Phòng khám BS Liêm Lang

14/08/2025

NẤM MIỆNG Ở TRẺ EM
Không tự ý cạy hay cạo vì dễ gây trầy loét, chảy máu

Bé nhà bạn có từng bị trắng lưỡi, trắng trong miệng, nhìn như sữa nhưng không chùi ra được?
Rất có thể đó là nấm miệng, do một loại nấm tên Candida albicans gây ra! Nấm miệng không quá nguy hiểm, nhưng nếu để kéo dài, có thể đau rát, bỏ bú, quấy khóc, chậm lớn.

Phòng ngừa nấm miệng như thế nào?

✅ Rửa tay sạch trước khi chăm sóc trẻ.
✅ Tiệt trùng bình sữa, núm vú giả đúng cách.
✅ Vệ sinh miệng cho bé mỗi ngày – kể cả khi chưa mọc răng!
✅ Không tự ý dùng kháng sinh/corticoid kéo dài.
✅ Nếu bé dùng thuốc dạng hít (corticoid), nên súc miệng/lau miệng sau mỗi lần dùng.

13/08/2025

NGUYÊN NHÂN XƠ PHỔI VÔ CĂN (IPF):
“Vô căn” – nghĩa là không rõ nguyên nhân, nhưng không có nghĩa là vô cớ. Dưới kính hiển vi và qua nghiên cứu di truyền, các nhà khoa học nhận ra một số yếu tố nguy cơ sau:

🔹 Tuổi tác: >50 tuổi, đặc biệt nam giới, có nguy cơ cao hơn.
🔹 Di truyền: Một số người có biến đổi gen liên quan khiến phổi "lành không đúng cách" sau tổn thương nhỏ.
🔹 Môi trường & nghề nghiệp:
Bụi gỗ, bụi kim loại, amiăng
Hơi khí độc (nhiều ở công nhân xây dựng, nông nghiệp, thợ hàn...)
🔹 Nhiễm virus kéo dài (EBV, CMV...) có thể kích hoạt phản ứng xơ hóa ở người nhạy cảm.
🔹 Hút thuốc lá: Không trực tiếp gây IPF nhưng tăng nặng quá trình xơ hóa và giảm đáp ứng điều trị.

DỰ PHÒNG:
Mặc dù chưa thể phòng ngừa tuyệt đối, nhưng có thể giảm thiểu nguy cơ hoặc phát hiện sớm:

Không hút thuốc – kể cả hút thuốc thụ động.
Tránh tiếp xúc bụi nghề nghiệp, dùng khẩu trang chuyên dụng khi lao động.
Khám sức khỏe định kỳ nếu ho khan kéo dài, nhất là sau tuổi 50.
Tiêm vaccine cúm, phế cầu định kỳ – phòng biến chứng hô hấp.
Tập vận động và luyện thở đều.
Nếu trong nhà có người từng bị xơ phổi, nên đi kiểm tra sớm nếu có triệu chứng hô hấp mạn tính.

📌 Nhắc lại
❝ Nếu bạn trên 50, ho khan kéo dài, đi lên dốc thấp thấy hụt hơi – xin đừng chỉ nghĩ do tuổi già. Đó có thể là lời “cầu cứu” từ lá phổi đang xơ cứng dần. ❞

12/08/2025

Ghép phổi ở bệnh nhân anti-MDA5 dương tính

Về lý thuyết, hệ miễn dịch của bệnh nhân vẫn tồn tại kháng thể anti-MDA5 sau ghép nếu không được kiểm soát hoàn toàn. Do đó, nguy cơ tái phát tổn thương phổi trên mảnh ghép là có, vì kháng thể này nhận diện kháng nguyên MDA5 (có trong nhiều tế bào, kể cả của phổi ghép).

Tuy nhiên, sau ghép phổi, bệnh nhân bắt buộc dùng phác đồ ức chế miễn dịch mạnh và lâu dài (thường gồm calcineurin inhibitor, corticosteroid, mycophenolate hoặc azathioprine). Điều này không chỉ ngăn đào thải mảnh ghép mà còn làm giảm đáng kể hoạt động của bệnh tự miễn, trong đó có sản xuất anti-MDA5.

Một số báo cáo ca bệnh cho thấy, nếu trước ghép đã kiểm soát tốt viêm phổi kẽ và giảm/âm hóa hiệu giá anti-MDA5, thì khả năng tái phát trên phổi ghép rất thấp. Ngược lại, nếu ghép khi bệnh còn hoạt động mạnh, nguy cơ tái phát cao hơn và tiên lượng xấu.

Ngoài phổi, anti-MDA5 còn liên quan đến viêm da, loét miệng, và tổn thương mạch máu nhỏ — những biểu hiện này vẫn có thể tiếp tục sau ghép nếu kháng thể còn lưu hành.

