13/10/2023
LỤC PHỦ NGŨ TẠNG LÀ GÌ?
"LỤC PHỦ NGŨ TẠNG" là cụm từ rất quen thuộc với tất cả chúng ta, nhưng liệu bạn đã hiểu hết?
Căn cứ vào hoạt động của cơ thể, người xưa qui nạp thành những nhóm chức năng khác nhau. Nhóm chức năng có nhiệm vụ chứa đựng, chuyển hoá gọi là Tạng. Nhóm chức năng có nhiệm vụ thu nạp và vận chuyển gọi là Phủ.
Tạng là các bộ phận cơ thể có nhiệm vụ chuyển hoá và tàng trữ tinh, khí, thần, huyết, tân, dịch. Có 5 tạng: tâm (phụ là tâm bào lạc), can, tỳ, phế, thận.
Phủ: Bao gồm 6 cơ quan là đởm (mật), tiểu trường (ruột non), vị (dạ dày), đại trường (ruột già), tam tiêu (thượng tiêu, trung tiêu, hạ tiêu), bàng quang (bọng đái). Các cơ quan này có chức năng tiếp nhận thức ăn, nước... đã được chuyển hóa bởi các tạng đi nuôi dưỡng cơ thể. Ngoài ra lục phủ còn có chức năng bài tiết chất độc ra khỏi cơ thể nên phòng ngừa bệnh hiệu quả.
Mỗi tạng - phủ có những chức năng riêng biệt, đồng thời có quan hệ tương sinh - tương khắc với nhau. Khi mỗi tạng - phủ gặp vấn đề sẽ sinh ra những tình trạng bệnh lý khác nhau.
Ví dụ như tạng THẬN, có chức năng:
- Thận chủ tàng tinh: Chức năng này của thận giúp sự hoạt động của các chi được tốt và khỏe mạnh hơn. Trường hợp thận hư sẽ làm giảm sinh lý, gây mệt mỏi và nguy hiểm hơn là mắc các bệnh phụ khoa, hiếm muộn và vô sinh;
- Thận chủ cốt sinh tủy: Thận có chức năng sinh tủy, tạo tủy và dưỡng cốt... Vì vậy thận yếu sẽ dẫn đến các bệnh lý về xương khớp như đau khớp, đau răng, đau sống lưng...;
- Thận nạp chủ khí: Chức năng này thể hiện ở vai trò của thận trong quá trình hô hấp. Vì vậy, thận nạp khí kém sẽ dẫn đến hen suyễn và đoản hơi; ngược lại thận nạp khí tốt sẽ giúp cơ thể được thư giãn và khỏe mạnh;
- Thận khai khiếu ra nhị âm và tai: Thận hoạt động kém, đặc biệt là ở người cao tuổi sẽ dẫn đến tình trạng ù tai, điếc tai.
- Thận có quan hệ biểu lý với Bàng quang.
- Tương sinh: Phế Kim sinh Thận thuỷ, Thận thuỷ sinh Can mộc
- Tương khắc: Tỳ thổ khắc Thận thuỷ, Thận thuỷ khắc Tâm
Trên lâm sàng, bệnh tạng Thận thường chia thành các hội chứng:
- Thận âm hư: họng khô, răng đau nhức lung lay, tai ù, hoa mắt, mất ngủ, nhức xương, đạo hãn(mồ hôi trộm). Tinh thần ức chế.
- Thận dương hư: đau lưng, lạnh cột sống, chân tay lạnh, hoạt tinh, liệt dương, ỉa chảy, tiểu đêm, tinh thần giảm hưng phấn.
- Ngoài ra, có thể phối hợp với các tạng - phủ khác gây bệnh như: Can Thận âm hư, Tỳ Thận dương hư, Tâm Thận bất giao...
Tuỳ theo từng triệu chứng lâm sàng, thể bệnh mà người bệnh mà thầy thuốc sẽ ứng dụng học thuyết Tạng - Phủ để có phép điều trị và phương thuốc cho đúng.
