây y đều công nhận về dược tính. Trong Đông y, gừng tươi có vị cay, tính ấm, quy vào kinh Tỳ, Vị và Phế, có tác dụng tán hàn, phát tán biểu tà, kích thích tiêu hoá, chống nôn, giải độc… Rất tốt để dùng khi mới nhiễm lạnh, dính mưa, cảm gió, hoặc ăn uống bị lạnh bụng. Khi ấy, cô bác có thể lấy vài lát gừng tươi, pha nước ấm với chút mật ong để uống – rất nhanh hồi phục.
Nhưng vấn đề là: không nên dùng gừng tươi hằng ngày, nhất là vào buổi tối. Vì gừng tươi có tác dụng làm toát mồ hôi, khiến cơ thể mất nhiệt, dương khí hao tán nếu dùng thường xuyên – đặc biệt về đêm, khi cơ thể cần giữ ấm để phục hồi. Nếu dùng sai, người vốn hư hàn lại càng hàn hơn, bụng dễ lạnh, ngủ chập chờn, người mệt mỏi âm ỉ. Chính vì vậy mới có câu: “tối ăn gừng độc hơn thạch tín” – không phải độc thật, mà là “hại khí âm thầm”.
Ngược lại, gừng khô – còn gọi là can khương, lại là một vị thuốc quý mà dùng được hằng ngày. Gừng khô có tác dụng ôn trung tán hàn, làm ấm Tỳ Vị, tiêu đàm thấp, trừ lạnh, giảm mỡ bụng, hỗ trợ tiêu hóa, giảm ho và cải thiện giấc ngủ. Cô bác nào thường bị tay chân lạnh, bụng lạnh, tiêu hóa thất thường, huyết áp thấp hay ngủ không ngon, thì nên dùng gừng khô đều đặn – hiệu quả lắm ạ.
Gừng khô hiện nay thường làm bằng cách thái lát mỏng, sấy lạnh hoặc để ngăn mát tủ lạnh, gừng khô dần, thơm, giữ được tinh dầu. Chứ nếu phơi nắng hoặc sấy nóng thì dễ bay hết tinh chất tốt. Gừng khô có thể pha trà mỗi ngày, hoặc ngâm mật ong dùng buổi sáng – buổi tối. Thêm chút đường phèn cho dễ uống. Dùng đều giúp ấm bụng – nhẹ người – thông mạch khí huyết – tinh thần sáng rõ.
Tóm lại, gừng là thuốc quý của mọi nhà, nhưng chỉ khi dùng đúng cách – đúng thời điểm. Gừng tươi chỉ nên dùng khi bị cảm, không nên dùng lâu dài. Gừng khô thì dùng đều được, đặc biệt tốt với người thể hàn, người cao tuổi, người cần tăng chuyển hoá và làm ấm cơ thể từ bên trong.
Hy vọng chia sẻ này sẽ giúp cô bác hiểu rõ hơn để dùng gừng an toàn, hiệu quả – đúng như tinh thần dưỡng sinh dân tộc.