Tóm lại:

Anti-MDA5 có khả năng tiếp tục gây tổn thương phổi ghép nếu bệnh tự miễn chưa được kiểm soát hoàn toàn.

Phác đồ ức chế miễn dịch sau ghép thường giúp giảm nguy cơ này.

Tiên lượng phụ thuộc vào việc bệnh được đưa về giai đoạn yên lặng trước khi ghép và theo dõi sát sau ghép.

11/08/2025

Kháng thể anti-MDA5 được sản xuất ra vì hệ miễn dịch bị “nhận diện nhầm” một phần của chính cơ thể là “kẻ lạ” cần tiêu diệt — đây là cơ chế tự miễn.

Vai trò bình thường của MDA5
MDA5 (Melanoma Differentiation-Associated gene 5) là một thụ thể nhận diện RNA virus nằm trong bào tương tế bào
Khi phát hiện RNA của virus (nhất là enterovirus, picornavirus…), MDA5 kích hoạt phản ứng miễn dịch bẩm sinh → sản xuất interferon type I và các cytokine chống virus.

Khi cơ thể “nhận diện nhầm”
Vì lý do chưa hoàn toàn rõ, hệ miễn dịch ở người bệnh coi chính MDA5 của mình là kháng nguyên lạ.
Hậu quả: sản xuất ra kháng thể anti-MDA5 để “tấn công” protein này.

Yếu tố khởi phát nghi ngờ
-Nhiễm virus: Một số nghiên cứu nghi ngờ nhiễm virus đường hô hấp có thể thay đổi cấu trúc hoặc “bộc lộ” MDA5 khiến nó giống như kháng nguyên lạ.
-Yếu tố di truyền: Một số gene liên quan đến nguy cơ cao mắc bệnh (ví dụ HLA-DRB1*04:05 ở người Nhật).
- Mất dung nạp miễn dịch: Rối loạn cơ chế kiểm soát tế bào T và B, khiến phản ứng chống lại “tự thân” không bị dập tắt.

Hậu quả bệnh lý
Anti-MDA5 liên quan chặt chẽ đến viêm da thể không điển hình, không có viêm cơ (amyopathic dermatomyositis) và viêm phổi kẽ tiến triển nhanh.

Cơ chế gây hại phổi chưa hoàn toàn rõ, nhưng có thể thông qua hoạt hóa đại thực bào, tổn thương nội mô mạch máu nhỏ và phóng thích nhiều cytokine gây xơ hóa.

Tóm gọn: Kháng thể MDA5 sinh ra vì hệ miễn dịch bị “nhầm bạn thành thù”, có thể được khởi phát bởi virus hoặc yếu tố di truyền, dẫn đến tấn công chính cơ quan của mình, đặc biệt là phổi.

10/08/2025

“Nhún vai, rùng mình” – Cha mẹ có nên lo lắng?

Cuối giờ làm việc, khi đã dọn xong bàn làm việc, hai cha con tất tả vào khám. Trẻ 9 tuổi, nghỉ hè nhiều thời gian quá dành cho internet và điện thoại, dạo gần đây hay có động tác nhún vai, rung rung 2 vai như rùng mình, kéo dài vài giây, lặp lại nhiều lần, đặc biệt vào buổi tối. Ban ngày bé khỏe mạnh, không đau, không yếu liệt, không thay đổi tri giác. Khi ngủ thì hết hẳn.

Nhiều khả năng đây là tic vận động (motor tic) – những cử động lặp đi lặp lại, gần như vô thức, nhưng đôi khi trẻ có thể làm lại theo ý muốn. Tic thường tăng khi bé mệt mỏi, căng thẳng, hoặc xem màn hình quá nhiều. Khi ngủ thì tic biến mất.

Cha mẹ cần biết

Tic không phải động kinh nếu không kèm mất ý thức, không có các dấu thần kinh khác. Phần lớn tic ở trẻ lành tính và có thể giảm sau vài tuần – vài tháng. Đừng chú ý nhắc nhở hoặc la trách bé liên tục, vì làm vậy thường khiến tic xuất hiện nhiều hơn.

Giảm thời gian xem điện thoại/máy tính, tăng hoạt động thể chất ngoài trời.

Khi nào cần đưa trẻ đi khám Thần kinh?

Tic lan sang nhiều bộ phận khác hoặc xuất hiện âm thanh lạ (hắng giọng, khịt mũi...).
Kéo dài trên 1 năm hoặc ảnh hưởng học tập.
Có rối loạn hành vi, giảm tập trung, hoặc các dấu hiệu thần kinh bất thường.

📌 Tic vận động là giai đoạn phát triển thần kinh thường gặp ở trẻ, nhưng vẫn cần cha mẹ quan sát kỹ để phát hiện sớm những trường hợp cần can thiệp.

