
01/08/2022
🌺PHÁT TRIỂN THẦN KINH HỆ VẬN ĐỘNG Ở TRẺ - KỲ 1🌺
--------------------------
🍀Thế nào bé phát triển về thần kinh vận động bình thường?
Em bé từ trong bào thai, khi hệ thần kinh đã được hình thành thì bé đã được tiếp nhận rất nhiều thông tin. Trong bào thai bé nghe được, bé cử động được (bé hay đạp), khi bà mẹ đi khám thai, bác sĩ cũng hướng dẫn theo dõi bé cử động như thế nào. Sau khi sinh ra đời, bé được tiếp xúc với rất nhiều kích thích từ môi trường, mắt tiếp nhận ánh sáng, mũi tiếp nhận mùi mới, lưỡi được tiếp nhận nguồn sữa qua việc bú,… đó là những phát triển về giác quan của bé.
Về vận động của bé, vào 2 tuần đầu bé sinh ra, vận động của bé rất ít, bé ngoan, nằm im, nhưng bắt đầu từ tuần thứ 3, hệ vận động phát triển nhiều, bé bắt đầu vặn vẹo, uốn éo,… Những trường hợp vặn vẹo uốn éo này phụ huynh thường cho là thiếu vitamin D, thiếu canxi - đây chính là sự phát triển về vận động của bé.
----------
🍀Làm thế nào để theo dõi sự phát triển về thần kinh vận động của bé?
Chỉ có cách là cho bé đi khám định kỳ ở những mốc phát triển hệ thần kinh vận động, thường là những mốc 2 tuần tuổi, 2 tháng tuổi, 15 - 18 tháng tuổi, 2 tuổi, 3 tuổi,.. càng ngày mốc đi khám càng xa hơn, nhưng đây là cách để phát hiện sớm những bất thường về thần kinh vận động, hay bé có phát triển thần kinh vận động bình thường hay không. Thế đâu là những nguyên tắc phát triển về thần kinh vận động của một bé như nào thì bình thường? Khi một bé sinh ra, cách phát triển về vận động sẽ đi từ vận động thô đến tinh vi, bé sẽ phát triển theo hướng kiểm soát vận động từ đầu đến chân và từ trong ra ngoài.
Từ đầu đến chân nghĩa là đầu tiên bé sẽ ngóc cổ lên, sau đó khi bé phát triển đến cơ lưng, bụng bé sẽ vặn vẹo, khoảng 3,4 tháng bé sẽ lật khi kiểm soát được cơ lưng. Khi bé kiểm soát được mông, chân, đùi, bé sẽ đạp rất nhiều và mạnh, những động tác trườn, bò và đứng lên, đi được.
Tương tự như vậy, về vận động tinh vi, bé sẽ dần dần phát triển về ngón tay, bé nắm ngón tay chặt sau đó từ từ bé thả bàn tay ra, 3-4 tháng tuổi ngón cái buông ra được bé sẽ mút tay, bé nắm tay mình rất là chặt, càng ngày bé càng sử dụng đầu ngón tay tốt hơn, từ 1 tuổi trở đi bé sẽ sử dụng ngón tay rất là tinh vi như bốc những vật nhỏ. Những vận động khác như hệ thăng bằng cũng được đưa vào vận động, thường thì 1-2 tuổi bé sẽ giữ thăng bằng, biết đi chập chững.
Những mốc khác về ngôn ngữ, trí não thì ngay từ trong bào thai bé đã nghe được giọng bà mẹ, người thân trong gia đình. Có nhiều bé khi nghe được giọng của mẹ thì bé rất là yên tâm. Bé từ 2 tháng sẽ bắt đầu u ơ, từ 3 tháng sẽ mở mắt ra nhìn, khi nhìn mặt bé, bé sẽ chu miệng lên để nói, sau đó bé từ từ bắt chước và hiểu ngôn ngữ mình nói, đến 1 số giai đoạn bé sẽ nói được những âm như ba, má, khoảng 15-18 tháng bé sẽ nói liên tục, nhưng mình không hiểu bé nói gì hết, từ từ mình sẽ hiểu bé nói gì. Những mốc phát triển này mình sẽ xem bé phát triển vận động đến đâu, và đây là những phát triển rất bình thường của bé. Quan trọng là mỗi bé sẽ có 1 mốc phát triển khác nhau, tốc độ phát triển khác nhau, có bé sẽ phát triển trước, có bé sẽ từ từ rồi phát triển, đây là điều bình thường.
