21/05/2025
DO DỰ VÀ CHỐNG ĐỐI VẮC XIN, MỘT TÌNH TRẠNG CÓ THỂ DẪN ĐẾN HẬU QUẢ KHÔN LƯỜNG
Mới đây, các bác sĩ Bệnh viện Nhi Trung ương đã tiếp nhận và điều trị cho một bé gái 4 tuổi, là con thứ ba trong gia đình có ba con, sống tại nội thành Hà Nội. Trẻ được đưa đến Bệnh viện cấp cứu trong tình trạng khó thở và tím tái. Đánh giá tình trạng khi nhập viện, kết hợp với các xét nghiệm và thăm dò, các bác sĩ chẩn đoán trẻ mắc SỞI, tổn thương phổi nặng với hội chứng suy hô hấp cấp tính tiến triển (acute respiratory distress syndrome - ARDS), đáp ứng viêm toàn thân quá mức trong tình trạng cơn bão cytokine (cytokine storm), cùng các tạng gan, thận và hệ thống tuần hoàn đều có biểu hiện suy sụp.
Một loạt các biện pháp cấp cứu và hồi sức tích cực như lọc máu, áp dụng tuần hoàn ngoài cơ thể (ECMO) ngay lập tức được các bác sĩ triển khai để cứu bệnh nhi. Tuy nhiên do tình trạng quá nặng, trẻ đã không qua khỏi.
Điều đáng chú ý là qua khai thác tiền sử, các bác sĩ nhận thấy mặc dù đã 4 tuổi, nhưng trẻ mới chỉ được tiêm một liều vắc xin viêm gan ngay sau sinh và một mũi vắc xin BCG trong vài tuần sau đó. Tất cả các vắc xin cần thiết để chống lại các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, trong đó có vắc xin sởi, trẻ đều không được tiêm. Hỏi thêm về tiền sử tiêm chủng của các trẻ khác trong gia đình, đều có tình trạng tương tự. Điều này khiến các bác sĩ nghi ngờ bệnh nhi là nạn nhân của tình trạng do dự hoặc chống đối vắc xin.
Do dự vắc xin (vaccine hesitancy)
Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), do dự vắc xin là tình trạng chần chừ hoặc từ chối tiêm vắc xin mặc dù vắc xin đã có sẵn. Đây là một trong những mối đe dọa hàng đầu đối với sức khỏe toàn cầu.
Nguyên nhân phổ biến của do dự vắc xin có thể kể đến gồm:
* Một bộ phận trong cộng đồng thiếu thông tin hoặc hiểu sai về vắc xin như lo lắng về an toàn, tác dụng phụ, hay chưa bị thuyết phục về hiệu quả của vắc xin;
* Tâm lý chủ quan cho rằng bệnh truyền nhiễm hiện nay đã hiếm gặp hoặc không nguy hiểm;
* Ảnh hưởng tiêu cực của truyền thông và mạng xã hội, từ những thông tin giả, thông tin sai lệch;
* Bên cạnh đó, do dự vắc xin có thể do những ảnh hưởng từ tôn giáo, văn hóa, niềm tin cá nhân (như quan điểm để mọi thứ diễn ra theo tự nhiên); hoặc từ một vấn đề cá nhân, riêng biệt nào đó làm họ mất niềm tin vào hệ thống y tế.
Do dự vắc xin có thể dẫn đến những hậu quả như thế nào?
* Bản thân cá thể không được tiếp nhận vắc xin mà đáng ra cần phải có sẽ có nguy cơ nhiễm bệnh cao và nếu nhiễm bệnh sẽ có diễn biến nặng nề, điều trị khó khăn, thậm chí nguy hiểm tính mạng, nhất là khi gặp tác nhân gây bệnh nguy hiểm.
* Đối với cộng đồng, do dự vắc xin làm giảm tỷ lệ bao phủ vắc xin, tăng nguy cơ bùng phát dịch bệnh (ví dụ: sởi, ho gà, COVID-19…). Do dự vắc xin là một trong những nguyên nhân chủ yếu gây quá tải cho hệ thống y tế khi dịch bệnh quay lại.
Chống đối vắc xin (anti-vaccine)
Trong cộng đồng có những nhóm người hoàn toàn bác bỏ vắc xin và tích cực tuyên truyền chống vắc xin, thường dựa trên những thông tin sai lệch.
Đặc điểm và hành động của nhóm này là phủ nhận hoàn toàn hiệu quả của vắc xin; lan truyền thuyết âm mưu (như vắc xin gây tự kỷ, vô sinh, giảm dân số,…), đặc biệt là tận dụng mạng xã hội để gây ảnh hưởng xấu trong cộng đồng.
Chống đối vắc xin là một tình trạng cực đoan hơn cả do dự vắc xin và có tác động rất tiêu cực. Chính vấn đề này làm “lây lan” gia tăng sự do dự tiêm chủng trong cộng đồng. Chống đối vắc xin là nguyên nhân gián tiếp gây ra các đợt bùng phát dịch bệnh.
[Nguồn thông tin: Bệnh viện Nhi Trung Ương]
