15/10/2025
ภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุที่มีภาวะมวลกล้ามเนื้อน้อย
Sarcopenic Dysphagia
คือ ภาวะที่ผู้สูงอายุมี “อาการกลืนลำบาก” จากการสูญเสียมวลและความแข็งแรงของกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย (Sarcopenia) รวมถึงกล้ามเนื้อที่ใช้ในการกลืนด้วย
ภาวะนี้ไม่ใช่แค่ปัญหาในลำคอ
แต่เป็น “สัญญาณของความเสื่อมทั่วร่างกาย”
ซึ่งอาจนำไปสู่
- การสำลักอาหารลงปอด (Aspiration Pneumonia)
- ภาวะขาดสารอาหารและน้ำ (Malnutrition & Dehydration)
- คุณภาพชีวิตที่ลดลง
💡แนวทางการดูแลแบบองค์รวม
① การคัดกรองและประเมิน (Screening & Diagnosis)
เมื่อพบผู้สูงอายุมีอาการกลืนลำบาก ไอ สำลัก หรือกินช้า
👉 ให้สงสัยภาวะ Sarcopenic Dysphagia
ประเมินเพิ่มเติม
• แบบประเมิน EAT-10
• วัดแรงบีบมือ (Handgrip Strength)
• วัดความเร็วการเดิน (Gait Speed)
• วัดรอบน่อง (Calf Circumference)
• ส่งต่อผู้เชี่ยวชาญ เช่น แพทย์, นักกิจกรรมบำบัด, นักแก้ไขการพูด
② การดูแลและฟื้นฟู (Holistic Intervention) — “สามประสาน”
ก) ฟื้นฟูการกลืน (Swallowing Rehab)
• ฝึกกล้ามเนื้อที่ใช้กลืนโดยตรง
• ใช้เทคนิคการกลืนปลอดภัย เช่น Chin-tuck, Double swallow
ข) โภชนาการบำบัด (Nutrition Therapy)
• โปรตีนสูง คือ หัวใจสำคัญ 💪
👉 1.2–1.5 กรัม/กก./วัน (ถ้าไม่มีข้อห้ามจากโรคไต)
• เน้นอาหารโปรตีนสูง เช่น ปลา ไข่ ไก่ เต้าหู้ นม
• ปรับเนื้อสัมผัสอาหารให้เหมาะกับระดับการกลืน
ค) การออกกำลังกายเพิ่มมวลกล้ามเนื้อ (Resistance Exercise)
• ท่าบริหารง่าย ๆ ที่บ้าน เช่น ลุก–นั่ง, เขย่งปลายเท้า, ยกขา
• เน้นกล้ามเนื้อขา แขน ลำตัว
• ทำอย่างน้อย 2–3 วัน/สัปดาห์
• ปรึกษานักกายภาพบำบัดเพื่อความปลอดภัย
③ การให้ความรู้แก่ครอบครัวและผู้ดูแล (Caregiver Education)
เข้าใจว่า “ปัญหาการกลืน” ต้องดูแลทั้ง โภชนาการ + การออกกำลังกาย
- สาธิตวิธีเตรียมอาหารโปรตีนสูง ปรับเนื้อสัมผัส
- สอนท่าออกกำลังกายง่าย ๆ
- อสม. มีบทบาทสำคัญในการคัดกรองและให้ความรู้ในชุมชน
“ภาวะกลืนลำบากในผู้สูงอายุ” ไม่ได้แก้ด้วยการฝึกกลืนอย่างเดียว
แต่ต้องดูแลทั้งร่างกาย โภชนาการ และจิตใจไปพร้อมกัน
เพื่อให้ผู้สูงอายุ “กลับมามีความสุขกับการกินอีกครั้ง”
💙 กด Like หากเป็นประโยชน์
🔄 Share เพื่อให้เพื่อนๆได้เห็น
💬 Comment แบ่งปันประสบการณ์
#ผู้สูงอายุ #การกลืนลำบาก #มวลกล้ามเนื้อน้อย #การดูแลสุขภาพ #การแพทย์ #ความรู้สุขภาพ