--------
🍀Nhiều phụ huynh quan tâm về chiều cao, cân nặng, hệ thần kinh vận động của trẻ, những yếu tố này có phát triển song hành, có liên quan và ảnh hưởng gì đến nhau hay không?
Khái niệm tăng trưởng chiều cao cân nặng và phát triển chiều cao cân nặng khác nhau. Về vấn đề phát triển, trước đây mình không làm được, sau này mình làm được, còn tăng trưởng là trước đây bé còn nhỏ, sau này bé lớn hơn.
Theo dõi sự tăng trưởng chiều cao, cân nặng phải dựa trên biểu đồ tăng trưởng vòng đầu, chấm lên biểu đồ để xem bé có tăng trưởng theo cái chấm đó hay không, so sánh bé với chính bé về chiều cao, cân nặng. Phát triển ở đây là phát triển về trí não, bé làm được gì, bé nghe, hiểu được gì,… 2 điều này có liên quan với nhau, nếu bé được ăn uống đầy đủ, bé sẽ tăng trưởng tốt, bé sẽ phát triển thần kinh vận động bình thường, bởi ăn uống sẽ cung cấp dưỡng chất cho bé, dưỡng chất sẽ cung cấp năng lượng cho bé hoạt động, nhờ năng lượng đó bé mới chạy nhảy, leo trèo được, như vậy thì mới phát triển về vận động, nhờ có năng lượng bé mới học, mới nói nghe hiểu được, đó là phát triển về trí não.
Việc cung cấp năng lượng thông qua ăn uống đa dạng đầy đủ theo nhu cầu của bé thì bé sẽ phát triển về trí não, vận động rất tốt. Cân nặng, chiều cao phát triển song song với sự phát triển về thần kinh vận động, tuy nhiên không có nghĩa là bé nào cao, to, nặng thì bé đó sẽ phát triển trí não tốt hơn. Nhiều bé béo phì thường thì sẽ rất chậm, bé không hoạt động nhiều, hoạt động sẽ rất nhanh mệt, vì vậy sẽ không phát triển về trí não. Nhờ có vận động, tìm tòi, khám phá thì bé phát triển trí não tốt hơn. Phát triển về chiều cao, cân nặng đúng chuẩn thì bé sẽ rất lanh lợi mà nếu bé quá béo phì thì bé chậm phát triển về vận động và về trí não, ngôn ngữ.
----------
🍀Chiều cao, cân nặng, vòng đầu thì trong 3 chỉ số này, chỉ số nào là quan trọng nhất?
Sự tăng của chiều cao và vòng đầu là quan trọng. Nếu bé dưới 2 tuổi thì phải theo dõi sự phát triển của vòng đầu, vì 2 năm đầu tiên sự phát triển của trí não rất là nhanh, đặc biệt trong năm đầu tiên kích thước đầu phát triển rất là nhanh. Đầu của bé có thể rất là to so với thân mình, sau 2 tuổi thì sẽ không đo vòng đầu nữa, từ 2-6 tuổi, 80% vòng đầu đã được xem là kích thước của người lớn. Còn phát triển về chiều cao thì bé lúc nào cũng phát triển, cách 6 tháng mới đo chiều cao cho bé, còn cân nặng là chỉ số phụ để theo dõi thêm.
----------
🍀Những yếu tố nào để đánh giá sự phát triển của bé?
Tổng quan nhìn lại thì có nhiều yếu tố để ba mẹ biết bé đang phát triển hệ thần kinh vận động bình thường như: phụ huynh nên theo dõi xem sự phát triển của bé khi bé đi khám tổng quát, những cột mốc bé đi khám định kỳ. Các bé mới sinh ra thường sẽ khám tổng quát ở 2 tuần 1 tháng, sau đó 2 tháng, 4 tháng, 6 tháng tuổi là những mốc khám định kỳ, 9-12-15-18 tháng; sau 1 tuổi rưỡi thì 6 tháng cho bé đi khám 1 lần, bác sĩ sẽ hỏi trước đó bé làm được gì và bây giờ bé làm được gì. Ví dụ như trước đó bé chưa đi được, bây giờ bé đi được, lần sau bé đi khéo léo hơn, lần sau nữa bé leo được cầu thang; hoặc có thể xem những biểu hiện tinh vi ở bàn tay và khuôn mặt, chú ý ở những hành vi khác như ngôn ngữ, cảm xúc để biết bé có phát triển bình thường hay không. Quan trọng nhất vẫn là phải đi khám định kỳ cho bé để tránh bỏ sót những giai đoạn mà ba mẹ có thể phát hiện được những bất thường ở trẻ.