10/08/2025

Ngoài kia, phố phường Sài Gòn vẫn rộn ràng. Tiếng còi xe, tiếng trò chuyện, sắc cờ rực rỡ, xe cộ vội vã lướt qua… Tất cả hoà vào một bức tranh sống động, đối lập hoàn toàn với sự bình yên bên trong. Chỉ một cánh cửa — từ náo nhiệt sang an yên

09/08/2025

FUGACAR(Mebendazol)
KHI NÀO UỐNG NO, KHI NÀO UỐNG ĐÓI

Vì hấp thu kém qua đường tiêu hóa, do đó thức ăn, nhất là chất béo (uống sau khi ăn no) giúp tăng hấp thu vào máu → hiệu quả cao hơn với một số ký sinh trùng ngoài ruột (ấu trùng giun di trú hoặc nang sán)

Với điều trị giun ruột thông thường (giun đũa, giun tóc, giun móc), xổ giun định kỳ: hấp thu vào máu không cần thiết, thuốc chủ yếu tác động tại lòng ruột → no hay đói đều được.

08/08/2025

Đừng để ghẻ làm chủ cuộc đời bạn – đêm không ngủ, ngày không yên, gãi từ đầu tới chân

Ghẻ là ai?
Là loài ve siêu nhỏ, chuyên đào hang trên da bạn, sống và đẻ trứng vui vẻ như đang đi nghỉ dưỡng.
Ngứa? Là do chúng đào hang dưới da bạn.
Ghẻ không biết chọn người: già trẻ, lớn bé, CEO hay sinh viên... miễn có da là nhào vô!
Cách lây truyền:
Chạm da → dính!
Dùng chung đồ → chia luôn cả ghẻ!
Đặc biệt: Ngủ chung giường → chung chạ luôn ký sinh trùng.
Diệt ghẻ không khó – nhưng phải đủ đô:
Thuốc bôi toàn thân: Không chừa chỗ nào, vì ghẻ không có khái niệm “tế nhị”.
Giặt sạch quần áo, chăn gối: Ghẻ chết ngoài da sau 2–3 ngày, nhưng nếu bạn cho chúng môi trường tốt, chúng ở lại “du lịch dài hạn”.
Điều trị cả nhà: Một người gãi, cả nhà cùng chữa! Không thì kiểu gì cũng bị ghẻ trở lại

07/08/2025

"Phổi có lỗ" – Giãn phế quản

Gần đây, một bạn trẻ đến khám vì khó thở nhẹ. Anh từng hút thuốc, làm việc lâu năm trong môi trường bụi xi măng, và đặc biệt – hình chụp CT ngực cho thấy phổi có nhiều vùng giống như "lỗ rỗ".

Nhiều người khi nhìn vào phim đã lo sợ: “Liệu có phải phổi bị đa nang, là bệnh hiếm và nguy hiểm?”

Nhưng nhìn kỹ: đó là giãn phế quản, chứ không phải bệnh phổi đa nang!

Giãn phế quản là gì?
Là tình trạng ống phế quản (đường dẫn khí) trong phổi bị giãn ra bất thường và không hồi phục.
Nguyên nhân có thể do:
Nhiễm trùng hô hấp tái diễn, Hít bụi xi măng, khói thuốc lá, Viêm phế quản mạn, COPD

07/08/2025

06/08/2025

Đừng xem thường những gì mình khạc ra — nó là nhật ký sức khỏe đường thở.

Đàm này đến từ phế quản:
Dạng sợi dài, dai → nhầy mucin, là sản phẩm điển hình từ tế bào tiết nhầy ở niêm mạc phế quản lớn và trung bình. Đàm từ mũi xoang: dịch thường loãng, chảy liên tục, không dai như sợi. Đàm họng: nước bọt loãng, không có cấu trúc mucin

05/08/2025

THOÁT VỊ RỐN (TRẺ EM) XIN ĐỪNG
Dán đồng xu, bó bụng, nịt bụng: Không giúp gì, còn gây nhiễm trùng, tổn thương da.
Tự nhấn mạnh vào rốn: Có thể làm tổn thương, nghẹt ruột.

Rất thường gặp do thành bụng chưa phát triển hoàn chỉnh.
Hầu hết tự đóng trong vòng 2–3 năm đầu đời.

Theo dõi định kỳ mỗi 6 tháng với bác sĩ
Nếu sau 3 tuổi vẫn còn thoát vị rốn lớn hoặc lo lắng thẩm mỹ → có thể mổ nội soi đơn giản, an toàn.
Nếu có biến chứng (đau, sưng nóng, nôn ói) → đưa trẻ đi khám ngay, có thể cần mổ cấp cứu